Reeks: Op vadrouille met... de muzikant

Zomer in Brussel, en al onze zintuigen staan op scherp. Vorige week liepen we met een parfumeur onze neus achterna. Deze week leert een muzikant ons luisteren naar de klank van de stad.

Waar is Piet Maris? Als hij niet op een podium staat met Jaune Toujours (mestizoband), Mec Yek (zigeunergroep zonder viool), de Nouvelle Harmonie Bruxelloise (accordeonfanfare) of Ik en den Theo (muzikaal avontuur voor kinderen), en als hij niet op de barricaden staat voor Brussel of voor talentvolle muzikanten die de pech hebben niet over de juiste papieren te beschikken, dan kun je hem al eens aantreffen in een loft in Laken die hij deelt met een vrouw, een dochter en een zoon. Op een van zijn drie terrassen beginnen we aan onze geluidstocht.

Het is kwart voor elf in de ochtend, zaterdag én zomer. Brussel ligt op apegapen. In de verte klinkt vaag getimmer. Af en toe tuft een auto voorbij. "'s Avonds hebben we minder geluk. Ik heb de indruk dat de politie deze straat gebruikt om door te steken. Ook los van de sirenes is er vrij veel rumoer. Als de Armeense autohandelaars slaags raken of mensen elkaar luidkeels uitschelden, dan hangt iedereen hier uit het raam. Maar vanhieruit zie je niets. Het probleem is dat de straat niet zo breed is, terwijl de gebouwen langs beide kanten flink de hoogte in gaan. De stad fungeert hier als klankkast, het straatlawaai wordt exponentieel versterkt," vertelt Maris.

Op terras 1 zie je dat de site van Thurn & Taxis maar een boogscheut ver is. "Toch hebben we niet kunnen meegenieten van Couleur Café. Kameraden uit Molenbeek die niet dichter bij de site wonen dan wij, konden dat wel. Akoestiek is soms een raar beestje."

Op terras 2 kun je je net niet scheren in de weerspiegeling van de blinkende bollen van het Atomium. "Als U2 optreedt in het Koning Boudewijnstadion, dan horen we het. Ook leuk: langs het stadion rijden als er gescoord wordt. En nu we het toch over voetbal hebben: onlangs demonstreerde iemand in het midden van de nacht hoe hard zo'n vuvuzela gaat. Ken je de Facebookgroep van vuvuzela-spelers die klagen over de onverlaten die altijd zitten te voetballen tijdens hun concerten? Ik heb veel sympathie voor de toeter, maar 's nachts doe je niemand een plezier met zo'n oorverdovende dreun."

Metromuziek
Op weg naar het metrostation herinnert een overvliegend vliegtuig aan de grote discussies over geluidsoverlast. "De actiecomités gaan het mij niet graag horen zeggen, maar ik kan met die vliegtuigen leven."

In de Leopold II-laan worden we getrakteerd op het geluid dat film- en tv-makers uitentreuren gebruiken om duidelijk te maken dat hun verhaalzich in een stad afspeelt: de sirene van politie-, zieken- of brandweerwagen. "Dit zijn pompiers. Buiten de stad loeien de sirenes ook, maar daar kunnen de geluidsgolven wegdeinen. In de stad worden ze vele malen versterkt door het beton en de hoge huizen. Zie je hoe niemand hier opkijkt van die brandweerwagen? In het dorp waar ik vandaan kom, is het uitrukken van de brandweer een sociaal evenement. Sommige mensen sprongen zelfs op de fiets of in de wagen om de brandweer te volgen."

We gaan ondergronds. In het metrostation IJzer speelt muziek. Tussen de R&B-nummers door horen we accordeon en een gouwe ouwe van Human League, 'Don't you want me'. "Vroeger vertrouwde de MIVB op muzak. Dat vond ik soms best grappig. De samenstelling van de muziek van vandaag lijkt op die van de radio's en lijdt aan hetzelfde euvel: het ontbreekt aan variatie," vindt Maris. "Het is vooral veel van dezelfde vanzelfsprekende muziek. Ik vermoed dat de helft van de muziek van de platenfirma Universal komt. De andere helft is voor de kleinere spelers. Nu, de muziek speelt op zo'n laag volume dat je om het even wat kunt draaien. Geen kat die zich daaraan stoort. Weet je wat ik een fantastisch idee vond? In aanloop naar Couleur Café heeft de MIVB eens een week de muziek gedraaid van groepen die op de affiche stonden." De metro mag nog honderd stations bedienen, actieve muzikanten zullen we niet tegenkomen; de MIVB wil er niet van weten. Wie op de gitaar tokkelt of de trekzak laat blazen, mag rekenen op 84 euro toeslag. "Jammer. Ik herinner me een stuk van de MIVB in de gratis krant Metro over de abominabele kwaliteit van de straatmuzikanten. Het stuk werd geïllustreerd met een foto van Jaune Toujours. Ik schrok me een bult. Metro verwees mijn klacht door naar de MIVB, het ging om gekochte pagina's."

