Op bezoek in het naaiatelier van de Zinneke Parade

Op zaterdag 21 mei trekt de parade door de straten van het Brusselse stadscentrum. Aan de vooravond van de negende editie won de Zinneke Parade overigens de Vlaamse Cultuurprijs voor Amateurkunsten.

Dat de optocht meer is dan een uitbundige carnavalsstoet, moet je een doorgewinterde Brusselaar niet vertellen. Om de twee jaar bundelen Zinnekes, diverse organisaties, scholen en instellingen hun krachten en ontmoeten ze elkaar in verschillende werkgroepen, ‘Zinnodes’ genoemd. Dit jaar telt de parade er 24.

Zinnodes bestaan uit verschillende uiteenlopende ateliers; muziek, dans, kostuums en eventueel voertuigbouw. Deze ateliers met zijn deelnemers vormen de kloppende harten van de hele parade. En bij het naaiatelier van de Zinnode ‘Pas de deux’, gevestigd in gemeenschapscentrum De Markten, mag je dit letterlijk interpreteren.

Met het jaarthema Fragil ging costumière en artistiek leidster van het naaiatelier, Hanne Geerts, aan de slag met het menselijke lichaam. “Het idee is om de fragiliteit tussen mensen weer te geven. Dit komt ook terug in de choreografie in het dansatelier waar onder andere de kinderen van het multiculturele jongerencentrum Chicago aan deel nemen. Wat de mens zo fragiel maakt, is het bloed dat door onze aders stroomt. Vandaar de verwijzing naar harten en geborduurde aders op de kostuums. Dit heb ik vertaald door stoffen te gebruiken in tinten van huidskleur, ook al zitten er veel Afrikaanse vrouwen in het atelier,” lacht Hanne.

Maar wat dit naaiatelier helemaal bijzonder maakt, is het feit dat ze bestaat uit bijna uitsluitend vrouwen zonder papieren. Zij komen uit Kameroen, Guinee, Congo, Gambia, Senegal en Marokko.

Ontmoeting met koffie
Het Comité des Femmes Sans-Papiers werd opgericht in de zomer van 2015. Ze verenigen zich om op te komen voor hun rechten en om lotgenoten te ontmoeten. “Voor mij is dit de eerste keer dat ik met deze doelgroep aan de slag ga,” vertelt Hanne.

“In het begin was het dan ook wat zoeken hoe we die samenwerking vlot konden laten verlopen. Hun insteek is vooral om nieuwe mensen te leren kennen maar ook om als een groep naar buiten te komen. Langs de andere kant willen ze echt de techniek van het naaien onder te knie krijgen om dan in de toekomst gemakkelijker aan werk te geraken,” legt de costumière uit.

In het geïmproviseerde atelier staan naaimachines, slingeren lintmeters en naalden rond op de tafels. In een hoek liggen opgeplooide wollen dekens waaruit abstracte harten met een hoog knuffelgehalte zijn gemaakt.

“Ik heb ook in het bijzonder voor deze dekens gekozen omdat het de link maakt met hun verleden op de vlucht. De warme dekens staan symbool voor bescherming tegen het fragiele,” vertelt Hanne. “Ze begrijpen misschien niet alles wat ze in elkaar aan het steken zijn want het is ook geen klassiek rokje natuurlijk. Maar ze zijn wel ontzettend fier op hetgeen wat we samen gecreëerd hebben.”

Vanaf tien uur komen de vrouwen druppelsgewijs binnen. Tijdens het naaien heerst er een gezellige huiselijke sfeer met een kopje koffie en (veel) gebabbel. De uitzonderlijk positieve vrouwen gaan met grote glimlach aan de slag. “Ik kom naar hier omdat ik thuis anders toch maar alleen zou zitten. Het verzet mijn zinnen een beetje. Ik ben hier alleen in Brussel, mijn kinderen zitten nog in Afrika,” vertelt Sarah uit Kameroen.

Ze nemen ook hun persoonlijke kledij mee om kleine retouches uit te voeren. “Hier in het atelier heb ik al dingen geleerd die ik thuis al heb kunnen toepassen.” De uiteindelijke parade lijkt haast bijzaak te zijn wanneer je ze vraagt of ze ook effectief zullen mee stappen op 21 mei. “Ik ga naar de kerk, want God gaat voor op alles.”

Een échte Misho
De jonge Ahmad Misho (22) is een opvallend lid van het naaiatelier. In september kwam hij vanuit Syrië aan in België. Hij verbleef drie maanden in vluchtelingenkampen. In zijn thuisland studeerde hij modeontwerp aan de Faculteit Schone Kunsten van de Universiteit van Aleppo. “Al sinds ik een kind was, hield ik ervan om te knutselen met stof en om kledij te ontwerpen. Ik voelde mij anders dan de anderen. En was dan ook heel blij om naar een kunstschool te kunnen gaan. Maar het laatste jaar werd het echt te gevaarlijk.”

Zijn grote droom is nu om zijn studie te kunnen verder zetten en af te studeren als modeontwerper. En dat hij veel over heeft om zijn droom in vervulling te zien gaan, bewijst het feit dat hij intensief Frans aan het leren is om dan later de lessen te kunnen volgen in de gerenommeerde Brusselse modeschool La Cambre ook al is zijn toekomst in ons land op dit ogenblik helemaal niet verzekerd.

“Ik hoorde via een vriendin over de Zinneke Parade. Voor mij is dit een unieke ervaring. Ik heb er veel nieuwe mensen door leren kennen. Samen met Hanne denk ik na over de kostuums. Het was ook de eerste keer dat ik rond recuperatie heb gewerkt. Binnen het atelier hield ik mij vooral bezig met het drukken van de tekeningen op de kledingsstukken. Ik maakte een kostuum voor mezelf, ik kijk er heel erg naar uit om mee te lopen,” vertelt Ahmad enthousiast met pretlichtjes in zijn ogen.

Dat de Zinneke Parade ontmoetingsplaatsen creëert voor mensen die elkaar anders nooit zouden leren kennen en dat die ontmoetingen over alle grenzen heen gaan, is meer dan ooit van toepassing in dit atelier. Je voelt de artistieke en sociale dynamiek tussen bewoners, verenigingen en kunstenaars als het ware in de lucht hangen. En net dat maakt van al die deelnemers samen echte Zinnekes.