Hoe adopteer je een beer? Tom Dupont zoekt het uit bij Bronks

Adopteer eens een beer, dacht het kinderloze koppel dat Tom Dupont opvoert in de Bronks-productie De man, de vrouw en de beer. Maar ooit wordt zo'n schattige teddy misschien een balorige grizzly, en wat dan?

Tom Dupont kennen we als de schrijver en regisseur van succesvoorstellingen als Sasja en Natasja, Christophe en Willy of Smolders en Sobrie. Nu maakt hij voor Bronks De man, de vrouw en de beer. Daarin speelt Robrecht Vanden Thoren de man, die zich een halve indiaan en dikke berenvriend waant.

Julie Delrue speelt de vrouw, die zo haar redenen heeft om bij die halvegare te blijven. En Dominique Van Malder speelt de beer, die blijkbaar de zoon is van dit al te menselijke koppel. Komische kansen genoeg dus in dit stuk, maar toch ook een paar thematische lagen, over zich thuis voelen, een plek vinden in de wereld, liefhebben en loslaten, ouders en (adoptie)kinderen, nature en nurture.

Het begon allemaal bij de documentaire Grizzly man van Werner Herzog uit 2005, over de berenliefhebber Timothy Treadwell, die jaarlijks een paar maanden bij wilde beren in Alaska ging leven, tot die hem uiteindelijk zonder pardon doodden en opaten. "Die documentaire is lang blijven hangen," zegt Dupont. "Ze leek me geschikt om eens een theatervoorstelling rond te maken. Daar zijn we dus van vertrokken, maar ook weer van weggegaan. De documentaire vertelt het verhaal vanuit het standpunt van Treadwell, maar ik was ook benieuwd wat de beer er allemaal over dacht."

Dominique Van Malder: Herzog heeft van Treadwell ook meer een freak ge­maakt dan hij in werkelijkheid was. Wij zijn tijdens onze voorbereidingen op een Belgische berenman gestoten die Treadwell nog heeft gekend. Negen maanden per jaar woont die gewoon in Ronse, maar daarnaast zit hij ook al 27 jaar lang telkens drie maanden in Alaska. Hij kon dus een genuanceerd beeld schetsen over beren in het algemeen, over Treadwell, en wat de film laat zien in het bijzonder. Het was onwaarschijnlijk interessant om naar zijn berenverhalen te luisteren. We hingen echt aan zijn lippen.

Komen wat zachtaardigere dieren dan beren dan niet eerder in aanmerking om een 'menselijke relatie' mee aan te gaan?
Tom Dupont: Een beer zal je niet zomaar aanvallen, zoals een leeuw of een tijger. Hij is vooral een aaseter: hij eet dode dieren en gaat heel weinig op jacht. Daarom is het mogelijk om op een bepaalde manier contact met hem te hebben: hij ziet je niet als een potentiële maaltijd. En ik geloof ook dat het een superintelligent dier is, dat je kan herkennen en veel kan onthouden. Het zijn wel solitaire beesten, die alleen samenkomen op plaatsen waar ze veel voedsel kunnen vinden.

Robrecht Vanden Thoren: Misschien is het feit dat het solitaire beesten zijn ook een reden waarom je als mens het gevoel kan hebben dat je een persoonlijk contact kan hebben met een beer.

Treadwell wilde de beer als het ware adopteren bij de mensheid.
Dupont: Hij begon ze steeds meer als mensen te beschouwen. Hij minimaliseerde de verschillen, negeerde de gevaren. Die kwestie blijft intrigerend, als het over mens en dier gaat: wat hebben we gemeen, wat is er verschillend? Treadwell dichtte de beren menselijke eigenschappen toe. Daar is op een aantal vlakken iets voor te zeggen, maar voor een deel is het ook projectie.

Op het moment dat Treadwell stierf, werd zijn geloof helemaal tenietgedaan. Dat gebeurt in de voorstelling ook. In het leven van alle drie de personages komen een aantal zaken op de helling te staan. Het personage van Robrecht denkt bijvoorbeeld dat hij een beer is. Hij deelt met Treadwell en met onze berenman uit Ronse ook de hang naar rust en stilte in de natuur. Treadwell vluchtte uit een maatschappij waarin hij zich niet zo goed voelde.

Delrue: Waar voel je je nog thuis? Daar­over gaat het stuk vooral.

Dupont: Dat is het grondthema geworden waar de drie personages mee worstelen. De vraag wat onze thuis is, is ook complexer geworden dan vroeger, toen eenzelfde familie honderd jaar op dezelfde boerderij bleef wonen.

Van Malder: Als je een beer uit zijn habitat plukt, in welke mate vermenselijkt hij dan en in welke mate blijft hij nog beer? Via die vraag zijn we uiteindelijk ook bij het onderwerp adoptie terechtgekomen. Het debat over nature en nurture wordt heel concreet als je naar adoptie kijkt. Als je als beer geadopteerd bent door twee mensen, dan voel je wel dat er iets niet klopt.

Dat kan een metafoor zijn voor een geadopteerd kind dat duidelijk niet op zijn adoptieouders lijkt. Daar wordt anders naar gekeken. We zijn ook gaan praten met mensen die zich bezighouden met adoptie en pleeggezinnen. Zij leveren goed werk en kijken zorgvuldig na wat de motieven zijn van ouders om een kind te adopteren. Maar ook dan blijven er vragen. Wat vertel je een adoptiekind en op welk moment? Op welk moment vraagt een kind zich af wie het is en wie zijn echte ouders zijn? Het is op dat punt dat de kijker onze voorstelling binnenvalt. Laten we zeggen dat ik als beer slecht uit mijn winterslaap kom en met heel veel vragen opsta.

Dupont: En laten we zeggen dat hij niet de best denkbare adoptieouders heeft. Hun intenties zijn goed, maar het loopt toch wat uit de hand.

> De man, de vrouw en de beer. 11/03 > 15/03, Bronks, Brussel