Boek: 'Wat rest' van Peter van Kraaij

Peter van Kraaij is sinds 2007 vaste dramaturg bij Toneelgroep Amsterdam van Ivo van Hove. Voordien had Van Kraaij als theater- en filmmaker een vaste stek in Brussel en werkte hij onder meer voor het Kaaitheater, De Tijd, Het Zuidelijk Toneel en Walpurgis. Zijn eerste roman, de uitgepuurde kleine tragedie Wat rest, speelt zich grotendeels in Brussel af.

Wat rest is een specifieke, afgelijnde geschiedenis, een periode uit het leven van de ik-verteller, gepresenteerd als een lange novelle, die misschien ook als theatermonoloog zou kunnen dienen.

De verteller doet, terugblikkend, het verhaal van zijn zeer getroebleerde verhouding met Lin, een jonge Rwandese vrouw die hij ontmoet in Brussel. Hij vertelt dat verhaal als een kleine tragedie, want al bij aanvang wordt duidelijk gemaakt dat de relatie uiteindelijk geen stand heeft gehouden. Wij lezen wat ervan rest in woorden.

De verteller ontmoet Lin in de fitnesszaal, waar hij de breuk van een vorige relatie van zich af probeert te sporten. Door de gebeurtenissen in haar geboorteland tijdens haar jeugd, heeft Lin een nog veel bezwaarder verleden, maar zij heeft ook een vijfjarig dochtertje, Ange, dat de toenadering tussen de twee tot stand brengt. Lin vertrouwt hem op geregelde tijdstippen de zorg voor haar dochter toe, waardoor de verteller voor beiden een intense liefde gaat voelen. De relatie met het dochtertje, waarvan hij uiteindelijk peter wordt, is zeer teder, maar op Lin zelf krijgt hij geen vat.

"Ze was zwart. En stil. Doodstil. Misschien is dat wel het enige wat ik na al die jaren met zekerheid weet": die vaststelling gold tegelijk als aanleiding, motto en besluit van dit boek.

In de manier waarop het enigma - het duistere hart - van Lin beschreven wordt, schuilt de grootste kracht van dit boek. In hoeverre is zij een door de oorlogsgruwelen gekwetste ziel? In hoeverre een egoïstische vrouw die onbeschaamd beslag legt op de radeloze goedheid van een blanke man? In hoeverre een vrouw die zich tot haar eigen spijt echt niet tot die man aangetrokken voelt? In hoeverre heeft zij van dit alles zelf geen enkel idee?

Daarnaast is ook het portret dat de verteller van zichzelf schetst onverbiddelijk. Zijn kwetsbaarheid is aandoenlijk, wat hij allemaal toelaat onvoorstelbaar. Zoals bij het lezen van Goethes Het lijden van de jonge Werther ben je soms geneigd het hopeloze personage in de armen van om het even welke andere vrouw te duwen. Maar zijn eerlijkheid zorgt ervoor dat je dat niet doet.

De dramatische spankracht van Wat rest is gering, maar de toewijding waarmee het is opgeschreven is voelbaar, mede door de autobiografische toespelingen. De stijl die Van Kraaij hanteert is uitgepuurd. Zowel het verhaal van de liefde in Brussel, als dat van de dood in Rwanda zijn helder en bedachtzaam opgeschreven als literaire dagboeknotities, gepolijst tot een zwartglanzende gedenksteen.

De boeken van de buren: Boekpresentatie met Sara De Bosschere en Lucas Vandervost: wanneer: 25 januari 2013 om 20.00 uur
tickets: gratis,
waar: Kaaicafé, Brussel