Praat achteraf: Koñec van De Nieuwe Snaar

Ik heb wel eens het angstbeeld dat Jan De Smet in de gewone omgang een arrogante nurk zou kunnen zijn die geregeld een medemens afsnauwt. Maar dat komt dan alleen omdat je zelfs met een minimum aan pessimisme een keerzijde gaat vermoeden achter de vrolijke creativiteit van zo'n man. Sinds augustus vorig jaar mag De Smet op dinsdag het laatavondprogramma Closing time op Radio 1 presenteren en samenstellen met nummers waarvan soms alleen hij het bestaan kent. Hij draait die dan van de eerste tot de laatste noot, zoals het volgens zijn verfrissend ouderwetse opvattingen een radiomaker betaamt. De kans dat je in die radiologische steek-er-wat-van-opshow voor de elvendertigste keer Gotye te horen krijgt, is vrijwel onbestaand. Waarvoor dank.

Maar nog tot begin 2014 is Jan De Smet in de eerste plaats het uitgestreken gezicht van De Nieuwe Snaar, samen met zijn broertje Kris en bassist Walter Poppeliers, en het ongestreken gezicht is dat van stuntmuzikant Geert Vermeulen. Tot 2014 duurt hun afscheidstournee Koñec (konec is 'einde' in het Tsjechisch) met materiaal uit alle tournees, en die werd in de Ancienne Belgique afgetrapt. Dat een toch wat vreemde groepsnaam als De Nieuwe Snaar ons toch zo vertrouwd in de oren is gaan klinken, zou ons overigens zorgen moeten baren voor de toekomst zonder het viertal. Al kun je je ook moeilijk voorstellen dat ze straks zomaar in stilte met pensioen gaan.

De Nieuwe Snaar, dat zijn behalve snaar- ook een pak slag- en blaasinstrumenten, humor, kunst- en vliegwerk waarmee dan een vakkundig eerbetoon aan de taal en de muziek(geschiedenis) wordt beoogd. In de AB was ook op de tweede premièreavond nog veel schoon volk tussen de trouwe volgelingen gaan zitten voor wat bijna onvermijdelijk een 'best of' -avond werd. Nummers als 'De fotografie', 'Het heelal', 'De zwemmer' of 'Donker' zijn immers allemaal even goed en even bekend. Van de monsterhits-in-de-dop ontbraken alleen 'Dynasty rap' en 'De 1000 Kings of rock-'n-roll'. De Nieuwe Snaar bracht ook een eerbetoon aan helden als Dylan en 'De King', en in zíjn stad vergaten ze ook 'René Magritte' niet, onmiskenbaar een van de spirituele vaders.

Want al zingt de Duffelse groep graag en met veel interesse over 'Lappen & Jappen' (Noordlappen, Zuidlappen, Oost- en West- en Centrumlappen), hun voorkeur voor vergeten americana en belgicana maakt hen onmiskenbaar een groep die het beste uit de populaire twintigste eeuw naar boven brengt. Ook in dat opzicht is het gebrek aan opvolging problematisch.

Over de vrouwen zullen anderen na hen nog wel zingen, maar wellicht niet in zoveel toonaarden, van het schunnige tweeluik 'De hoezen van Julie' en 'Lofzang op Liesjes poesje', over het instructieve 'Achterbank', tot het muzikale hoogtepunt 'Alleen met dansen' en het gelaten 'Illusies', waarin de vrouw alweer haar rug heeft gekeerd. Van alle snaren was de gevoelige nochtans degene die het minst werd geraakt, wat in deze feestelijke afsluiter ook de bedoeling was.

De Nieuwe Snaar klonk gedreven elk nummer aan het vorige, en klonk het toch niet, dan botste het natuurlijk. Want met de onverdrotenheid die ook Magritte kenmerkte, bekampt de groep telkens weer rijm met ongerijmdheden en gein met ongein. De regie zorgde wel voor integrerende en bindende elementen, maar door telkens weer af te stemmen op de stoorzender werd het in deze beginfase van de tournee niet evident om de magische momenten lang vast te houden. En dan moest de trukendoos van Geert Vermeulen ook nog open: de betonmolen, de magneetschoenen, de slijpschijven - voor de technici was het een drukke avond. Uit de moppentrommel werd getapt tot de flauwe grappen in zicht kwamen, dus met al dat vuurwerk had De Nieuwe Snaar geen enkele moeite om de kopjes twee uur lang in hun richting te krijgen. En uiteindelijk waren het toch altijd in de eerste plaats de akkoorden die ons bekoorden.