Sjostakovitsj in Oudergem

Op 16 en 17 februari brengt het LabArca-ensemble, het huisgezelschap van het Oudergemse Gemeenschapscentrum, een in het Westen haast onbekend stuk van de Russische componist Dmitri Sjostakovitsj: Rayok.

Rayok of rajok betekent 'klein paradijs', maar voor insiders verwijst de titel naar de goedkoopste plaatsen in de schouwburg. Hoog verheven boven de nomenklatoera vinden kunstenaars en intellectuelen elkaar en spuien ze hun kritiek op het regime en het cultuurbeleid - de uilenbak dus als een laboratorium van dissidentie.

Stalin was zich gaandeweg gaan storen aan de muziek van Sjostakovitsj. Diens werk stond in het Westen hoog in aanzien en het werd uitgevoerd door de befaamdste orkesten onder leiding van gerenommeerde dirigenten. Maar in eigen land werden zijn opera's en symfonieën na 1948 geboycot, en zijn kamermuziek werd meestal gebracht in zeer beperkte kring. Er ontstond een ware hetze; krantenartikels, waarin de componist samen met zijn collega's en geestverwanten Prokofjev en Kat­sjatoerian van formalisme werd beschuldigd, volgden elkaar op. De drie componisten lieten immers de vorm prevaleren op de inhoud, en ze vervielen in intellectualisme
zodat hun muziek voor het pu­bliek onbegrijpelijk werd.

Om de wrange gevoelens over het onbegrip van zijn landgenoten te verwerken, maakte de componist de korte, satirische schets Rayok. Het muziekwerkje is bedoeld als een cantate die onder vrienden en gelijkgezinden wordt uitgevoerd in de huiskamer. In deze voorstelling beeldt François Van Eeckhaute verschillende personages uit. Voor de Russen was het maar al te duidelijk dat vaak Stalin in hoogsteigen persoon op de korrel werd genomen: parodieën op Georgische populaire wijsjes, die de dictator zo dierbaar waren; het dikke, onmiskenbaar Geor­gische accent... De bas-bariton met dienst is Jan-Guy de Vienne, en Anaït Karpova neemt plaats achter de piano. Deze pianiste, die in Brussel woont, is een telg uit een bekende dynastie van musici en theatermakers. Veel van haar familieleden hebben Sjostakovitsj overigens nog persoonlijk gekend.

:: Rayok van Dmitri Sjostakovitsj op 16 en 17 februari om 20 uur in GC Den Dam, Waversesteenweg 1747, 1160 Oudergem. Meer info op 0472-89.00.24. Kaartjes kosten 12 euro, champagne inbegrepen