Praat achteraf: Ronde van Vlaanderen zonder Muur

Gezien: Tour de Flandre van Het Beschrijf, op 28 september in de Vooruit in Gent. Nog in Oostende en Antwerpen op zondag 23 en donderdag 27 oktober,02-223.68.32, www.beschrijf.be.

Het lijkt erop dat de communautaire spanningen toch van invloed zijn op het artistieke veld. Tom Lanoyes 'Sprakeloos' wordt deze week in het Frans boventiteld in de KVS, terwijl de Franse vertaling van zijn 'Mamma Medea' door Rideau de Bruxelles in GC De Kriekelaar wordt gespeeld met Nederlandse boventitels.

Het literaire tijdschrift DW B (het vroegere Dietsche Warande & Belfort) presenteert in oktober het radicaal meertalige nummer 'Babelgium'. Les Barons-regisseur Nabil Ben Yadir werkt aan een volledig tweetalige film die zich afspeelt in de drie landsdelen, met Jan Decleir in de hoofdrol. Het volgende beeldverhaal van Judith Vanistendael wordt tegelijk in het Frans en in het Nederlands uitgegeven. En enkele van deze nieuwtjes vernamen we vorige week tijdens de eerste etappe van Tour de Flandre, het tweetalige programma waarmee literatuur-vzw Het Beschrijf gedurende een maand vijf Vlaamse steden bezoekt.

In Tour de Flandre gaan Franstalige schrijvers en kunstenaars in dialoog met Vlaamse collega's. Journaliste Anna Luyten begeleidt de gesprekken, en in de wisselende bezetting zit een hele hoop Brusselaars. Tijdens de laatste twee afleveringen kunt u behalve Antwerpenaar Bart Moeyaert ook nog Els Moors, Gwenaëlle Stubbe, Piet Maris, Joost Vandecasteele, Thomas Gunzig, Caroline Lamarche en Jean-Philippe Toussaint aanhoren. In Gent was behalve Toussaint, Vanistendael en Ben Yadir ook Manah Depauw present.

Het is de bedoeling dat men met al die mensen, hun werk en hun affiniteiten kennis kan maken in een vrij onderhoudende sfeer. Zo werd er in de Vooruit gewoon in het Frans gepraat, zelfs zonder vertaling of ondertitels. Bij de presentaties komen ook beeldfragmenten te pas, waardoor je bijvoorbeeld nog eens kon zien hoe verdomd knap Judith Vanistendael kan tekenen. Al tekent ze een grijs panorama van Brussel in het kinderboek Rosie en Moussa, of het troosteloze Berlijn waarin haar volgende boek zich afspeelt, er zit iets zeer plastisch en gulzigs in die tekeningen dat je zo opslokt.

Dat Vanistendael Nabil Ben Yadir had meegenomen naar Gent, had natuurlijk alles te maken met het feit dat de naar Brussel verhuisde Molenbekenaar ("Ik ben ondertussen rijk geworden") net als zij heeft laten zien dat Molenbeek nog iets anders te bieden heeft dan straatrellen. Ben Yadir leek tijdens het interview wel wat met zijn hoofd bij de repetities van zijn theaterstuk Guantanamouk in de KVS te zitten. Hij illustreerde onbewust wel hoe zo'n kennismakingsronde als Tour de Flandre altijd effect kan hebben. Want dat Jan Decleir in Les Barons meespeelde en straks ook in Ben Yadirs volgende film, heeft alleen maar te maken met het feit dat Ben Yadir ooit op school in Molenbeek de film Daens voor de kiezen kreeg en achteraf zo brutaal was om die imposante Decleir eens op te bellen. Dat Decleir gewoon 'ja' antwoordde, sterkt Ben Yadir in zijn overtuiging dat taalverschil alleen maar als excuus dient voor het cultiveren van een taalkloof.

Theatermaakster Manah Depauw zorgde daarna voor een gewaardeerd artistiek intermezzo: Wallifornië is een met een reeks waanzinnige foto's geïllustreerd verhaal over 'Flandriaanse klimaatvluchtelingen' of 'Flammi's' die na de grote overstromingen met open armen worden ontvangen door de Walli's, die zich in Wallifornië hebben overgegeven aan carnavaleske rituelen en een vrij primitieve levensstijl.

Tot slot beklom Jean-Philippe Toussaint het podium, de meest vertaalde hedendaagse Belgische auteur van onder meer De badkamer en De waarheid omtrent Marie. UGent-professor Pierre Schoentjes, behalve romanist ook specialist in ironie, liep in een gedegen interview door Toussaints oeuvre, en liet hem wat fragmentjes lezen die zijn uitgekookte stijl typeerden. Een doeltreffende manier om de nieuwsgierigheid te wekken, wat volgens Anna Luyten exact de bedoeling is van deze tweetalige Ronde van Vlaanderen zonder Muur.