Zoek de (soms pijnlijke) verschillen tussen vroeger en nu

Met onder de arm een collectie oude foto’s, een loep en wat verbeelding neemt Yves Barette ons in zijn tweede Flâneries weer mee op een wandeling door het Ukkel van vroeger. Op wegen die, volgens zijn motto, ons telkens weer overleven.

I n het eerste volume uit 2011, over het zuiden van Ukkel, had hij al verkondigd niet uitverteld te zijn. Zijn vrienden-flaneerders mogen ook nog een derde volume verwachten. Na eerherstel voor de (schrijfwijze van) dichter Jan van Nijlen lopen we door de straten tussen de Sint-Jobsesteenweg, de Alsembergsesteenweg, de De Frélaan en de Waterloosesteenweg zoals we ze nooit zagen. Barette licht de foto’s toe met geschiedkundige weetjes en verhalen die hem ter ore kwamen. Zo zouden er in het spoorwegviaduct uit de jaren 1920 over de Sint-Jobsesteenweg holten voor explosieven voorzien zijn, mocht de brug in handen dreigen te vallen van een vijandig leger. Bij een spectaculair treinongeval op het viaduct over de Stallestraat op 4 juni 1941 mag het een wonder heten dat er slechts lichtgewonden waren. Een bijna fatale vergissing want het was de bedoeling geweest een Duits transport van tanks te saboteren.

In de categorie “als we het mogen geloven” dist Barette het verhaal op dat bij de sloop van de oude grafkapel van de familie Allard in 1867, naar aanleiding van de verhuis van het kerkhof van Ukkel-centrum naar de begraafplaats aan de Dieweg, er een doek van Sint-Cecilia van Antoon van Dyck opdook, dat zo uit een galerie leek te komen, zo goed was het bewaard.

Gedempt
De hoofdrol is weggelegd voor de foto’s uit de tijd van Jan Lawaait en Wiske Bonne Gueuze. Aan de muur van Café de l’auto in de Stallestraat staat toch maar mooi een fiets gestald. Koeien in de Visserijstraat zijn op weg naar de hoeve Kindermans. Leverden zij aan de kroeg van F. De Greef-Jacquemyns? De ramen waren er tot de jaren 1970 nog versierd met etswerk en de namen Faro, Brune, Lambic én Lait.

In de jaren 1950 werd er op de Kauwberg nog gehooid met mankracht. In de Hollandsche Seis aan het begin van de Kauwberg(weg)kon je sprokskes (sprot) met pellepatatten krijgen.
Op een postkaartje van kasteel Beauvoir van architect Georges Hobé in dezelfde Normandische stijl als zijn Fond’Roy ziekenhuis, staat aandoenlijk: “uw schoon kleedje aan doen, hé?” In de Waterkasteelstraat rijdt nog een scharensliep rond. We zien de verdwenen brouwerij De Kroon in de Stallestraat en de huisjes die vroeger aan de Stallekapel plakten. En hoeveel vijvers zijn er in Ukkel niet gedempt? Vlakbij de Stallestraat was er een visvijver die in de jaren 1930 toebehoorde aan de Tramways Bruxellois. Wel is in de Stallestraat nog de vijver van de Clip-molen, de enige molen aan de Ukkelbeek, overgebleven. Voor als u zich afvraagt wat er zich achter de oude muur bevindt die vertrekt aan de Rittwegerstraat.

Pijnlijk soms - door Barettes beproefde recept om oude met recente foto’s te combineren - om te zien wat er allemaal verdwenen is, zoals de Grande Epicerie met torentje aan de Globe. In de Wansijnstraat is enkel het beboste talud achter de huizen nog hetzelfde. En Barette foetert wat over de weinig geslaagde uitbreiding van het Wolvendaelkasteel uit de jaren 1910. Wie zijn commentaarstem apprecieerde in zijn eerste volume, vindt ze hier terug. Wanneer hij betreurt hoe de laatste joviale stationschef van Kalevoet koudweg vervangen werd door een automatisch loket of de Ukkelaars verdedigt die zich inzetten voor het behoud van de Kauwberg of het Avijlplateau. Bijgestaan door Jakske et Lèneke, twee reuzen van Sint-Job, die in de jaren 1970 vredelievend betoogden tegen het project van de zuidring. Of wanneer hij zich erover verwondert dat Hof ten Horen, met een geschiedenis die waarschijnlijk teruggaat tot de vijftiende eeuw, blijkbaar nooit met de sloophamer bedreigd is geweest.