Raquel Tavares steekt traditionele fado in een nieuw kleedje

Op haar 25e is Raquel Tavares de reizende ster van de nieuwe generatie fadozangeressen. Ze groeide op in Alfama, dé fadowijk van Lissabon, van waaruit ze de laatste jaren de wereld verovert met haar krachtige stem en innemende présence. "Fado is een en al emotie, het is muziek recht uit het hart."

Als we Lissabon zeggen, denken we aan fado. Klopt dat nog steeds met de realiteit? "Er is inderdaad heel wat fado, vooral in de wijk Alfama," zegt Raquel Tavares. "Als je door de smalle steegjes wandelt, hoor je fado vanaf acht uur 's avonds door de ramen van de tascas (tavernes) en fadohuizen."

"Ik ben opgegroeid in Alfama en woon er nog steeds. Mijn laatste album heet Bairro (wijk), als eerbetoon aan mijn wijk. Ze is mijn school, mijn leven, mijn volk. Fado maakt intussen ook internationaal opgang, er zijn optredens op de grootste podia ter wereld. Dankzij de nieuwe generatie fadozangeressen, zoals Mariza, Ana Moura of Mafalda Arnauth, is de muziek opnieuw populair. Mensen komen naar de optredens, kopen cd's. Fado is in topvorm."

Is dat dan de befaamde 'fado novo' , de nieuwe fado?
Raquel Tavares: Fado novo bestaat niet. Die discussie laait op nu flamenco nuevo in Spanje en tango nuevo in Argentinië erg in zijn, maar zelf zal ik die term nooit gebruiken. Wij vernieuwen de fado maar blijven trouw aan traditie en wetmatigheden. We voegen nieuwe kleuren en registers toe, veranderen de muzikaliteit. Het is traditionele fado in een nieuw kleedje.

Wat kenmerkt die fado dan?
Tavares: Je hoeft geen fantastische stem te hebben of een virtuoze gitarist te zijn, het belangrijkste is hoe je fado beleeft. En hoe je de muziek overbrengt. Fado is een en al emotie. Als ik er in België door het taalverschil niet in slaag de boodschap van de poëzie door te geven, kan dat geen kwaad. Zolang de mensen de emotie maar voelen. Ze moeten geraakt worden door de fado en kunnen reizen, er moeten beelden door hun hoofd zweven.

De fado die me in Lissabon het meest verraste, is die van de Tasca do Jaime op zondagnamiddag in de wijk Graça. Het is er piepklein, gemoedelijk, ieder zingt om de beurt.
Tavares: Ja, dat is de meest authentieke fado die je zult vinden. In de Tasca do Jaime en de Tasca do Chico hoor je die muziek op heel natuurlijk wijze. Die tascas waren mijn grote leerschool, ik ging er als kind steeds naartoe.

Geld noch faam speelt hier een rol, de mensen komen uit pure liefde voor de muziek. Het is die puurste vorm van fado die ik tijdens mijn concerten probeer te brengen. Het is mijn traditie, mijn waarheid. Wereldmuziek kan steeds meer mensen bekoren, maar je hoort ze veel te weinig op de radio en in de media. Het is de meest verborgen muziek ter wereld. Dat is een zonde, want er is zoveel interessante muziek die een verhaal vertelt, een verhaal van een volk, van een cultuur.

Fado wordt wel vaker de Portugese blues genoemd. Is dat zo?
Tavares: Ik vind van niet. Blues is heel anders. Fado kan wel vergeleken worden met flamenco, tango en Afrikaanse muziek zoals morna. Die genres hebben veel gemeen, zowel muzikaal als in de manier waarop het volk aangesproken wordt. Er wordt gezongen over leed, verzet, nostalgie, ontroering. Het is muziek uit de havens van de wereld, je hoort de jammerklacht van vrouwen die alleen achterblijven.

Dat leed staat centraal bij fado?
Tavares: Fado is niet enkel verdriet. Dat is een mythe waar ik komaf mee wil maken. Fado bezingt het leven, en het leven is niet enkel treurnis. Gelukkig maar! Fatalistische en nostalgische fado's bestaan uiteraard, maar de songs gaan ook over vriendschap, het dagelijkse leven, over de Marchas de Santo Antonio, over samenleven en delen, over de zee en uiteraard de Taag…

:: Raquel Tavares
wanneer: 2 februari 2010 om 20.30 uur
waar: Wolubilis, Paul Hymanslaan 251, Sint-Lambrechts-Woluwe, 02-761.60.30, info@wolubilis.be, www.wolubilis.be
inkom: €12/19/17,50/21