Praat achteraf: Het Klein Kasteeltje, een kwarteeuw asielopvang

Is het u ook overkomen dat u opgelucht en misschien wel goedkeurend reageerde op het bericht dat de regeringsonderhandelaars, daags na het begrotingsakkoord, maar vier uur nodig hadden om tot een akkoord te komen over asiel en migratie? We mogen hopen dat op z'n minst de mensen uit de asielsector, die wellicht hun ergste crisis ooit beleven (eind september moest het bevoegde agentschap Fedasil de tienduizendste asielzoeker in twee jaar tijd zonder hulp op straat zetten), toch de tegenwoordigheid van geest hadden om met enige verontwaardiging te reageren op die verdacht 'snelle doorbraak'.

Een van de mensen uit 'de asielsector' is Bob Pleysier. Van 2002 tot 2007 was hij directeur-generaal van Fedasil, en van 1991 tot 2002 directeur van het Klein Kasteeltje. Over de 25-jarige geschiedenis van dat opvangcentrum schreef hij een boek.

Het vreemde gebouw bestond al in de vijftiende eeuw. Het heeft nog gediend als gevangenis voor Franse soldaten na de Slag van Waterloo, en natuurlijk (van 1951 tot 1985) als rekruterings- en selectiecentrum voor de dienstplichtigen. In 1986, toen de regering iets moest doen aan het feit dat de OCMW's niet langer voor de toenemende stroom 'vreemdelingen' wilden instaan, begon een heel ander verhaal.

Pleysier wisselt dat verhaal af met eigen bespiegelingen, en het boek staat ook vol foto's (Bart Dewaele, Dieter Telemans, Filip Claus...), tekeningen (GAL, Judith Vanistendael, Koenraad Tinel...) en korte bijdragen van mensen die ooit in het Klein Kasteeltje passeerden.

Een rode draad in de geschiedenis van het Klein Kasteeltje is de onverdroten wil om het gebrek aan middelen te compenseren met een pragmatische aanpak. Het Kasteeltje speelde een pioniersrol, detecteerde noden en problemen en opperde vervolgens oplossingen die pas veel later door het beleid werden opgepikt. Ondertussen moest er vaak worden geïmproviseerd en - cruciaal in situaties waarin de menselijkheid in het gedrang komt - gebruikgemaakt van de menselijke kracht om wetten en regels naar de geest te interpreteren. In die zin is dit boek ook in belangrijke mate een ode aan het 'creatieve' personeel van het Klein Kasteeltje.

Als Bob Pleysier kritisch is in dit boek, en hij noemt best wat namen van ministers of andere verantwoordelijken, dan is het vooral op de momenten dat bureaucratie een excuus wordt voor mislukking. Overigens steekt Pleysier ook de hand in eigen boezem: hij schrijft op het einde dat hij misschien te weinig heeft gedaan om te voorkomen dat Fedasil een gepolitiseerd instituut werd, met te veel cynisme in het bestuur en te veel bureaucratie in de opvangcentra. Ondertussen heeft hij nog altijd onrustige dromen waarin hij als directeur van het Kasteeltje onverwijld tussenbeide moet komen in acute crises met muurklimmers, hongerstakers, brandstichtingen, vechtpartijen en vooral plaatsgebrek.

Behalve een kritische schets van het asielbeleid door de jaren (met steeds weer veranderende procedures, die er uiteindelijk in resulteerden dat het Kasteeltje van hét nationale transitcentrum nu een van de vele schakels in het opvangnetwerk is geworden) is dit boek vooral een zorgvuldig portret van een zeer bijzondere biotoop. Het Klein Kasteeltje bracht een globaal probleem in ons straatbeeld, dat elders vaak op een luchthaven wordt weggestopt. Talrijk zijn de emotionele verhalen en anekdotes over (ex-)bewoners: de eigenzinnige 23-koppige zigeunerfamilie Cirpaci, de terminale Congolese aidspatiënt die in Sint-Pieter komt sterven, de terminale Macedonische die een busticket krijgt om in haar eigen land te kunnen gaan sterven... Op haar beurt is de stad ook geregeld tot in het Klein Kasteeltje doorgedrongen (dankzij Klinkende Munt, ABC, Het Beschrijf...). Die onderlinge band is de reden waarom dit boekje niet in uw boekenkast zou misstaan.

--------------------------
Het boek is een initiatief van de feitelijke vereniging Vrienden Klein Kasteeltje. Bestellen bij Bob Pleysier, bob.pleysier@telenet.be, of te koop bij Passa Porta (Dansaertstraat), Plaizier (Spoormakersstraat), BIP (Koningsplein) en bij enkele boekhandels in Leuven (Acco, Dry Coppen, Paard van Troje). De even­tuele opbrengst gaat naar de kinderen van het Klein Kasteeltje