Vorst/Forest: zeggen zonder woorden

Titus De Voogdt en Johan Heldenbergh zijn collega’s en vrienden die weinig woorden nodig hebben om elkaar te begrijpen. Of zelfs helemaal geen. In het stuk dat ze samen met Zouzou Ben Chikha en Lotte Vandersteene maken, worden veelzeggende stiltes alleen doorbroken met muziek.

De titel Vorst/Forest, een productie van Compagnie Cecilia en KVS, verwijst in de eerste plaats naar de gevangenis die daar gevestigd is. Een perfect uitgangspunt voor een maatschappelijk pamflet, vinden wij. "Toch wordt het dat niet," verduidelijkt Titus De Voogdt. "Maar mijn basisidee had wel te maken met de gevangenis. Er bestaan gevallen van bevriende gevangenen die nadat ze zijn vrijgekomen nog altijd niet met elkaar mogen omgaan. Door hun enkelband kan het gerecht hen ook altijd traceren. Toch zijn er ex-gedetineerden die dat verbod negeren, in de wetenschap dat ze daardoor voor een tijd terug naar de gevangenis zullen moeten. Zo hebben Pierre Carette (van de Belgische terreurbeweging CCC uit de jaren 1980, mb) en zijn kompanen elkaar nog opgezocht in een Quick.

Ook de ontvoerders van Anthony De Clerck hebben elkaar na hun vrijlating ontmoet. Waarom doen ze dat als er zo'n risico aan vasthangt? Naast een aantal andere motieven die we in de voorstelling misschien suggereren, is de drijfveer volgens ons vriendschap. Onze voorstelling gaat dus vooral over vriendschap en niet over gevangenschap en vrijheid, sociale toestanden in de gevangenis of het debat rond enkelbanden. De ontmoeting van onze twee personages na hun vrijlating is ons kader. Op het moment dat het personage van Johan bij mijn personage thuis binnenkomt weten ze: we hebben nu ongeveer een uur samen. Dat geeft een bepaalde hoogdringendheid aan hun ontmoeting."

Johan Heldenbergh: "Vorst/Forest is ook gewoon een goede titel. Vorst is een koning, het is de koude, in een forest kun je verdwalen. Er is de link naar de gevangenis en naar Brussel waar we de voorstelling maken, en de titel is tweetalig.

Maar Vorst en Forest zijn wel meteen de enige woorden die het publiek cadeau krijgt.
Johan Heldenbergh: Ik heb het idee van Titus bevrucht met mijn idee over de manier van uitvoering. Ik wou deze keer absoluut eens een voorstelling maken zonder woorden. Meestal maak ik voorstellingen waarin ik vanuit een zekere kwaadheid en verontwaardiging een eigen mening verkondig, maar zo heb ik er nu wel even genoeg gespeeld. Ik ben mijn eigen mening en blabla een beetje beu gehoord. Hoewel er onder alles wat we nu tonen ook politieke gedachten zullen sluipen die de toeschouwers er eventueel uit kunnen halen.

Theatervoorstellingen zonder woorden zijn tegenwoordig heel erg in, maar ze zijn niet altijd even goed. Vooral omdat er dikwijls veel harde of choquerende beelden inzitten. Aangezien wij juist een voorstelling maken over vriendschap, zal dat bij ons niet het geval zijn. En die combinatie blijkt best moeilijk. (Lacht) Maar het is goed om onszelf eens een keer tegen te komen op die manier.

Titus De Voogdt: Het is niet zo dat we onszelf en onze personages per se willen opleggen dat er niet gesproken mag worden. Wat mij betreft had dat perfect gekund. Maar de noodzaak om te spreken is afwezig. Je kunt ook op een andere manier communiceren. In het begin is dat zoeken, maar op den duur geraak je toch in een sfeer waarin je ideeën naar beelden en bewegingen begint te vertalen. En die beelden zijn vaak straffer dan beelden waar tekst op staat. Ik weet trouwens van mezelf dat ik sterker ben in het bedenken van beelden dan in het schrijven van teksten. Nu we eens een keertje zonder Arne werken (toneelschrijver en auteur Arne Sierens die samen met Johan Heldenbergh deel uitmaakt van Compagnie Cecilia, mb) moeten we daar maar eens op doorwerken. Het moet wel interessant en toegankelijk blijven, maar er is ruimte voor interpretaties en associaties van het publiek.

Is er ook geen directe link tussen het niet-praten en de aard van veel vriendschappen tussen mannen?
Heldenbergh: Wij zijn nu toevallig wel twee vree klapetten. Maar het klopt natuurlijk dat mannen dikwijls van hun vrouwelijke partners te horen krijgen dat ze eens een keer iets moeten zeggen of beter moeten communiceren. Terwijl mannen al snel het gevoel hebben dat ze al gecommuniceerd hébben, en dat een halve ja zou moeten volstaan voor een goed begrip. Het is mooi als je elkaar begrijpt of merkt dat je hetzelfde denkt over iets, zonder daarvoor te moeten spreken.

De Voogdt: Over het verschil tussen vrouwen en mannen gaat het niet. Meer over betekenis van stiltes bij het communiceren. Als ik tegen Johan zeg 'Allez, ge hebt een baard', dan kan er veel in die zin zitten: 'Ik heb u lang niet gezien', 'Ge ziet er goed uit', 'Ik vind het goed dat ge een baard hebt', of juist niet. Je kunt die zin op zodanig veel manieren uitspreken of met stiltes ervoor en erachter werken, dat hij iets pijnlijks, schoons, vriendschappelijks of verwijtends krijgt.

Is jullie vriendschap van belang voor deze voorstelling? Het affichebeeld maakt al duidelijk dat het goed klikt tussen jullie.
De Voogdt: We hebben elkaar ontmoet in 1998 toen we samen in Mijn Blackie speelden, en we zijn direct goede kameraden geworden. Daarna hebben we nog veel samengespeeld en getoerd, zodat we elkaar ook heel goed kennen. Maar het is niet zo dat we afspreken om samen te gaan eten, en we maken deze voorstelling dus niet omdat we zo'n goede vrienden zijn. We vertolken personages. Wat die affiche wel duidelijk maakt is dat onze fysieke verschijningen zo complementair zijn dat we daar iets mee moeten doen. De grote en de kleine, de rappe en de trage... dat werkt.

Heldenbergh: We gaan zeker geen dans of mime doen, maar het wordt wel fysiek theater. Zeker voor Titus.

Zoals we van u gewoon zijn.
De Voogdt: Ik probeer me er al af en toe tegen te verzetten en eens niet het springkonijn uit te hangen, maar de geslagen hond. Maar dan wordt het al snel minder interessant. Ik vind het ook niet erg dat vrienden al op voorhand weten dat ik wel binnen de kortste keren op die paal zal springen die ze daar op de scène zien staan. Dat doe ik inderdaad, net zoals Johan op een gitaar zal beginnen tokkelen als hij er ergens één ziet staan. Die twee elementen zitten trouwens in de voorstelling. Want behalve beweging zit er ook veel muziek in als drager van emoties.

Cie Cecilia/kvs: vorst/forest
Wanneer? 30 & 31/3, 1, 2 & 6 > 10/4 • 20.30 (7/4: 12.30, 10/4: 15.00), nabespreking 1/4, inleiding 6/4, 19.30, €10/16
Waar? KVS_BOX Arduinkaai 9 1000 Brussel, 02-210.11.12, info@kvs.be, www.kvs.be