Boek: Dit is België

Ensor, Magritte, Van Dyck, Rubens, Bruegel, Memling, Bouts, Wiertz, Delvaux, Permeke, Van de Woestyne... Qua natieopbouw kan dat tellen. Dit is België bundelt 80 meesterlijke schilderijen en houdt het einde open.

Canoniek, er is geen ander woord voor de schilderijen die Patrick De Rynck verzamelde in Dit is België, het zwart-geel-rode antwoord op Dit is Nederland. In dat boek sloeg Hans den Hartog Jager in 2008 onze noorderburen met schilderkunstig erfgoed om de oren. Patrick De Rynck treedt in zijn voetsporen en maakte een hoogsteigen selectie uit een kleine 600 jaar Belgische schilderkunst. Dat levert een verbluffend overzicht op van beelden die nationaal en internationaal iconisch kunnen worden genoemd - denk Pornokratès, De boerenbruiloft, Het Lam Gods... Terwijl De Rynck het gebied binnen de huidige landsgrenzen als uitgangspunt neemt bij de selectie van 'Belgische' schilders, is ook de internationale weerklank van de werken een criterium voor opname.

Maar Patrick De Rynck heeft van Dit is België geen starre onderneming willen maken. De bloemlezing heeft meer weg van een essay dan van een objectief en definitief document. Dit is België toont de keuze van De Rynck - zij het binnen de grenzen van wat al voor canoniek kan doorgaan -, het kleurt subjectief en maakt dus keuzes. Dat geeft het boek een aangename lichtheid, maar draait soms uit op een strijdje dat de auteur alleen met zichzelf lijkt aan te gaan. Zo gooit De Rynck ietwat geforceerd een knuppeltje in het hoenderhok wanneer hij de opname van De kruisdraging van Jheronimus Bosch in Dit is België bepleit. Dat hij terecht wijst op de relativiteit van geografische grenzen in de context van een canon, betekent helaas ook dat hij zijn eigen opnamecriterium met de voeten treedt.


Uit het persoonlijke karakter van anthologie vloeit voort dat De Rynck zich ook zichtbaar maakt als samensteller. Dat doet hij door de schilderijen van commentaar te voorzien die feitelijke gegevens paart aan context. De Rynck actualiseert zijn canon en verkiest een open en dynamische aanpak boven een heiligverklaring. Het einde van Dit is België is open. De Rynck neemt een voorschot op de canonisering door Luc Tuymans, Sam Dillemans en Michaël Borremans op te nemen.

Erg boeiend zijn de kruisverwijzingen waarmee Patrick De Rynck zijn boek opsmukt. Zo verbindt hij bijvoorbeeld Borremans' unheimliche Sleeper met het al even onheilspellende Meisje met de dode vogel van een kleine vijf eeuwen eerder. Die frictie doet de beelden zinderen van relevantie. De rode draden door het boek leggen bloot hoe beweeglijk kunst kan zijn, en hoe rekbaar grenzen zijn. Dit is België is een pamflet, niet over politiek, maar over wat cultuur aan de identiteit van een land kan bijdragen. Dit is België toont ultiem wat België kan zijn.

Patrick De Rynck & Eric Rinckhout
wanneer: 10/2/11, 12.30
tickets: gratis