Danseres Chrysa Parkinson over En Atendant

In En Atendant verkent Anne Teresa De Keersmaeker andermaal het spanningsveld tussen dans en muziek. Geen Mahler, Bach of The Beatles deze keer, maar polyfone muziek uit de veertiende eeuw die uitgaat van dissonantie en tegenstelling. Tussen verleden en toekomst, tussen droefheid en verleiding.

Na het Festival d'Avignon, het Festival Grec (Barcelona), ImPulsTanz (Wenen) en het Festival Oriente Occidente (Trento) krijgt Brussel de Belgische première van De Keersmaekers nieuwe voorstelling. Tot nog toe werd En Atendant in de openlucht opgevoerd (onder meer in het Cloître des Célestins van Avignon), maar voor De Munt is er nu een 'indoorversie' gemaakt. Samen met de scenograaf en Brusselse kunstenaar Michel François en acht dansers heeft De Keersmaeker de voorstelling opnieuw gekneed en expressie gegeven. De muziek vormt andermaal een belangrijke sleutel tot interpretatie van het werk. De titel En Atendant (middeleeuwse spelling) en de ars subtilior, een complexe en intellectuele polyfone muziekvorm uit de veertiende eeuw, spiegelen het verleden aan het heden. "De ars subtilior ontwikkelde zich op de puinhopen van de pest en de Kerk, op het moment dat de sociale, politieke en religieuze pijlers van de middeleeuwse samenleving versplinteren," zo verkoopt de productie zich. Waarmee het ook de ogen opent voor de actualiteit. 'Religieuze' muziek die aanzet tot verstilling. En de pauzes, het afwachten en toekijken, maken volop deel uit van de nieuwe danscreatie. Agenda sprak met de in Brussel wonende Amerikaanse Chrysa Parkinson, die lesgeeft bij P.A.R.T.S. en nu voor het eerst danst in een Rosas-productie. De ervaring van een danseres over een specifieke productie als deze, én werken met een dansmonument als De Keersmaeker vormden het tweeluik van het gesprek. Welke vaardigheden heb je als danser nodig om in En Atendant te kunnen werken?Chrysa Parkinson: Ritme is belangrijk. En het vermogen om zowel emotioneel precies te zijn als abstract (theoretisch) precies, al geldt dit voor elke dansvoorstelling. Je kunt dit als danser zelf ontwikkelen, maar de manier waarop Anne Teresa ermee omgaat maakt dat je die vaardigheden meer onder de knie krijgt. Het gaat er bij haar om hoe een beweging expressief wordt door de balans tussen emotionele en abstracte precisie. Hierdoor kan een hele productie worden gedragen. Trouwens, in En Atendant staan we als dansers vaak stil naar elkaar te kijken. Observeren we elkaar. Dat bindt ons ongemeen sterk met het publiek. De dansers zijn zelf publiek voor elkaar. In die zin vervullen we een bijkomende actieve rol, in afwisseling met het samen dansen dat de ervaring van het samen wachten op - zoals op de dood - uitbeeldt. Maakt En Atendant jou zelf sterker?Parkinson: Absoluut. Het concentratieniveau ligt heel hoog in deze productie. En ik ontwikkelde andere vaardigheden dan diegene die ik voordien gebruikte in mijn werk met Cynthia Loemij of Deborah Hay. In Anne Teresa's werk en inzet zitten veel processen die je gevoeligheden voor beweging versterken. Waarop is En Atendant wachten?Parkinson: Ik voel het wachten in dit werk in twee richtingen in de tijd aan: richting toekomst en verleden. En Atendant gaat heel sterk over het wachten op de dood. En toen wij de productie creëerden, was ik net aan het wachten op mijn nieuwe echtgenoot, die bij mij zou gaan wonen (Parkinson verhuisde van New York naar de Dansaertstraat, jmb). De ervaring van de toeschouwer van En Atendant prikkelt zowel de verleiding als de droefheid. Iedereen zal dit anders ervaren, al zit het tijdsbesef goed ingebed in het stuk. Is wachten, als levensreis, niet leuker dan bereiken?Parkinson: Aarzelen of afwachten is onmiskenbaar een schat. Al kan het ook pijnlijk zijn. Van zodra iets bereikt is, is alles voorbij en valt alle spanning weg. Wie wachtende is beschikt echter over een constant potentieel. De verbeelding kan dan sterk gestimuleerd worden, wat dan weer tegelijk voor rust en onrust kan zorgen. De toeschouwer maakt dit net als wij mee. Hoe lang duurt het voor je als danser vat wat de choreografe jou wil laten doen?Parkinson: Ik volg Anne Teresa's werk intens sinds ik voor het eerst I said I (1999) in Europa zag. Ze geeft duidelijke indicaties over hoe je iets creëert. Wij, de dansers, ontwerpen 'phrases' van bewegingen. En dan start zij met een selectie van wat ze in het stuk kan gebruiken. Anne Teresa slaat ons dus gade, en schift. Als danser vertrek je van een intuïtie, empathie, en van verlangens van wat het stuk kan zijn. Je maakt een persoonlijke interpretatie van het werk. Daarvoor stap je de grenzen van je gevoelens af, en zoek je uit hoe dit aansluit bij andere dansers en bij de verbeelding van de choreograaf. Het begrijpen en voelen groeit tijdens het wordingsproces van de productie. Wat kun je als danseres met ervaring van De Keersmaeker leren?Parkinson: Daar valt moeilijk op te antwoorden. Je begrijpt beter welke betekenissen in dit stuk schuilen als zij het regisseert. De muziek houdt droefheid en melancholie in, al gaat het werkelijk om living life. Althans zoveel als mogelijk in een tijd, zijnde de middeleeuwen, dat je elk moment kunt sterven. Het gaat over mensen die alert zijn voor de dood. Tegelijk is het verhaal herkenbaar in de actuele context van gebeurtenissen. Het tilt de muziek op tot iets tijdloos, en de uitbeelding tot een gevoel dat mensen overal herkennen. Zie jij een stijlevolutie in het werk van De Keersmaeker?Parkinson: Anne Teresa wijst op wat zichtbaar is en niet zichtbaar. Ook de zin voor het theatrale weet ze over te brengen en de zin voor tijd. Anne Teresa heeft een uitstekend gevoel voor tijd. Ze kan perfect plaatsen hoe lang iets mag duren. En al is tijdsbesef heel persoonlijk, tegelijk gaat het om hoe lang concentratie en aandacht kunnen worden vastgehouden. En welk effect het op emotioneel vlak heeft als de verhoudingen veranderen. Verder geeft ze precieze aanduidingen over de relatie tussen dansers en publiek. Soms ben je als danser wel intens begaan met je relatie met (een) andere danser(s), maar ervaart het publiek dat heel verschillend. Ik herken Anne Teresa's auteursschap en handtekening meteen. Het zit hem in het onthullen en ontsluieren van emotie en abstractie. Al past ze dit in totaal verschillende stijlen toe - van I said I, Rain, Drumming tot En Atendant. In En Atendant valt de muziek al eens weg. Maar de 'structuur' is zo duidelijk gemaakt, dat ondanks dit uitgommen, het ritme en de melodie doorgaat in de dans. Die stiltemomenten zinderen na, bij iedereen. :: En Atendantwanneer: 25, 26 en 28 > 30/9 - 20.00 uur (26/9 om 15.00 uur)waar: De Munt, Muntplein, Brussel - 070-23.39.39 - info@demunt.beinkom: 10 > 35 euro