ULB brengt Wereldtentoonstelling 1910 door 3D tot leven

De 1.400 verschillende prentkaartjes die voor de Wereldtentoonstelling van 1910 werden gedrukt, gingen met honderdduizenden de post op. Ja, de dertien miljoen bezoekers waren blij dat ze erbij waren. En na de halfoogstbrand gaf ramptoerisme het mondiale spektakel zelfs een extra boost. Op de Expo-terreinen zit nu de ULB-campus Solbosch. Daar beleef je het hoogtechnologische wonder om door het verleden te wandelen.

De ULB viert dit jaar, springlevend, haar 175ste verjaardag. En de Wereldtentoonstelling van 1910, de derde in Brussel, ligt precies een eeuw achter ons. De twee verjaardagen komen samen op de sterk interactieve tentoonstelling Bruxelles 1910 - L'Exposition Universelle retrouvée . Een amusante en bijzonder ingenieuze, zij het kleinschalige tentoonstelling.

Hoe het een aan het ander te koppelen valt? Na de afbraak van de tentoonstellingspaviljoenen, die overigens nooit gebouwd werden voor de eeuwigheid, kreeg de speciaal hiervoor genivelleerde vlakte naast het Ter Kamerenbos (600.000 kubieke meter grond werd verplaatst), met nieuwe riolering, bestrating en verlichting een onverwachte bestemming. Er kwam niet de verhoopte villaverkaveling die koning Leopold II (in 1909 overleden) voor ogen had. Wel kwam er de ULB, die uit het stadscentrum moest verhuizen door haar te kleine behuizing, de aanleg van de noord-zuidverbinding en (duistere) politieke redenen.

De ULB nestelde zich dus op Solbosch, op het 'kerkhof' van de technologische vooruitgang die hier in 1910 door verschillende landen geëtaleerd was. De paleizen, die architecturaal geconcipieerd waren volgens het 'traditioneel academisme' (en strenge bouwvoorschriften), waren rond stalen constructies opgetrokken.

Foto's en tekeningen van de historische brand van 14 en 15 augustus 1910, waarover een nieuwe reeks prentkaarten de mensen nog massaler naar Solbosch haalde - de trams reden er om de minuut voorbij -, laten zien dat talloze paviljoenen als een kaartenhuisje instortten. Ze werden haast even snel weer opgebouwd, om de 'attractie' levend te houden.

Met 3D-bril
Om over die Expo een originele tentoonstelling te maken, hebben de faculteit Toegepaste Wetenschappen (ingenieurs en informatici), de faculteit Filosofie en Letteren, maar ook een groep historici en L'Extension de L'ULB zich de jongste drie jaar 'geamuseerd' met een vernuftig concept.
Al bij al bestaat er weinig noemenswaardig materiaal over het evenement, op prentbriefkaarten en oude foto's na. De architectonische restanten zijn schaars: een 'moderne' cottage van architect Oscar van de Voorde (1871-1938), gerecon­strueerd in Deurle; de Spaanse Alhambra-fontein die verplaatst werd naar het park van het Musée de Mariemont, en het Delunehuis (Franklin Rooseveltlaan, toen - en nog tot in 1945 - Natiënlaan), als kantoorpand gerestaureerd in 2004-'05 en tijdens de Expo 1910 een eetcafé met veel grandeur. Vertrekkend van alle archieven 'hermo­duleerden' de studenten in 3D de hele site.

Een grote animatiefilm in 3D, waarvoor je een speciale bril moet opzetten, laat je een wandeling maken langs de gevels en plantsoenen. Een vitrine met 25 paviljoenen in karton, gereconstrueerd op basis van de digitale afgeleiden van oude foto's en plannen, vervangt de niet meer bestaande maquettes. Die virtuele reconstructies kunnen gebruikt worden om nieuwe maquettes en papieren 'huisjes' te maken. Een digitaal boek, dat je kunt doorbladeren en dat teksten, foto's en zelfs filmpjes uit de tijd van toen doet herleven, trekt je in het tentoonstellingstraject. En een touchscreen dat zo geprogrammeerd is dat je brokjes van paviljoenen kunt samenpuzzelen en de schoonheidsfouten uit vervalste prentbriefkaarten kunt filteren, prikkelt weer andere interesses. Het zijn maar enkele van de vele hoogtechnologische snufjes die de ULB ontwikkeld heeft op basis van wat er al op de markt was.

Elk experiment op de tentoonstelling is attractief voor jong en oud. Neem nu het virtuele 'programmaboek' - digitaal en tastbaar tegelijk - waarin je kunt bladeren om driedimensionale foto's geprojecteerd te krijgen. Over de Europese paviljoenen: Duitsland, Frankrijk, Spanje, Italië, Nederland, Monaco en Groot-Brittannië. Over België. Over de Amerika's: de VS, Canada, Brazilië. Over Azië, Congo en de Franse kolonies. En ten slotte over 'De menselijke dierentuinen', meteen in de buurt van het Paleis van de Vrouwenarbeid...

In enkele van die paviljoenen kun je ook fysiek binnenstappen, als je even voor het green screen (een variant op het blue screen van de tv-weerman) plaatsneemt. Een druk op een knop doet de fotogalerij even stoppen, en je ziet jezelf in het beeld staan. Nog een druk op de knop en je foto, in situ 1910, staat voor eeuwig op internet (www.expo1910.be/photos; als u op 4 februari zoekt, vindt u ondergetekende in het Paradis des Singes, het apenparadijs terug) . De visuele effecten zorgen er dus voor dat de beleving van Expo 1910 de realiteit benadert. De handgeschreven prentkaartjes draaien voor je ogen rond, en zo krijg je zelfs nieuws van toen te lezen, zoals van een Engelse bezoeker: "Il fait à Brussel un bath temps."

Voor meer geschiedkundige achtergrondinformatie over Expo 1910 en technische knowhow over de 3D-toepassingen heeft uitgeverij Racine in samenwerking met de ULB Bruxelles 1910 - De l'Exposition Universelle à l'Université uitgebracht, waardoor u het plezier van de bezoeker van toen helemaal kunt begrijpen. Elke wereldtentoonstelling was nu eenmaal ( ook) een groot pretpark, met dans-, muziek- en eettenten. Zo ook in 1910, met Bruxelles Kermesse , dat zijn wortels ook in het centrum van de stad had, in de vele musichalls en danspaleizen.

Die muziek van rond 1910, zeg maar de pre-jazz , is nu door Musiques en Wallonie opgevist, en wordt door de Tivoli Band opnieuw tot leven gebracht op een prachtige dans- en luister-cd, vol vergeten pareltjes als 'La zwanzinette', 'Ballade des Apaches' en 'Black-dance'. Zo klonk het dus allemaal in het vrolijke Brussel van toen.

:: Bruxelles 1910 - L'Exposition Universelle retrouvée, nog tot en met 2 april aan de ULB, Johannalaan 44, 1050 Elsene. Meer info bij de ULB op 02-650.33.43 of www.ulb.be