De Molenbeekse vzw Zonnelied verklaart haar reusachtige liefde aan Theater Aan Zee

Theater Aan Zee meert weer aan in Oostende! Curator Caroline Pauwels, rector van de VUB, ziet het groots: op 25 juli trekt een reus uit Brussel op zoek naar zijn Oostendse evenknie, en bestendigt daarmee de aloude band tussen de hoofdstad van België en de koningin der badsteden. Het brein achter de parade? Een groep bijzondere geesten onder begeleiding van theatermakers Stefan Perceval en Marit Stocker. BRUZZ ging kijken naar een vrolijke maar intensieve repetitie.

Tijdens Theater Aan Zee ontmoeten Brussel en Oostende elkaar geregeld. Zeker wanneer een Brusselaar curator is, zoals in het verleden Jan Goossens of Josse De Pauw, en dit jaar VUB-rector Caroline Pauwels. Dan is het aandeel Brusselse artiesten en projecten in het programma aanzienlijk. Deze zomer wordt de toenadering tussen de hoofdstad en de koningin der badsteden zelfs 'uitvergroot', wanneer op openingsdag 25 juli een nieuwe Brusselse reus naar Oostende vaart om met een nieuwe Oostendse reus te trouwen. Die Brusselse reus werd geboren bij vzw Zonnelied in Molenbeek, die zorg biedt aan mensen met een verstandelijke beperking. Zij trekken straks ook zelf naar Oostende om hun creatie te begeleiden in een grote optocht ter zee en te land, en spelen er ook een voorstelling die tot stand kwam onder impuls van regisseurs Stefan Perceval en Marit Stocker van theaterwerkplaats Het Gevolg.

Zonnelied cluster Brussel heeft drie woongroepen, waarvan een groep met aangeboren en een groep met niet-aangeboren hersenletsels in de Begijnenstraat in Molenbeek woont. Met De Korf is daar ook een activiteitencentrum waar gasten van thuis of van andere woongroepen op bezoek komen. Wanneer we er binnenvallen zijn de gasten net klaar met de lunch. We maken meteen kennis met Tung, die in 't Zinneke woont, een andere woongroep van Zonnelied Brussel vlakbij, in de Opzichterstraat, maar die voor de repetitie naar hier is afgezakt en ineens ook maar het onthaal verzorgt. We worden ook begroet door Jean-Claude, die zijn bord met vlees, aardappelen en worteltjes leeg heeft en dat netjes gaat wegzetten voor de afwas. En daar komt begeleidster Alana Heuninck aan, die ons ook voorstelt aan de rest van de groep, waarvan ook Frank zich opmaakt voor twee uurtjes theaterrepetitie.

Alana wordt liefdevol aangeklampt met allerlei vragen, maar slaagt er toch in om ons het atelier te tonen waar dagelijks wordt getekend en geknutseld. Er ligt nog een stapel kleurbladen met het silhouet van de Brusselse reus die decorbouwer en beeldend kunstenaar Gio in zijn atelier aan het ontwerpen is op basis van de kleimodellen die gasten van Zonnelied maakten. De kleurbladen hebben gediend als inspiratie voor de aankleding van de reus. “Niet iedereen van de groep doet mee met het theaterstuk of is in de mogelijkheid om daarvoor straks een week naar Oostende te gaan,” zegt Alana. “Maar tijdens de voorbereiding was de hele groep wel op de een of andere manier betrokken om inspiratie te bieden bij het project. En voor de plechtige opening van Theater Aan Zee zullen ze ook allemaal naar Oostende gaan. De gasten doen al drama en ook het beeldend atelier is zeker hun ding. Dus toen Theater Aan Zee ons hiervoor contacteerde, zijn we daar meteen op gesprongen.”

