Boek: Duizend Heuvels van Koen Peeters

Koen Peeters draait in zijn nieuwste roman behoorlijk om de hete brij en voor een keer is dat geen minpunt, integendeel. Het magistrale vlechtwerk van zijn betoverende Rwanda-boek Duizend heuvels ontrafelen zou een doodzonde zijn.

Habaye ho... Er was eens... Je zou je haast in Alice' Wonderland wanen wanneer de haas Bakame (die zo uit Jeroen Janssens strip komt getuimeld) de jonge Brusselaar Louis met nachtelijke bezoekjes begint te vereren.

De raadsels die de haas opdiept lijken op te stijgen uit drie Rwandese gevlochten mandjes. Ze teisteren de dromen van de jongen, gieten hem vol met de verhalen van Rwanda, het land van herders (Tutsi's), boeren (Hutu's) en jagers (Twa's) dat in 1994 een altijd aanwezig conflict tot een verschrikkelijk hoogtepunt zag komen.

De genocide is onvermijdelijke materie in Duizend heuvels, maar Koen Peeters behandelt het thema met het volle besef dat objectiviteit ook in deze regionen een verloren zaak is. Er zijn vele waarheden, en de ketting van oorzaak en gevolg volstaat niet om die allemaal in een omvattend verhaal te gieten. Alles is verweven, vervlochten. Conclusies zijn moeilijk te maken in een land waar omzichtigheid in omgang de pijn te lijf gaat, en de noodzaak om met elkaar te leven erkent. "We moeten de geschiedenis kennen, maar ze vervolgens op een onverschillige wijze laten rusten."

De geschiedenis van het door de Duitsers en Belgen gekoloniseerde Rwanda is er een van branie en bloed. De door de Duitsers onderkende raciale tegenstellingen tussen de Tutsi-minderheid, de Hutu-meerderheid en de Twa's worden door de Belgen in een bureaucratisch systeem gegoten. En ook de Kerk draagt een verpletterende verantwoordelijkheid. Het zwijgen dat zij ertoe doet op de momenten die een morele verantwoordelijkheid veronderstellen, verschilt van het zwijgen dat de Rwandezen beoefenen uit overlevingsdrang: "verhalen uit het verleden zijn goede waarschuwingen, maar ze verstikken ons als we uit de oorzaken gevolgen willen afleiden."

Duizend heuvels bevat een schat aan informatie, en reikt die aan op de enig mogelijke manier. Het vervlechten van verhalen, dromen, spreekwoorden en raadsels, maar ook van ontmoetingen, gesprekken en reizen maakt van het boek een onvermijdelijk fragmentarisch, maar vloeiend geheel. Dat geheel blijkt onontwarbaar, of toch als je de voorzichtige pogingen van de schrijver niet teniet wilt doen om een roman te schrijven die opstijgt in de geschiedenis en de menselijke conditie, in de pijn en het lijden, in woorden en zwijgen.

Koen Peeters past de haast magisch-realistische dromen van de jonge Louis, zijn ervaringen als architect van een museum in Butare, zijn gesprekken in België met Rwandese vluchtelingen, zijn reis naar Rwanda, zijn fascinatie voor priester-dichter Alexis Kagame en diens koninklijke rituelengeschrift Ubwiru in een voortdurend "uitdijende Afrikaanse melkweg" die poëtisch is, ontroerend, verscheurend en gevoelig respectvol.

Duizend heuvels vertelt een verhaal dat te voelen is in lichamen, te horen in de taal en de stiltes, niet te ontwarren in het vlechtwerk en waar je je als lezer betoverd in kunt laten trekken door het habaye ho van de haas. Tot je zelf gaat spreken in raadsels en zachtjesaan in vlechtwerk verdwijnt.

Koen Peeters in Rwanda
wanneer: 31 mei 2012 om 20.00 uur
tickets: €4/5
-------------------