Praat achteraf: Museum Night Fever

U kent ze wel, die fotosimulaties waarmee architecten de mensen warm willen maken voor hun nieuwe projecten. Het nog te verwezenlijken gebouw wordt dan afgebeeld temidden van het zonnige groen, en in de onmiddellijke omgeving lopen overal mooie mensen. Waar naartoe weten ze zelf niet, ze willen blijkbaar gewoon in de nabijheid van dat gebouw zijn. Brussel ziet er op sommige plekken en op sommige momenten uit als zo’n architectensimulatie, maar dan zonder zon, groen en mensen.

Daar moest ik aan denken tijdens Museum Night Fever, de jaarlijkse museumnocturne voor jongeren, want toen was exact het omgekeerde aan de hand. Dan lopen er in de wijde omtrek van de Kunstberg op elke plek werkelijk zoveel mensen rond dat zelfs de architecten het beeld wat overdreven zouden vinden. Het was echt mooi om mee te maken: zoveel jonge en minder jonge mensen (veertienduizend), zoveel talen, zoveel kunst (24 musea) en zoveel medewerkers (vijfhonderd jongeren) om alles in goede banen te leiden. Zelfs kijken naar de bezoekers was een spektakel, zoals op de plek in het PSK waar de parcours van Cy Twombly en Per Kirkeby alleen door een glazen deur van elkaar worden gescheiden: kun je op een tentoonstelling bekijken hoe andere mensen een tentoonstelling bekijken.

Actievoerders, directeurs en politici mogen zoveel musea terugeisen en bijverzinnen als ze willen, de Kunstberg is nu al een fantastische plek. In de Hortahal van het PSK hangt een fantastische grote luchtfoto van Brussel in de reeks 3 cities, waarop de kunstenaars (bureau Baukunst-Adrien Verschuere) alle paleizen, kantoren, stations en andere landmarks weg hebben gefotoshopt en vervangen door huizenrijen. Dat ze ook de Kunstberg hebben weggevaagd, is een vergissing. Straks zorgt de doorsteek van het PSK naar de archeologische site van de Koudenberg nog voor een extra dimensie. Tegenwoordig gaan mensen zelfs vrijwillig naar de Koninklijke Bibliotheek. Taggers en graffers legden er op deze avond hun werk naast dat van geïnspireerde schrijvers van eeuwen geleden. Een van de 'enfants des Marolles' die aan het werk waren, noemde zich zelfs Brue­gel. Misschien is de wereld toch nog niet naar de verdoemenis.

Natuurlijk was het op sommige plekken ook wat kalmer. In het kleine Charliermuseum had je alle tijd om naar de treffende genretafereeltjes ('Het mokken', 'De onderbroken lezing') van Jean-Baptiste Madou te kijken. Mokkers zouden overigens kunnen opperen dat zo'n festivaldag een circus is. Dat eten, drinken en socializen er belangrijker zijn dan kunst. Ze zouden zich kunnen afvragen of een muziekband die folkliedjes speelt in de Rubenszaal van het Museum voor Oude Kunst, de schilderijen van Rubens een meerwaarde bezorgen, aangezien het publiek er de schilderijen zelfs letterlijk de rug voor moet toekeren. Anderzijds leken de goden en halfgoden op die schilderijen er wel schik in te hebben. De vragende uitdrukking op hun gezicht betrof niet langer het tragische tafereel op hun doek, maar het welgekomen verzetje in hun anders zo stille zaal.

En deelnemers waren zeer zeker wel gekomen voor kunst. Nog in hetzelfde museum gaf een medewerkster aan wie maar wilde uitleg bij Rembrandts 'Portret van Nicolaes van Bambeeck'. Stilstaan bij één werk is een perfect legitieme werkwijze. In het Museum voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) in het Jubelpark zaten dan weer vier vrouwen erg lang voorovergebogen boven de grote maquette van het oude Rome. Een van hen leek de andere drie wegwijs te maken in dat verleden. In de shop van dat museum had zich een koppel voor 'De zwanenstreling' van Philippe Wolfers gezet, het majes­tueuze beeld van een bronzen zwaan die zich rond een enorme, met riet versierde ivoren slagtand kronkelt. Het was in de KMKG, waar ook soundscapes door de zalen galmden, dat ik me even inbeeldde dat zo'n avond een avond als alle andere zou zijn. Dat dit de gang van zaken was: mensen liepen niet en masse door shoppingcentra, maar slenterden door musea tussen kunst van alle tijden en uit alle landen, waar ter plekke door hedendaagse kunstenaars nog wat kunst aan werd toegevoegd.