TALENT EN VEERKRACHT
Ondertussen zijn Marit Stocker en Stefan Perceval aangekomen, tot groot jolijt van de hele bende. Zij komen hier al sinds januari elke maandagmiddag met de groep werken en repeteren. Net voor de repetitie van vandaag maken ze nog even tijd om ons een en ander uit te leggen. Het was Caroline Pauwels die voor de openingsceremonie een reuzenstoet in gedachten had, omdat die volkse stoeten met uitvergrote personages haar als kind verbluften en verwonderden. “Ik zei haar dat ik zo'n hele stoet niet kan maken,” legt Stefan Perceval uit. “Maar dat ik wel veel ervaring had met de reus die in ieder mens zit.” Perceval werkt met zijn gezelschap Het Gevolg ondertussen al jaren met mensen die een bepaalde kwetsbaarheid hebben. “Elke mens heeft ergens binnenin ook een kracht die hem of haar kan helpen. En theater geeft een deel van de mensen een nieuw positief perspectief om die kracht te gebruiken en er de waarde van te voelen en te tonen.”

Voor de ode aan de veerkracht die het reuzenproject moet worden, ontmoetten Perceval en Stocker in Oostende buurtbewoners en jongeren in moeilijke situaties, en in Brussel dus de volwassenen die zich thuisvoelen bij het dienstverleningscentrum van Zonnelied voor personen met een beperking. De voorbije maanden vroegen ze die mensen naar 'hun' reus. Naar wat hun kracht geeft om te doen wat ze doen of om een bepaalde drempel over te gaan, of naar wat hun net angst inboezemt. Perceval: “Een vraag als 'Hoe ziet je dag eruit?' maar ook 'Hoe word je verliefd?' In de veilige wereld van het theater stellen we ook vragen die hun anders niet gesteld worden. Als iemand uit de groep dan een ander omschrijft als 'een fiets met gekleurde linten en een mooie bel', zie je meteen de poëzie die deze mensen met zich meedragen, en een fantasie waar wij niet toe in staat zijn. Mensen in kwetsbare situaties worden vaak weggestopt in busjes die voorbijrijden, terwijl er wederzijds nood is aan contact. Je mag dat talent en die veerkracht niet zomaar wegduwen omdat het wat meer tijd en aandacht vraagt om ze een plaats te geven.”

Marit Stocker: “Het is fijn dat een festival als Theater Aan Zee nu zo'n prominente plek durft en wil geven aan deze groep. Door hen serieus te nemen. En niet vanuit het idee: 'Kijk eens, toch knap wat zij kunnen.' Op een podium krijgt een levensverhaal iets productiefs, mag het er zijn en krijgt het een bestemming. Dat heeft alle kwetsbare mensen met wie we al gewerkt hebben goed gedaan. Ooit bracht iemand met ons haar verhaal vol ellende als monoloog, en was ze achteraf enorm verbaasd door het applaus dat ze kreeg van mensen die normaal hun rug naar zulke moeilijke verhalen keren.”

WHAM!
Alana Heuninck ziet ook tijdens dit project veel ogen blinken. “Van sommige van onze gasten weet ik dat ze houden van podiumaandacht en graag eens in de schijnwerpers staan. Maar van anderen ben ik echt geschrokken dat ze zoveel in hun mars hebben. Je ziet ook dat ze hun rollen en hun tekst steeds beter kennen. Zonnelied werkt heel hard aan inclusie in de maatschappij door veel naar buiten te komen en sociale contacten te leggen. Deze groep kijkt er enorm naar uit om naar Oostende te gaan.”

Dat enthousiasme willen we dan toch eindelijk eens met eigen ogen zien. Ondertussen zijn Davinia, Anthony, Gunther, Sarah en Jeremy komen aansluiten bij Frank, Jean-Claude en Tung, en kunnen we naar de repetitiezaal boven. Anthony laat ons eerst nog een foto van George Michael zien. Hij is een grote fan van de zanger van Wham! en zal de foto de hele repetitie lang als een talisman in zijn handen houden. Davinia vindt de weg naar boven met haar blindenstok, want zij ziet niets, maar voelt en hoort alles. Zij zal zich tijdens de repetitie opwerpen als een van de bakens van vertrouwen waar de anderen op kunnen terugvallen. Jean-Claude had al even last van zijn knieën en krijgt boven van Alana nog snel een ijskompres om hem snel speelklaar te krijgen. Gelukkig heeft hij nog wat respijt, want Gunther wil voor de repetitie al namens de hele groep een reep chocolade met nootjes geven aan Marit en Stefan, als bedankje.

