Stand-upfilosofe Laura van Dolron onderzoekt wat 'wij' betekent

Hardop nadenken, dat is, een beetje oneerbiedig en kort door de bocht samengevat, de manier waarop stand-upfilosoof Laura van Dolron theater maakt. Nadat ze het publiek eerder inpakte met Sartre zegt sorry, Wat nodig is en Liefhebben, vraagt de Nederlandse praatvaar zich in Wij af of ons 'ons' wel kent.

Familieraad
"Ik ga er altijd van uit dat de mensen zullen luisteren als ik ga praten," vertrouwt Laura van Dolron ons toe. "Ik denk dat dat komt door mijn ouders. Als kind praatte ik naar het schijnt de hele dag, en zij zeggen dat ze dat altijd heel interessant vonden. Zij hebben mij geleerd om mijn stem te laten horen en hebben me al van jongs af het zelfvertrouwen gegeven om het vak uit te oefenen dat ik nu uitoefen."

"Ik benader het publiek ook altijd alsof het mijn ouders of vrienden zijn. Ik hou niet van de harde debatcultuur. Het podium vind ik een veilige plek om te kunnen praten en denken zonder dat je de hele tijd wordt onderbroken of tot conflicten wordt verleid. Praten is mijn manier om de wereld te begrijpen. Ik begin te praten vanuit het niet-weten, en als ik een tijdje door mag praten kom ik wel tot een inzicht of een ontdekking."

Schouwtoneel
"Toen ik aan de toneelschool begon, wilde ik nog gewoon een beroemde actrice worden. Pas later kreeg ik daar een flinke aversie van en begon ik steeds meer te fantaseren over wat ik echt wilde op het podium. Het viel me op dat de acteurs backstage, in het café en in het gewone leven veel sprankelender waren dan wanneer ze acteerden. Alsof ze iets in de coulissen achterlieten."

"Dat heb ik nog steeds als ik naar het theater ga. Als ik mensen wil zien die doen alsof, dan kan ik evengoed naar een politicus kijken. Politiek is zo een theatraal spel geworden dat ik vind dat kunstenaars het zich niet meer kunnen veroorloven om met illusie te spelen en zich meer tot de realiteit moeten verhouden."

Stand-upmoraal
Van Dolrons monologen zijn een mix van theater, filosofie, het woord van de dominee of de therapeut, én van het cabaret waar Nederland zo'n traditie in heeft. Toch noemt ze de Amerikaan Bill Hicks als haar grote stand-upheld. "Toen ik hem leerde kennen, daagde mij langzaam hoe het ook kon. Hij was vaak enorm cynisch, maar op het einde van een show kwam hij toch altijd met een soort moraal, die dicht bij de wereldverbeterende clichés lag maar op dat moment weer wervend klonk."

"Op de toneelschool werd altijd honend gedaan over moraal. De generatie die daar lesgaf, had zich net ontdaan van religie en moraliteit. Ik heb dat voor mijn gevoel moeten heroveren. Hicks was ook eigenzinnig en ongegeneerd intelligent en eloquent, terwijl er vandaag zo vaak weinig secuur met taal wordt omgesprongen."

Goddelijke leegte
En dan is er ook Van Dolrons opa. "Hij was niet op zoek naar God toen hij plots werd bevangen door de Heilige Geest op het moment dat de dominee mijn oma kwam helpen toen ze een beetje in de war was geraakt. Daarna ging hij als nuchtere elektromonteur, die het christendom op een bescheiden manier beleefde, andere mensen helpen. Dan zei hij altijd: 'God maakt me helemaal leeg', een zin die ik als meisje heel bijzonder vond. Als ik nu op het podium kom, probeer ik me ook leeg te maken. Vrij van ambitie en ego, zodat ik open kan staan voor het moment."

Wij
Laura van Dolrons nieuwste voorstelling (en gelijknamige boek, verschenen bij ISVW) heet Wij, en gaat over de identiteitskwesties die vandaag het wereldnieuws beheersen. "Ik heb de voorstelling afgelopen zomer gemaakt, toen er al sprake was van Trump en populisme, maar het was vooral een project met vluchtelingen dat me aan het denken heeft gezet."

"Praten met mensen die anders zijn, confronteert je met jezelf. Ik merkte dat deze mensen een heel sterk idee hadden van hun cultuur en identiteit – niet handig als je op de vlucht bent en dat moet loslaten. Maar toen het ging over integratie en ik hen vroeg of zij wisten waaraan ze zich dan moesten aanpassen, verschenen er veel vraagtekens boven hun hoofden. En ik kon zelf ook geen mooi verhaal vertellen over waarvoor 'wij' hier dan staan en waar 'wij' trots op zijn. Die groep die buiten dat 'wij' staat, deed mij dus nadenken over wie 'wij' dan zijn."

"En dan was er ook nog mijn dochter van bijna twee, die zo enthousiast was over de grotemensenwereld dat ze me voortdurend wilde nadoen om zo onderdeel te worden van dat 'wij'. Tegenover haar voelde ik een gebrek aan enthousiasme. Zou je dat nou wel doen? Ik vond dat ik haar moest kunnen uitleggen wat er zo belangrijk is aan onze wereld, maar dat viel niet mee. Misschien zijn wij wel een wij dat niet goed weet wat het is, en moeten we ons bij dat vraagteken ontmoeten in plaats van elkaar te overschreeuwen."

> Wij. 23/02 > 25/02, 20.30, Kaaistudio’s, Brussel