Bertolt Brecht brengt Belgen bijeen in 'Baal'

'Baal' is het allereerste toneelstuk van de Duitse theatervernieuwer Bertolt Brecht. Théâtre National toont het ruwe jeugdwerk in een regie van Raven Ruëll en Jos Verbist, gespeeld door een gemengde cast van Nederlandstaligen en Franstaligen.

'Baal' is een van de recente coproducties tussen Théâtre National en het Kortrijkse Theater Antigone. De samenwerking tussen beide theaters leverde ook al 'Life/Reset' op, een voorstelling van Fabrice Murgia (ex Conservatorium van Luik) waarvoor actrice Olivia Carrère zopas de Prix de la Critique kreeg als Espoir féminin. In 'Baal' zitten in de cast zowel ervaren Vlaamse acteurs (Tania Van der Sanden, Dominique Van Malder) als jonge recent afgestudeerden van het Conservatorium in Luik (Laura Sépul, Vincent Hennebicq). Zij werden samengebracht door de regisseurs Raven Ruëll (ex-KVS) en Jos Verbist, die artistiek leider is van Theater Antigone.

"Raven en ik kennen elkaar al jaren," zegt Jos Verbist. "Dit is een voorstelling die eigenlijk al heel lang op onze verlanglijst stond. Het is de eerste tekst van Brecht, geschreven toen hij achttien was, maar er bestaan heel wat versies van. Drie versies van een vroege datum, een heel aantal latere bewerkingen, en een uiteindelijke versie die van veel later dateert. Maar in zijn dagboeken heeft Brecht geschreven dat hij bij die pogingen om dat oermateriaal van Baal te bewerken nooit verder is geraakt dan het een beetje te 'domesticeren'. Dat klopt ook, want Raven en ik zijn altijd vooral aangetrokken geweest door die eerste tekst die heel rudimentair is. Dat is bruut materiaal, soms onhandig geschreven, maar wel heel krachtig."

De oudere Brecht schreef theatergeschiedenis met zijn 'Verfremdungstheater' dat de maatschappij moest veranderen. Is daar al iets van te merken?
Jos Verbist: Nee, helemaal niet. Er wordt ook verteld dat het het meest autobiografische stuk is dat hij geschreven heeft, maar dan gaat het toch vooral over de rebelse trekken die een jongen van achttien jaar kan vertonen. Het hoofdpersonage is iemand die de wereld niet aanvaardt zoals die zich aan hem presenteert, waardoor hij rebelleert tegen alles en iedereen, en ook alles en iedereen in de vernieling drijft, zichzelf inbegrepen. We hebben het al een aantal keren gespeeld en jongeren herkennen zich er in, ook al is het stuk hard en radicaal.

Baal is het hoofdpersonage, maar is ook de naam van een mythische figuur uit het Midden-Oosten en de Bijbel.
Verbist: Ja, maar ook dat komt niet zo expliciet aan de orde. Baal is inderdaad een heidense god, maar Brecht heeft die titel en die naam waarschijnlijk vooral genomen omwille van de connotatie aan die heidense natuurkrachten. Die verwijzingen naar de natuur hebben we ook de voorstelling proberen binnen te brengen door de vorm die we gebruiken. Die vorm moest te maken hebben met de leefwereld van een jongeling van vandaag de dag. Daarom hebben we voor de eerste keer zo drastisch met video gewerkt. Video liet ons ook toe om elementen als de natuur op de scène te brengen.

Jullie spelen deze productie niet alleen zowel in het Nederlands als in het Frans, ook de cast is gemengd Nederlandstalig/Franstalig.
Verbist: Raven en ik geven allebei al een aantal jaren les in Luik, door de uitwisseling die het Conservatorium daar heeft met het RITS, waar we ook allebei gastdocent zijn. We hebben daar ondertussen een aantal jonge mensen met talent leren kennen en we zijn tot deze gemengde cast gekomen omdat we sommige Franstalige acteurs hoorden zeggen dat ze Nederlands wilden leren. We hebben hen op hun woord genomen en ze zijn ook echt Nederlands gaan leren. Zo spelen we de voorstelling afwisselend in de twee talen met dezelfde equipe. Al is taal of politiek verder totaal geen onderwerp van deze voorstelling.

Heffen de verschillen tussen de Franse en de Nederlandse taal of het Franstalig en Nederlandstalig theater zich dan op tijdens zo'n werkproces?
Verbist: Nee. We merken dat verschil wel en we proberen er ook alert voor te zijn om er gebruik van te maken. Het Nederlands is inderdaad een veel fysiekere taal terwijl het Frans een welluidender en rationelere taal is. Maar de Franstaligen hebben zozeer op het fysieke van het Nederlands gewerkt dat zij nu ook op die manier in het Frans spelen. Dat past bij de aard van de voorstelling en daarom verschillen de Nederlandse en de Franse versie ook niet zoveel van elkaar. We hadden vorige week nog twee voorstellingen in Doornik, en die werden heel erg goed ontvangen. Net zoals de Nederlandse versie ook in Nederland is aangeslagen. Het grappige is dat Vincent Hennebicq, die het hoofdpersonage Baal speelt, zelfs geen Franstalige Belg, maar een Fransman is.

Baal
wanneer: 3, 4 en 6 > 10 december 2011 om 20.30 uur (4/12: 15.00 uur - 7/12: 19.30 uur - 8/12: 19.00 uur)
talen: NL, ondertiteld in het FR van 8 > 10 december + FR en ondertiteld in het NL op 3, 4, 6 en 7 december

---------------