Vervolgens maakt Stefan Perceval er met zijn rustige standvastigheid en geestige rechttoe-­rechtaanstijl een pittige repetitie van, waarin drie scènes worden herhaald, aangevuld en bijgevijld. Een nieuw zinnetje als 'Ik laat je nooit meer los' wordt door iedereen minstens drie keer zo goed en zo duidelijk mogelijk herhaald. Daarna moet iedereen nog eens hetzelfde doen, maar dan terwijl ze zich aan een denkbeeldig touw vooruit trekken. De grenzen van de acteurs worden beetje bij beetje verlegd. In een volgende scène vertelt Davinia over haar dromen – haar letterlijke dromen dan, waarin ze 's nachts alles ziet wat ze overdag in de wereld niet ziet. Het is een persoonlijk geheimpje dat ze daarvoor nog aan niemand in de groep verteld heeft. Tot slot is er ook nog een lange dansscène waarin Anthony een solo heeft. Ondertussen maakt Karina op de laptop aantekeningen om de aandachtspunten en nieuwe ideeën bij te houden.

Op een week van de première vertrekken de acteurs van Zonnelied dan naar Oostende om hun medespelers van ginds voor het eerst te ontmoeten en de scènes die ze apart gemaakt hebben te mixen en monteren. Met deze hechte, onvervaarde groep kan dat geen probleem zijn, geeft Gunther aan tijdens de fotosessie na de repetitie. “Onthouden is eigenlijk wel moeilijk, maar we hebben het allemaal goed in elkaar gestoken. En als je veel herhaalt, dan krijgen we alles gemakkelijk in ons hoofd.” Op de vraag wat ze bij Stefan en Marit hebben geleerd, antwoordt iedereen met het woord “emoties”. “Doen alsof je blij, boos of triestig bent,” legt Sarah uit. “Het was alsof ik tranen in mijn ogen kreeg van emotie,” lacht ze, waarna ze heel hard “Spaghetti!” roept wanneer ze bij onze fotograaf poseert voor het groepsportret.

300 KILO OP WIELTJES
De voorstelling De reus in de mens is in Oostende te zien op 28 juli. Maar op zondag 25 juli, de openingsdag van Theater Aan Zee, staat al de optocht van de reuzen gepland. De nieuwe Brusselse reus zal dan de nieuwe Oostendse reus tegemoet varen aan boord van de tweemastsloep De Nele. Daarbij wordt het schip nog eens vergezeld door vijftig optimistenbootjes, waarvan de zeilen ontworpen zijn door evenveel masterstudenten in de vrije kunsten van vier kunstscholen, waaronder LUCA School of Arts − Sint-Lukas Brussel en La Cambre. Het reuzenkoppel trekt dan naar de Leopold II-laan naast het Leopoldpark, waar ze trouwen en vervolgens blijven, bij wijze van huwelijksreis.

Het was scenograaf en beeldend kunstenaar Giovani 'Gio' Vanhoenacker die met de gasten van Zonnelied het ontwerp maakte van de Brusselse reus van driehonderd kilo op wieltjes. “Het is de eerste keer dat ik met zo'n doelgroep werk, maar ik word er alleen maar heel blij van. De kleimodellen die ze tijdens een workshop hebben gemaakt, heb ik permanent bij mij in mijn atelier gehad om er inspiratie uit te putten. Waar normaal de ogen, de neus en de mond komen, zit in ons ontwerp een gat omdat de gasten dat zo zagen. Tijdens een workshop met Stefan en Marit ging het ook over het groeten van het publiek, en had deelnemer Anthony in plaats van een nederige buiging te doen de handen in de lucht gestoken. Daardoor heeft de reus nu vleugels die de drie mensen in de reus op afstand kunnen bedienen. De vleugels staan voor de vrijheid, maar de reus heeft ook een buidel die staat voor zorg, de pluimenkam van een pauw die staat voor fierheid, en met glitters uit de doos kerstversiering maken we ook de zilverrug van een gorilla die staat voor de enorme kracht die deze mensen uitstralen. De aankleding bestaat verder uit gerecycleerde kledij zodat het een knuffelbare, aaibare mascotte wordt.”

THEATER AAN ZEE
23/7 > 8/8, Oostende, theateraanzee.be

BLIJDE INTREDE + OPENINGSCEREMONIE 25/7
DE REUS IN DE MENS 28/7, 14 & 17.00