Ici Bruxelles
Op het Luxemburgplein valt weinig te beleven. Maris speelde er op zaterdag 3 juli op het feest ter gelegenheid van de start van het Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie. Zijn tweetalige stadshymne 'Ici Bruxelles, Brussel hier' was uitgekozen om duizenden mensen in twaalf Belgische steden tegelijk tot een aangeleerde dans aan te zetten. "Het nummer bezingt het echte Brussel en bij uitbreiding België als kruispunt van talen en culturen. Toch deed het vreemd aan om op het Luxemburgplein te spelen. Ik heb daar nog gestaan. Tijdens een actie om het treinstation te redden - alleen de gevel is overeind gebleven. Die actie was een uitloper van de bezetting van Hotel Central. Het waren andere tijden (grijnst)."

Het Centraal Station herinnert Marisaan een duet dat hij op de cd Brusk zingt met Vera Coomans. "In dat nummer gebruik ik een sample van een treinconducteur die aankondigt: Prochains arrêts: Bruxelles Nord, Bruxelles Central, Bruxelles Midi'. Vroeger liep ik vaker rond met opnameapparatuur. Een goeie tip voor dj's: de verkeerslichten van Dublin hebben een erg komische beat. Het geluid van een baggerboot uit Oostende heb ik ooit gebruikt voor de muziek van een trailer voor een jongerenprogramma op tvbrussel." Het is een drukte van je welste in de stationshal. "Hoeveel decibel zou dat zijn?" De toeristen worden op het Europakruispunt vergast op de muziek van twee jonge saxofonisten. Maris merkt meteen op dat ze geschoold zijn. "Ze zijn geïnspireerd door Sint-Hubertus, het lijkt wel een jagerslied."

Het duurt even voor je de muzikanten precies gelokaliseerd heb. Het plein is groot en ze staan in de minitunnel naar de Infante Isabellastraat. "Ze moeten wel, in het midden van hun plein zou hun
muziek verloren gaan. In die gang krijgen ze meer weerklank. Met de accordeonfanfare moet ik ook
goed opletten waar we ons opstellen. We spelen niet te luid, en op grote, open stukken werkt dat
niet. We hebben nog meegelopen met de Zinneke Parade, maar je kon ons amper horen op de Anspachlaan. Op de dijk van Oostende klonken we wel. Dat zou met het zout in de lucht te maken kunnen hebben."

De saxofonisten zijn jongeren uit het Hoge Noorden. "Ik denk niet dat ze een vergunning hebben om te spelen. Voor zo'n vergunning moet je een examen afleggen bij de politie. Dat klinkt streng, maar zo vermijd je maffiapraktijken. Ik herinner me een documentaire over hoe straatmuzikanten
afgeperst werden. Nu ja (grijnst), afpersing kom je overal in de muzieksector tegen."

Klokkenluider
Door de Sint-Hubertusgalerij, waar de clip van 'Ici Bruxelles' werd opgenomen, belanden we op het Muntplein met zijn operagebouw. "Het abonnement van Jeugd en Muziek gaf recht op zitjes in de bovenste balkons."

