Luc Deleu: de architectuur voorbij

Wie in het premetrostation Anneessens wordt aangezogen door de meterslange maquette van een stadsdoorsnede van Luc Deleu, kan deze kunstenaar verder gaan ontdekken in de Ukkelse galerie Rossicontemporary. De Italiaanse Brusselaar Francesco Rossi leidt u door alle fasen van het werk van Deleu en maakt van de kleine ruimte een wereldstad.

Luc Deleu (1944) is een Antwerpse architect die besloot om het beroep niet uit te oefenen. Het beeld van het klassieke kantoor en middelmatige opdrachten stond hem tegen. Deleu studeerde af in 1969, de experimentele jaren 1970 stonden voor de deur. Zijn aandacht verschoof van architectuur naar kunst, of nog beter, naar alternatieve architectuur.

Eerste wapenfeit was de wedstrijd die werd uitgeschreven voor de Antwerpse universiteit. Met zijn voorstel van een universiteit op vliegdekschepen wilde Deleu een dubbelslag slaan: studenten zouden er letterlijk hun horizon mee verruimen, en tegelijk zou de haven van Antwerpen overal ter wereld gepromoot worden. Er werd destijds eens goed mee gelachen, weet Rossi, maar dat zou niet blijven duren. Deleus volgende idee was om een uit dienst genomen schip, de SS France, te recycleren tot universitair ideeëntransportschip. Het idee (nog) voor alles.

In een volgende fase in zijn werk, wordt veel duidelijk. Met zijn steen, met de woorden "Laatste steen van België/Dernière pierre de Belgique/30.3.79", hekelt Deleu de bouwwoede in België. Daarom ook de foto uit 1978 van een oud waterleidingbedrijf in Turnhout dat Deleu wilde ombouwen tot een Museum of Broken Art. Het idee alleen al van een kapotte Panamarenko... Het karaktervolle gebouw werd echter niet gerecycleerd, maar gesloopt. Ook passend in zijn conclusie "genoeg gebouwd", was zijn voorstel om op het terrein tussen het station van Berchem en het Postsorteercentrum Antwerpen X volkstuintjes aan te leggen, trouwens óók erg Belgisch.

Orbanisme
In de jaren 1980 en 1990 belandt Deleu in een nieuwe fase, waarin hij experimenteert met schaal en perspectief. Hoogspanningsmasten of hijskranen legt hij plat op de grond. Hij ontwerpt zijn Tumbling apartments, die bewoonbaar blijven, zelfs al worden ze gekanteld. Heel concreet worden zijn experimenten als hij met containers aan de slag gaat. Of het nu een brug in het Nederlandse Hoorn is, triomfbogen, of negen containers die een kruis vormen, altijd is er humor, maar ook een achterliggende gedachte. Deleu keert de status van de zaken om: dienen containers om het vuile werk te doen, dan worden ze hier zelf tot monument verheven.

De laatste jaren is Deleu met zijn studiebureau voor stedenbouw T.O.P. Office op wereldschaal bezig. Al in zijn Orbanistisch manifest van 1980 confronteerde hij architecten en stedenbouwkundigen met de ecologische en demografische problemen die zich aankondigden. Deleu vond dat architecten zich niet moeten bezighouden met kleine interventies, maar op het niveau van de aarde (orbi) moeten nadenken. Hij stuurt allang geen utopische ideeën meer de wereld rond, maar concrete stadsmodellen met als wervelkolom het openbaar vervoer. In Vipcity - de grote maquette is nog tot 4 januari te zien in premetrostation Anneessens in het kader van de Brussel Biënnale van de beeldende kunsten - bevindt het (privé-)autoverkeer zich ondergronds, is het maaiveld voorbehouden voor natuur en vrijetijdsbesteding, en rijdt hoog op bruggen, verheven als een monument, de metro.

:: Luc Deleu, Works 1974-2008
wanneer: nog tot 24 januari 2009
waar: Rossicontemporary, Waterloosesteenweg 690, Ukkel, 0486-31.00.92, rossi@rossicontemporary.be (do & vr 13 > 17 uur, za 14 > 18 uur, of na afspraak)