Pol Bury toont zich van zijn speelse kant

Staat u weleens stil bij uw helse levensritme? Laat u dan onthaasten door de boodschap die de fonteinsculpturen van Pol Bury (1922-2005) uitdragen. Bury's Amerikaanse weduwe stond toe dat dertien fonteinen, mobielen en sokkelbeelden van het atelier van de artiest naar de tuinen van het Museum van Buuren verhuisden. Daar spuiten ze tot de herfst. En hoe!

U zou weleens een bataljon stalen fonteinen, olijke windhanen en 'tot stilstand betoverde' koper-
sculpturen van de hand van Pol Bury willen zien? Normaal gezien moet u hiervoor van Parijs over New York tot Yamagata (Japan) reizen. De volgende vijf maanden heeft het art-decomuseum David en Alice van Buuren zijn tweejaarlijkse tuinbeeldenexpositie gewijd aan een buitenissige collectie Bury's. Er zijn spuitende fonteinen achter hagen, in prieeltjes en midden in de plantsoenen van de landschapsarchitect René Pechère. En zelfs geïntegreerd in het gras van de appelboomgaard, waar waterbekkens en listig verscholen hydraulische pompen alle inox-gevaarten in hun volle glorie doen klateren. Komt dat zien, komt dat zien! Een echt waterpaleis, met u en uw veranderende omgeving als spiegelbeeld.

In Brussel staan drie creaties van Bury in de openbare ruimte, naast de plafond­sculptuur waarmee het metrostation Beurs in 1976 opende. Het meest monumentale werk is de orgelachtige ballenfontein Juni 1995, in gepolijst inox, naast het Boudewijngebouw van de Vlaamse Gemeenschap. En in Antwerpen staat al dertig jaar de metershoge, ooit gecontesteerde 'droge' Fontein van Bury bij de ingang van het Provinciehuis. Het openlucht-beeldenmuseum Middelheim daarentegen heeft geen enkel werk van de grootste Belgische (weliswaar verfranste en veramerikaanste) fonteinenartiest. De huidige tentoonstelling, volledig ingericht door de Brussels-New Yorkse kunstslijter Patrick Derom, hoopt daar verandering in te brengen. Wel even in acht nemen dat het prijskaartje van het goedkoopste werk dat nu bij Van Buuren staat, 70.000 euro is; de duurste fontein van deze kooptentoonstelling kost 300.000 euro.

Aan wie Bury nog niet kent, willen we kwijt dat de Waal het als fabrieksarbeider in La Louvière snel voor bekeken hield. Op zeventienjarige leeftijd al sloot hij zich als schilder aan bij de Rupture-groep, beïnvloed door Magritte en Tanguy. Even zou hij ook bij Cobra (eind jaren 1940) zijn weg zoeken, maar de ware roeping kreeg Bury toen hij in 1953 Alexander Calder met metaal een spel met de wind zag spelen: "Wat hij met wind doet, wil ik met water kunnen."

Bury liet het schilderen staan voor beeldhouw- en 'transformatiekunst'. Surrealisme en avant-garde-constructivisme maakten plaats voor een kinetisch oeuvre. Gepassioneerd door traagheid, beweging en schijnbare gewichtsloosheid probeerde de kunstenaar de materie én de omgeving in de ruimte te vermenigvuldigen.

Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw raakte hij gepassioneerd door technisch vernuftige fonteinen. Hydraulisch aangedreven gingen de onderdelen - vaak glimmende, gepolijste bollen - wiskundig doordacht bewegen. Heel traag, en voor het ongeoefende oog vaak onverwachts.
Zijn werk sloeg aan: het Palais Royal in Parijs, het Guggenheim in New York en het Olympisch Dorp in Seoel kochten.

In de Van Buuren-tuinen is een circuit uitgezet langs dertien werken, waarvan zeven fonteinen. Op één werk na komt alles uit het gesloten kunstenaarsatelier in Parijs waar Velma Bury (die in New York woont) de ingenieuze waterspuwers liet staan - tot Derom langskwam. De oudste fontein uit roestvrij staal (uit 1985) staat wat verscholen bij de haag aan de straatkant en heet (zoals bijna alle werken) gewoon Fontein. Boven een metalen doopvont pronkt een halve schoorsteenbuis vol schalen van diverse afmetingen. Telkens als er wat water in de bovenste schaal gepompt wordt, stroomt een schaal over in functie van het debiet dat ze dragen kan. Het duurt even vooraleer u het ritme kunt inschatten. En daar is het Bury om te doen. De ruimte wordt afgebakend. Het spiegeleffect betrekt de toeschouwer bij de sculptuur. De hele omgeving - kijk maar naar Juni 1995 op de Albert II-laan - wordt in het kunstwerk opgenomen. Weg zijn alle groen, asfalt, beton... Alle aandacht gaat naar de rust, de speelse traagheid der veranderingen. De tijd die niet stilstaat - en toch. De tijd die niemand neemt om te zien dat niets ooit hetzelfde is. Dat alles (hier door het spel van het water) zo snel verandert zonder dat u het ziet, en zonder dat u heeft stilgestaan bij de schoonheid ervan. Mis deze leerzame beeldenwandeling niet.

:: Côté jardin - Pol Bury, tot en met 18 oktober in de tuinen van het Museum David en Alice van Buuren, Leo Erreralaan 41, 1180 Ukkel. Elke dag van 14 tot 17.30 uur, behalve op dinsdag. Kaartjes kosten 7 euro, of 10 euro in combinatie met het museum.
Meer info op 02-343.48.51 of www.museumvanbuuren.com