Regisseur Peter Pan-voorstelling: 'Kinderboeken zijn niet onschuldig'

Wat krijg je als 'beeldsmederij' DE MAAN en Abattoir Fermé-regisseur Stef Lernous de klassieker Peter Pan bewerken? Iets helemaal anders dan de Disney-film.

In de stad van de Maneblussers schijnt DE MAAN ondertussen al 66 jaar door de bomen. Het figurentheater dat zich sinds kort 'beeldsmederij' noemt, bouwt zelfs volop aan een nieuw theater, vlak bij het cultuurcentrum waar DE MAAN ondertussen onderdak heeft.

In de zaal waar gerepeteerd wordt voor de herneming van Peter Pan staat het spitse houten decorstuk. Met zijn vervaarlijke helling symboliseert het het evenwicht dat de personages proberen te vinden tussen jeugdige branie en volwassen berekening, tussen gevaar en geborgenheid, tussen spannend avontuur en saaie huislijkheid. Daarrond een heleboel creaturen: schuimrubberen versies van Peter Pans vriendinnetje Wendy en haar rivale Tijgerlelie (hier omgedoopt tot Tigra Lily, naar het bevallige sigarettenmerk), een kleine Tinkelbel op staakjes, een schimmige maar impressionante Kapitein Haak, bizarre foetusmannetjes die de 'Verloren jongens' uit de verhalen van J.M. Barrie vertegenwoordigen, een bijtgrage krokodil, en nog een 'beest' dat verdacht veel lijkt op het ex-hondje van regisseur Stef Lernous.

Hij wekt de hele boel tot leven, samen met scenograaf, poppenmaker en derdegeneratiebezieler van DE MAAN Paul Contryn. Daarnaast zijn er ook actrice Sara Haeck, die recht van het Rits komt om (onder meer) de rol van Wendy te spelen, en Dries De Win, poppenspeler en acteur bij onder meer de VRT en Theater FroeFroe, die als Peter Pan de eeuwige jeugd mag propageren. De twee acteurs zijn nieuw, maar voor DE MAAN en Stef Lernous van Abattoir Fermé is het zeker niet de eerste kennismaking. "Ik ken Stef al lang," vertelt Paul Contryn. "Ik heb hem leren kennen toen hij het amateurtheater in Mechelen nog onveilig maakte. Zijn vroege stukken werkten al inspirerend voor mij. En Stef kent DE MAAN ook al lang, want als kind ging hij vaak naar voorstellingen."

"Voorstellingen van DE MAAN behoorden voor elk Mechels kind tot de rites de passage," zegt Stef Lernous. "En met nonkel Fernand Verreth werkte er ook aangetrouwde familie. DE MAAN heeft het poppentheater opengetrokken tot echt figurentheater met ook projecties en goed acteerwerk. Ik zie Abbatoir Fermé trouwens ook een beetje als figurentheater."

Contryn: "Onze eerste samenwerking was De Sneeuwkoningin, vijftien jaar geleden. Daarna hebben we om de vijf jaar een productie gemaakt: tien jaar geleden Peter Pan en in 2008 Nimmermeer. Ik ben blij dat we nu dit stuk kunnen hernemen. Omdat er weer een nieuwe generatie kinderen en een nieuwe generatie volwassenen is, maar ook omdat het stuk vol spitsvondigheden zit. Het was een bijzondere zoektocht om ons de verhaalstof eigen te maken. We zijn vertrokken van het boek en het toneelstuk van J.M. Barrie, maar vervolgens zijn we alles vergeten om te vertellen wat wij wilden vertellen. Stef heeft heel goed aangevoeld welke elementen uit Peter Pan wezenlijk zijn, en een versie gemaakt zonder de kitsch en de pastelkleuren van de meeste andere bewerkingen en verfilmingen."

Lernous: "Ik wist wel niet op voorhand dat het zo zot ging worden. Dat begint al met de muziek die speelt als je de zaal binnenkomt. Dan beginnen de ouders en de leerkrachten hun kinderen al kalmte toe te roepen. Terwijl het de bedoeling is om ze op te fokken, en ze op een gegeven moment toch ook een beetje bang te maken zodat ze tegen hun ouders aankruipen, bijvoorbeeld omdat de brullende piraten jonge poesjes mismeesteren."

