'The happy few': de tirannie van vind-ik-leuk

In The happy few halen vijf spelers alles uit de kast om zich te transformeren en presenteren op sociale media. Als politicus, consument, activist, nihilist, terrorist, racist, journalist... Maar niet iedereen heeft de luxe om van zijn rauwe werkelijkheid een Instagram-sprookje te maken.

Kortsluiting in het hoofd van choreograaf en theatermaker Randi De Vlieghe. Met The happy few maakte hij een dansant theaterstuk voor Bronks. Maar omdat dat nog niet live voor een publiek in première kan gaan, moet hij zijn creatie wat herdenken in functie van de beeldregistratie voor Podium 19, de digitale tv-zender waarop het stuk vanaf zondag voor het eerst te zien is. “Je wilt natuurlijk in de eerste plaats een zaalvoorstelling laten werken, als je dan meteen als die klaar is ook snel een denkoefening voor het scherm moet maken, is dat niet niets. Andere mensen gaan daar vier jaar voor naar school. (Lacht) Daar komt bij dat we in dit stuk eigenlijk de manier in vraag willen stellen waarop individuen zich op de verschillende platformen van sociale media representeren. Daarvoor heb ik dus de vertaalslag van die platformen naar het theater moeten maken, en dan is het natuurlijk wat ironisch dat de eerste keer dat dit stuk gepresenteerd zal worden, dat op een digitaal platform zal zijn.”

Theaterregistraties blijven een moeilijk beestje, mee eens?
Randi De Vlieghe: Ik vind registraties van theater nooit ideaal, omdat er andere codes gelden dan op televisie. Maar er worden natuurlijk wel mensen op gezet die daar met hun expertise een goede kijkervaring van kunnen maken, die het theatergebeuren ook op andere vlakken kan overstijgen. In het theater heb je vooral voortdurend een soort breed-beeldervaring. Daarom wil ik voor het scherm het omgekeerde doen en bijvoorbeeld meer met close-ups werken.

Hoe ziet die theatrale vertaling van fenomenen op sociale media eruit?
De Vlieghe: Sociale media zijn niet in die vorm op het podium aanwezig. Er komt geen scherm of telefoon aan te pas, omdat we daar sowieso al door overspoeld worden. In de eerste plaats hebben de acteurs zich getraind in het zich supersnel omkleden en transformeren naar telkens weer andere personages, andere typetjes, met een andere leeftijd, en een ander gender. Zodat wat je ziet als je naar die constante transformaties kijkt, overeenkomt met de ervaring die je hebt als je op eender welk platform begint te swipen. De snelheid waarmee mensen die iets te vertellen, te promoten of te representeren hebben, worden weggeveegd – omdat we het allemaal al eens hebben gezien of omdat we nu iets anders willen zien – heb ik willen overzetten naar de scène. Dat resulteert in meer dan veertig typetjes en personages die in een heel hoog tempo passeren.

Zijn zij de happy few?
De Vlieghe: Ja en nee. Die titel verwijst naar een bijkomende invalshoek. Op al die sociale platformen zien we vooral mensen die de luxe en de vrijheid hebben om zich daarmee bezig te houden. Wij willen eigenlijk mensen laten zien die er de tijd of de middelen niet voor hebben, en die niet op de juiste plaats geboren zijn om zich op een interessante manier te kunnen representeren.
In hun onderzoek hebben de acteurs de opdracht gekregen zich te verdiepen in mensen voor wie representatie op sociale media niet zo vanzelfsprekend is. Op een bepaald moment hebben we bijvoorbeeld nogal veel afleveringen gezien van de reeks De onfatsoenlijken op Canvas, die dieper ingaat op de mensen naar wie Hillary Clinton verwees met haar uitspraak dat de helft van de Trump-kiezers een “basket of deplorables” was ('een handjevol betreurenswaardige lieden', red.). De reeks brengt het verhaal achter categorieën van mensen over wie Clinton gesuggereerd zou hebben dat zij rechts zouden stemmen in de veronderstelling dat dat zaligmakend zou zijn. Wie dagenlang vijzen in een televisie moet draaien, kan daar moeilijk mee uitpakken op een You­Tube-kanaal. Terwijl ze dat toch wel een beetje ambiëren.

Welke mechanismen leg je op die manier nog bloot?
De Vlieghe: Er is het mechanisme van de snelle inwisselbaarheid van de manieren waarop je jezelf profileert of overtuigingen ventileert. Dat laat nog weinig mensen toe om echt energie te steken in inhoud. Tijdens corona is dat ook non-stop aan de hand. Iedereen is viroloog en ziet complotten of juist oplossingen, iedereen neemt in een hoge snelheid slogans over, en ondertussen zitten we allemaal in onze zetel.
Daarnaast heb je ook de manier waarop jonge rechtse politici zoals Dries Van Langenhove zich presenteren, met maatpakken en een gespierd lichaam. Zij zijn heel handig in zelfprofilering en weten dat ze zo veel geloofwaardiger overkomen, dat medestanders hen sneller zullen herkennen, en dat anderen op die manier duidelijker zullen kunnen worden geïdentificeerd als tegenstanders.

Natuurlijk beperkt je voorstelling zich niet tot een snelle verkleedpartij.
De Vlieghe: Naarmate de voorstelling vordert, wordt er meer ingezoomd op de achterkant van sommige personages, en ruimte gegeven om een pleidooi te houden voor een standpunt. Om de emotionele kwetsuren te tonen achter iemands uiterlijk, of om de vraag te stellen wie iemand dan nog echt is achter al die transformaties en kopieën van kopieën van hippe voedingsconsulenten en fitnessinstructeurs.