Saïd Jaafari uit 'De Vijfhoek': 'Clichés? Kom naar Schaarbeek en kijk'

"Mijn personage is een jonge bokser die er alles voor over heeft om het te maken in het leven. Hij wil slagen door zijn passie voor zijn beroep. Dat raakte me, omdat voor mij hetzelfde geldt." Saïd Jaafari, een jonge Brusselse acteur van Marokkaanse afkomst, is een van de opvallende gezichten in De Vijfhoek, de VRT-reeks die zich afspeelt in een fictieve Brusselse wijk.

H  et gaat hard voor de goedlachse Jaafari, oerend hard. De opnames voor De Vijfhoek boden zich aan kort nadat hij zijn diploma had behaald aan het conservatorium van Bergen. Hij stond nadien nog op de planken met een theateropvoering die eerst de KVS en zelfs Palestina aandeed, wat later speelde hij mee in een productie van Geneviève Damas in het klooster van de Rijke Klaren. Niet slecht voor een jongen die opgegroeid is in de schaduw van het Noordstation. Al hoeft het ook niet te verwonderen, want Jaafari begon al erg jong te acteren.

"Al op mijn achtste stond ik op de planken in jongerencentra. Na de middelbare school heb ik me ingeschreven in het conservatorium van Bergen. In de klas van Frédéric Dussenne, een Belgische regisseur die voorheen les had gegeven aan het conservatorium van Brussel. Hij leek me de geknipte persoon om mij op de goede weg te zetten.
En dat was hij ook, ik heb daar in die vier jaar heel veel opgestoken, vooral over hoe je je naturel in het dagelijkse leven kan overbrengen op scène of voor een camera."

"Ik zat in Bergen op kot. Het leven viel er goed mee, al had ik het er aanvankelijk een beetje moeilijk omdat het zo'n klein stadje is, zo rustig. Ik kende er niemand. Ik kwam ook uit een school waar slechts enkele 'autochtone' Belgische leerlingen rondliepen, en op het conservatorium was ik plots de enige student van 'allochtone' afkomst. Het heeft me veel bijgebracht, mijn geest geopend. Het wij-zijdenken is dan ook niet aan mij besteed."

In het Nederlands, dan nog
Terug in Brussel, met zijn diploma op zak, kreeg Jaafari algauw een eerste kans. Van het productiehuis Kanakna nog wel, dat op zoek was naar acteurs voor De Vijfhoek. Al had het productiehuis wel wat overredingskracht nodig.

"Toen ze mij een eerste keer belden, heb ik neen gezegd, omdat het in het Nederlands was. De tweede keer heb ik een leugentje om bestwil opgedist: ik kan niet, ik zit vast in Spanje. Weer die angst omdat het niet in het Frans was. Pas bij hun derde telefoontje heb ik toegezegd. Met lood in de schoenen, letterlijk en figuurlijk. Het was december, het had gesneeuwd, ik heb een uur lang door de bittere kou gewandeld, maar de plaats van afspraak niet gevonden. Waarop ik de mensen van Kanakna belde om te zeggen dat ze het maar beter zouden vergeten. Omdat ik het beu was, ik begreep niet waarom ze iets van mij wilden. Maar blijkbaar zagen ze toch echt wel iets in mij en hebben ze mij een vierde keer gebeld, nu met het aanbod mij te komen ophalen. Ze stelden me ook op mijn gemak door te zeggen dat de reeks gemengd in het Frans en het Nederlands zou zijn. Gelukkig maar, want het viel allemaal goed mee. Ik kreeg de rol van Saïd, de jonge Marokkaanse bokser in de reeks."

"Nederlands moeten spreken voor de camera boezemde me aanvankelijk angst in. De eerste draaidag was er zelfs een scène die we vijftien of misschien wel twintig keer hebben moeten hernemen, omdat ik de tekst helemaal kwijt was. Nochtans had ik hem goed uit het hoofd geleerd, iets wat ik voor een Franse tekst nooit doe. Het was echt wel een uitdaging, maar ik heb heel veel hulp gekregen. Die was ook welkom."

"Ik kijk met heel veel plezier terug op het avontuur. Het was een toffe ploeg, de sfeer op de set was heel positief. Ik kon het vooral goed vinden met Jenne Decleir - zoon van - en Mourade Zeguendi, onder meer bekend van zijn rol in Les barons. Mourade is zelfs een hele goede vriend geworden. Bovendien is het verhaal van De Vijfhoek heel interessant, genuanceerd ook. De journalisten die hebben geschreven dat de reeks barstensvol van de clichés zit, zou ik dan ook willen zeggen: kom eens naar Schaarbeek en kijk. Dat de twee landstalen worden gebruikt, maakt het allemaal nog veel boeiender. Want dat is een zeldzaamheid, zelfs in het theater. Het zou eigenlijk meer moeten gebeuren, Vlaamse en Franstalige acteur die elkaar ontmoeten voor de camera of op de planken."