Piraten die jonge poesjes mismeesteren. Is het wel een voorstelling voor kinderen?
Sara Haeck: Het is zeker voor kinderen. Maar er zitten voor de volwassenen ook dubbelzinnigheden in die aan de kinderen ontsnappen.
Dries De Win: Dat is maar goed ook. Een voorstelling moet ook voor ouders en begeleiders interessant zijn.
Stef Lernous: Het is ook een verkeerd idee van heel veel mensen dat kinderboeken glad en onschuldig zouden zijn. Het was rond de vorige eeuwwisseling zelfs een tendens om tegen een bepaalde moraal in te gaan. In Peter Pan begint het al met meneer en mevrouw Darling (ouders van Wendy, mb), die helemaal niet het perfecte koppel vormen. Mevrouw Darling had veel aanbidders. Meneer Darling was het snelst omdat hij de taxi had genomen, maar later wordt hij verbannen naar een hondenhok. Peter Pan is eigenlijk een onbeleefd jongetje, terwijl Haak uit een kostschool komt waar hij heel beleefd is opgevoed, maar ook een trauma heeft opgelopen. Dat zijn interessante elementen die je uit het boek haalt, maar die niet in de films zitten.

Wendy speelt bij jullie een belangrijke rol.
Paul Contryn: De twee personages zijn evenwaardig. Het oorspronkelijke verhaal heette ook Peter en Wendy. Bij ons valt Wendy wel nog veel meer samen met haar moeder dan in het boek het geval is. Op het einde wordt Wendy ook grootmoeder. Peter Pan van zijn kant blijft altijd jong en komt altijd terug. Als je aan hem denkt dan verschijnt hij.
Haeck: Voor mij is Wendy iemand die heel erg twijfelt of ze nu een avontuurlijk iemand wil zoals Peter Pan of iemand als 'meneer Wendy'. Zij onderzoekt dat in de voorstelling. Als ze beiden kan hebben, is dat het leukst. Kiezen is verliezen.
De Win: Ze zit eigenlijk in een midlifecrisis.

Voel jij ook affiniteit met Peter Pan?
De Win: Echt wel. Kiezen voor vrijheid, je goesting willen doen… dat herken ik natuurlijk. Ik schrik er ook altijd van als ik moet zeggen hoe oud ik ben, want ik voel me niet zo. Ik ben nog altijd aan het puberen.

De meeste toeschouwers zijn zelf wel nog gewoon kind. Wat spreekt hen aan?
De Win: De anarchie. Zij moeten hun tanden poetsen, hun jas dichtdoen en hun voeten vegen. Peter Pan hoeft dat allemaal niet te doen. En natuurlijk zouden zij ook willen kunnen vliegen.

Wordt er bij jullie gevlogen?
Contryn: Wij hebben niet het budget voor de technici en de verpleegsters die nodig zijn als je acteurs aan touwen wilt laten slingeren zonder dat ze met hun voeten achter het decor blijven haken. Bij ons is vliegen veel simpeler. Wij kunnen dat gewoon, en we hebben poppen die tegen een stootje kunnen als ze vallen.

Vandaar dat schuimrubber.
Contryn: In het begin van de voorstelling zegt Peter Pan dat hij zijn schaduw kwijt is. Dat bracht me op het idee om met vlakke figuren te werken, en zo ben ik bij de lappen schuimrubber gekomen. Ik heb altijd al gezocht naar eenvoudig materiaal waarmee je een personage plots kunt oproepen en meteen weer kunt laten verdwijnen. Elke pop heeft een stadium waarin ze nog niet helemaal af is. Soms is het goed om er dan af te blijven. Zo'n pop plooien om het figuurtje reliëf te geven of in de juiste vorm te krijgen, kan de acteur zelf ook, en dat is vaak interessanter. Peter Pan draait immers ook om suggestie. Barrie sleept je van bij het begin mee.

Peter Pan

data: 23/12, 15.00

tickets: €7/10

leeftijd: 8+

waar: Bronks, Brussel-Stad