Adja Fassa: 'Ik ga snel op mijn bakkes wanneer ik niet eerlijk ben met mezelf'

In de frisse buitenlucht van het Ter Kamerenbos, op het terras van een Woodpecker-kiosk, spreken we zangeres en theatermaker Adja Fassa over haar grote, multidisciplinaire dromen. Te beginnen met haar debuut-ep IRONEYE, waarmee ze haar stijl ‘sophisticated soul’ volop vorm geeft.

My time is now, stelt de Brusselse zangeres Adja Fassa in haar nummer ‘Told you so’, en zo is het maar net. Nadat ze eind 2021 de Sound Track-talentenwedstrijd won, treedt ze nu volledig in het voetlicht met haar debuut-ep ‘IRONEYE' (onder de naam ADJA) en bijhorende concertreeks, die start in de Beursschouwburg. Ondertussen schaaft ze ook aan haar masterthesis in theater, waarbij ze manieren zoekt om haar zelfgeschreven nummers te combineren met fysiek theater. Cruciaal in haar performance zijn elementen uit de domeinen van yoga en Ayurveda, zoals ademhalingstechnieken en meditatie. Vaardigheden die ze opdeed tijdens een reis naar India en Nepal, nadat ze niet kon aarden aan de theateropleiding aan het Gentse KASK.

“Ik kreeg voor de eerste keer een paniekaanval toen het plan van die studies in duigen viel. Ik ervoer daar geen aansluiting bij mijn omgeving, waardoor ik ook de verbinding met mezelf verloor. Ik voelde: nu moet ik tot mezelf komen of ik ga ten onder. In India en Nepal vond ik gelukkig een stevige houvast in de vorm van tools die me nu nog heel hard van pas komen.” Na haar terugkeer ging ze jazz-zang studeren aan de LUCA School of Arts in Leuven, waarna ze per toeval terug in het theaterbad belandde. “Ik had eigenlijk het idee opgevat om muziektherapie te studeren en wilde een verantwoordelijke opbellen voor meer info. Maar ik kreeg per ongeluk de coördinator theaterstudies in Leuven aan de lijn. Die maakte uit mijn uitleg op dat ik nog niet klaar was met theater. Terecht. Dat was exact wat ik nodig had om mijn eigen stijl te ontwikkelen, fysieke performance met muziek in de kern en daarrond de theatrale elementen van mijn keuze.”

Hoe zou je concreet die twee werelden waar je zo thuis in bent, theater en muziek, willen versmelten?
Adja Fassa: De uiteindelijke ambitie is om een totaalbeleving met ceremonieel karakter te bieden. Door het zingen van nummers te combineren met meditatieve elementen, een gospelkoor, intuïtieve bewegingen,… Concreet zou ik bijvoorbeeld bij een performance yogahoudingen kunnen uitvoeren terwijl ik een bepaalde melodiesequentie herhaal. Waarna ik bijvoorbeeld een krab op het strand uitbeeld en een ritmische ademsequentie creëer op basis van hyperventilatie (lacht). It’s weird. Daarom probeer ik alles eerst alleen uit, waarna ik er een compositie uit puur die een reis symboliseert. Ik zou in de toekomst ook bezoekers een bepaalde outfit willen aanbieden voor ze de zaal binnenkomen, om ze zo in een andere wereld te brengen. Ik heb verschillende ideeën rond geur, zoals het creëren van geurstukken waarmee bezoekers nadien de emoties van tijdens het optreden terug kunnen oproepen. Grote dromen, maar ik besef ondertussen dat ik niet te snel mag gaan. Stap per stap.

Met als eerstvolgende stap je debuut-ep, ‘IRONEYE'. Vol soulvolle songs. Of moet ik ‘sophisticated soul’ zeggen?
FASSA: Die naam was oorspronkelijk een grap, maar zo omschrijf ik mijn muziek inderdaad graag. Om enigszins weg te blijven van de term jazz, hoewel ik van jazz hou en er zeker jazz-elementen in mijn muziek zitten. Gesofisticeerd verwijst naar de rijke gelaagde klank die we voor ogen hebben. Dat het een leuke alliteratie is, is mooi meegenomen (lacht).

De vergelijking met Erykah Badu valt vaak. Blij mee?
FASSA: Zeker, haar muziek is de soundtrack van mijn jeugd. Van mijn 13e tot mijn 19e was zij echt een constante aanwezigheid. Natuurlijk passeerde er ook veel andere muziek, maar zij was degene naar wie ik altijd terugkeerde. Ik voel me ook wel een Bag Lady (naar de hit van Badu, red.). Omdat ik meestal zwaar gepakt buitenkom, en omwille van de emotionele bagage die ik met me meedraag. Ik identificeer me met wat ze zegt over de moeilijkheid om dingen los te laten en pogingen om daar beter in te worden.

Je debuutsingle ‘Told you so’ gaat onder meer over dergelijke uitdagingen, heb ik het gevoel.
FASSA: In die song heb ik het onder meer over het feit dat ik snel op mijn bakkes ga wanneer ik even niet helemaal eerlijk ben met mezelf. Ik heb een reflex die ervoor zorgt dat ik mezelf niet te lang voor de gek kan houden. Dan krijg ik heel rap een slap in the face.