Alcohol op straat
De opnames van De Vijfhoek waren nog maar net achter de rug, of er volgde een nieuw mooi avontuur. Met Keffiyeh/Made in China, een theateropvoering geregisseerd door Bart Danckaert.
"Alweer in de Nederlandstalige cultuursfeer, jawel. Een voorstelling die speelt met vooroordelen en clichés. Over Palestina en de Palestijnen, maar ook over onszelf. Het was onvoorstelbaar boeiend, zeker omdat we research hebben mogen doen in Palestina. Wat me toen vooral heeft getroffen is dat de Palestijnen ondanks hun miserie en hun pijn toch vreugde weten te vinden en hun lot met waardigheid dragen. En dat men er alcohol mag drinken in het openbaar, wat bijvoorbeeld in Marokko niet kan. Na de opvoering in de KVS hebben we de voorstelling ook gebracht in Palestina zelf."

"Ik heb nog geen seconde stilgezeten sinds ik van het conservatorium afstudeerde. Ik heb veel geluk gehad, ongetwijfeld, maar ik wil er echt wel het beste van maken. Ik wil slagen in dit beroep, en ben ook bereid ervoor te knokken. Toegegeven, het is zeker geen nadeel dat er maar weinig kandidaten zijn als bij audities een acteur van Arabische of Maghrebijnse afkomst gezocht wordt. In de huid van een ander kruipen en daar helemaal in opgaan, het werkt bevrijdend voor mij. Het geeft me energie, het maakt dat ik elke ochtend enthousiast mijn bed uitstap. Ik heb eigenlijk nog nooit een dag met tegenzin gewerkt. En stap voor stap maak ik vooruitgang. Ik heb het ook nodig om te bewegen, tussen de mensen te zijn, met de mensen te praten. Ik ben superactief, ik moet kunnen ontdekken en leren. Het leven savoureren, eigenlijk."

Niet wederzijds stigmatiseren
Jaafari studeerde dan wel in Bergen, hij is een fiere Brusselaar. "Ik heb echt wel een toffe jeugd gehad, ook al ben ik opgegroeid in wat men noemt un quartier chaud. Maar ik ben nooit echt in de problemen geraakt, heb nooit echt discriminatie ondervonden. Goed ook dat mijn ouders, vooral mijn moeder, een oogje in het zeil hielden en erop toekeken dat mijn broer, mijn zus en ik geen te gekke dingen uithaalden. En ze hebben mij zelf mijn weg laten kiezen, ze hebben mijn keuze om aan het conservatorium te studeren gerespecteerd en gesteund."

"En nu ben ik terug in Brussel. Mijn Brussel. Het is een mooie stad, wat anderen ook beweren. Met veel groen. Het Terkamerenbos of de tuin van de Botanique bijvoorbeeld, twee plaatsen waar ik graag wandel, prachtig toch? En er zijn er nog zoveel meer plekken waar groen voor schoonheid en verpozing zorgt. Brussel is een dynamische stad, die je aan het lijf kleeft als je dat toelaat. Ik vind eigenlijk alles mooi in Brussel, zelfs de lelijke wijken. Je moet alleen maar je ogen opentrekken en dan zie je het wel. Mijn Brussels universum beperkt zich ook niet tot Schaarbeek, waar ik ben opgegroeid. Ik heb zelfs in Watermaal gewoond en nu woon ik in Sint-Joost-ten-Node."

"Brussel is niet alleen mooi, maar zit ook boordevol kansen. De verschillende gemeenschappen moeten zich openstellen voor elkaar in plaats van elkaar wederzijds te stigmatiseren. Dat geldt trouwens ook voor Vlamingen en Walen. En als Maghrebijnse gemeenschap moeten we ons niet wentelen in een slachtofferrol of uitschreeuwen dat we gediscrimineerd worden, maar het heft zelf in handen nemen. Al is het heel jammer dat er pseudogetto's zijn waar de mensen ervoor kiezen om zich op zichzelf terug te plooien in plaats van het multiculturele te omarmen. En als ik het over pseudogetto's heb, dan heb ik het zowel over arme als welgestelde. Brussel is een laboratorium, maar een mooi laboratorium."

'De Vijfhoek', nog tot 27 november elke dinsdag op Eén