Maris hoort een flard van 'Owner of a lonely heart' van Yes. "Dat moet wel uit de Free Record Shop komen. Welke andere muziekwinkel zou zo'n nummer nog draaien?" We duiken de Nieuwstraat in. In klerenwinkel Jennyfer staat de muziek veel luider dan bij Benetton. "Dat zal wel een functie hebben. Maar ze gebruiken mp3's. Ik hoor weinig muziek en veel kss, kss, kss. Volgens mij kun je
in zo'n geval maar beter niks opzetten." H&M probeert ons met R&B naar binnen te lokken. Cool Cat lijkt meer een discotheek dan een winkel. "Zouden ze 's nachts ook open zijn?" Maar de semi-discotheek moet haar meerdere erkennen in de Onze-Lieve-Vrouw ter Finisterraekerk. Vlak voor ze twaalf uur slaan, herinneren de klokken de kooplustige massa met een melodietje aan het Hogere. Na de twaalfde klokslag voorspelt Maris met succes nog drie keer drie dreunen van de klok. "Dat is een van de getijden zoals de metten en de vespers. Dat werd gebruikt om de boeren op het land te herinneren aan het gebed. Hier zie ik niet veel mensen zich ter aarde gooien."

De City 2 stappen we binnen op de tonen van een bossanova-versie van 'L'été indien', de evergreen van Joe Dassin. "Volgens mij is dat library-muziek: muziek die rechtenvrij is." Krekelgeluid weerklinkt uit de winkel Nature et Découvertes. Maris gaat op zoek naar het rek met muziek van watervallen, kikkers en "beesten die je in het echt nooit tegelijk kunt horen omdat ze tot een verschillende habitat behoren."

De luisterpalen van Fnac zijn te leuk om links te laten liggen. "Eens zien wat er vandaag voor pop doorgaat. Oei, soul, funk en rap vormen blijkbaar één categorie. Dat zijn nochtans heel verschillende stijlen." In het rek met de wereldmuziek gaat Maris meteen na of zijn cd's er nog liggen. Hij trekt de lade met het reservemateriaal open en vult het rekje aan met de cd Camping del mundo. "Alles moet je hier zelf doen (lacht)." De cd Antikrisis van Mec Yek geeft hij een iets prominentere plaats. "Alle beetjes helpen. Muziek wordt steeds meer gratis. De jongeren zijn het niet gewoon om voor cd's te betalen. Voor optredens hebben ze gelukkig wel nog geld veil." Toch is Maris gesteld op gratis festivals zoals Plazey, Brosella of Boterhammen in het Park. "Nu zowat alle radio's zweren bij mainstream, hebben groepen als wij geen platform meer. Op die gratis zomerfestivals ontdekken mensen onze muziek."

Piepvervuiling
Inmiddels hebben twee violisten op honderd meter van elkaar postgevat in de Nieuwstraat. De eerste heeft dreadlocks en "is een van de grote tangohits aan elkaar aan het breien: 'El Choclo'." De tweede violiste heeft haar vergunning van de Stad in de kist rechtop gezet zodat iedereen ze kan zien. "Ze speelt veel beter! Moet ik nu ook meer geld in het kistje gooien? Ik geef altijd aan muzikanten,niet aan bedelaars."

Maris is zelf nog busker of straatmuzikant geweest. "Als ik als student in Leuven krap bij kas zat, dan trok ik met mijn accordeon naar de bloemenmarkt. Mensen met de esprit om bloemen te kopen, leken me ook mensen die een muzikant een cent gunnen. Mijn geheime wapen was de accordeon. Dat instrument is onweerstaanbaar voor kinderen. Die blijven zo lang plakken dat de mama's of papa's van pure gêne in de buidel..." Een slecht afgestelde brommer overstemt de laatste woorden. "Storend, maar het goud voor het meest irriterende geluid gaat naar de quad." Voor auto's die piepen tijdens het parkeren, loos winkel- of autoalarm en overbodige jingles gebruikt Maris een woord van zijn vrouw: piepvervuiling.

Voor de geluiden van de kermis is het nog te vroeg, voor de karaokes is het al te laat. Uitbollen doen we in café El Metteko. "Eindelijk, blazers!" Na het Cubaanse nummer is het aan David Bowie met 'Changes', gevolgd door Johnny Cash. "Dat is wat anders dan de kss-kss uit die winkels. Volgens mij is muziek voor een café nog belangrijker dan de inrichting. Ik zou in elk geval niet besparen op een goede installatie. Hier worden nummers die niets met elkaar te maken hebben, door elkaar gespeeld. Ik hou van zo'n mix. Al was het maar omdat het helpt te bepalen wat je goed of slecht vindt." Zullen we hier dan aperitieven? Het is zomer, alles kan en niets moet. "Klinkt me als muziek in de oren," zegt de zanger van Jaune Toujours met een grote grijns.