Zou je een concreet voorbeeld kunnen geven? Gaat dat dan bijvoorbeeld over het willen pleasen van het publiek tijdens een optreden?
FASSA: Laat me een voorbeeld geven van een heel negatieve ervaring in de theaterwereld met een regisseur, een relatief grote naam. Hij vroeg me uit het niets om samen een stuk te maken waar ik zogezegd veel van mezelf in zou mogen leggen. Terwijl die man me nauwelijks kende, besefte ik. Ik heb mezelf dan overtuigd dat hij wel degelijk oprechte artistiek interesse in me had. Al snel begon hij me te vragen om andere taken op te nemen: subsidiedossiers uittypen, zijn zoon ophalen van school, administratie… Hij begon ook avances te maken. Dus deels ook een MeToo-verhaal, ja. Op zes weken escaleerde de situatie compleet. Ik bleef voor mezelf herhalen dat dit uiteindelijk zou leiden tot een bijdrage in het artistieke proces, tot ik besefte: waar ben ik mee bezig? Toen ben ik gestopt.

Diep triest. Is dat iemand die nog steeds in een machtspositie verkeert?
FASSA: Dat weet ik eigenlijk niet zeker, maar het is alleszins schandalig hoe lang hij in die machtspositie heeft gezeten. Meer wil ik ook niet over hem kwijt. Voor mezelf en om hem niet meer aandacht te geven dan hij verdient.

Waarvoor alle begrip. Laat ons het hebben over de Brusselse gitarist en arrangeur Alexis Nootens, met wie je al lang samenwerkt. Hoe belangrijk is hij voor jou?
FASSA: Enorm belangrijk. Hij begeleidt en ondersteunt mij in mijn creatieproces, maar tegelijkertijd wil hij dat ik heel autonoom blijf. Naast mijn muzikale soulmate is hij ook mijn beste vriend en lief.

Hebben jullie elkaar leren kennen tijdens de jazzopleiding in Leuven?
FASSA: Ja, we studeerden samen, maar de eerste twee en een half jaar hebben we nauwelijks tegen elkaar gesproken. Hij gedroeg zich wel als een echte gentleman tegenover me, maar echte gesprekken kwamen er maar niet van. Achteraf bleek dat hij dat bewust had afgeblokt, op uitdrukkelijke vraag van zijn toenmalige vriendin (lacht). Nadat ze uit elkaar waren, is hij dan toch ingegaan op een vraag van mij voor bijles in muziekanalyse en sindsdien zijn we samen. Al zijn we een tijd geleden als koppel even uit elkaar geweest, toch hebben we altijd zonder spanningen kunnen blijven samenwerken aan ons muzikale project. Dat zegt heel veel.

Terug naar dat muzikale project. Als ik het goed begrijp, maakt de ep deel uit van een interdisciplinaire trilogie, ‘Adjabet’?
FASSA: Adjabet, een symbolisch alfabet, klopt. Het eerste hoofdstuk was de voorstelling die ik maakte voor mijn bachelorproef theaterstudies. De IRONEYE-ep vormt het tweede deel, samen met de nieuwe voorstelling die ik als deel van mijn masterthesis maak. In april speel ik die voorstelling, de extended theatre version van de IRONEYE-optredens zeg maar, in Leuven en in GC Het Huys in Ukkel. Daar hoort naast de songs een abstracte reis door het onderbewustzijn bij. Ik heb ook al ideeën voor het derde deel, maar die hou ik nog even voor mezelf.

Ik ving ook iets op van plannen om te reizen met een busje…
FASSA: Busje? Maak daar maar een gigantische, vintage bus van. Zoals de Columbus (bus in het gelijknamige VRT-programma, red.). Ik zou met die bus naar verschillende continenten willen trekken en daar muziek maken met lokale artiesten, waarmee ik ook in gesprek zou gaan. Om die muziek dan te bundelen op meerdere albums. Dat proces wordt liefst ook gedocumenteerd, en bekostigd, door de VRT bijvoorbeeld (lacht).

Strak plan! Ondertussen kijken we al uit naar meer muziek. Hoe bevalt het je trouwens bij je label Sdban Ultra, in het gezelschap van onder meer STUFF en De Beren Gieren?
FASSA: Heel goed, en trots om er bij te zijn als een van de weinige vocalisten. Stefaan (Vandenberghe, platenbaas Sdban Records, red.) is namelijk heel strikt met de authentieke uitspraak van het Engels bij zangers. Maar bij mij was hij overtuigd.

Het valt inderdaad op hoe natuurlijk je Engels klinkt. Ook een tijd in de Verenigde Staten gereisd?
FASSA: Nee, maar ik spreek al vloeiend Engels sinds mijn zevende, dat werd thuis heel sterk aangemoedigd. Mijn moeder zag er bijvoorbeeld streng op toe dat ik zelfs Disneyfilms in de originele, Engelse versie bekeek. En ook Erykah Badu heeft me goed geholpen in mijn jeugd. Ontelbare uren heb ik voor de spiegel haar liedjes gezongen. (zingt) Didn't cha know, didn't cha know…

Release IRONEYE op 24/2 via Sdban Ultra
Live op 01/03 in Beursschouwburg