De verrijzenis van Recyclart in Molenbeek

Tijdens die avond in de Ancienne Belgique werd nogmaals duidelijk dat het wegvallen van een plek met een even uitdagende als drempelverlagende programmatie wel degelijk een gat heeft geslagen in het Brusselse culturele landschap. Na het vertrek stopten het Fuseum van de Motografie, de thema-avonden en de concerten, maar Beeckmans projecten met drugsverslaafden, patiënten uit het naburige ziekenhuis, Samusocial… gingen gewoon door. “Het gaat om een instelling,” legt hij uit. “Vanochtend sprak ik nog met een dakloze. Zijn vrouw was overleden. Ik probeer iets te doen op het kerkhof. Concrete, praktische dingen, waar mensen nood aan hebben.” Misschien is het nog de gezondste houding bij het weinig doorzichtige toekomstperspectief dat politici de organisatie het voorbije jaar voorhielden. Ook de opening op de binnenkoer van de huidige (2.000 m2 grote!) locatie moest in augustus uitgesteld worden, omdat er problemen waren met, jawel, de brandveiligheid. “Politici zijn bezig met macht verzamelen,” vervolgt Beeckman. “Ik leef in een andere wereld. Geef ons elektriciteit en verwarming en we trekken onze plan.” Dat ook dat op dit moment nog steeds niet vanzelfsprekend is, merken we als we, op weg naar de gigantische loods waar de concerten zullen plaatsvinden, de bar passeren waar men aan het vergaderen is rond geïmproviseerde branders. Zelf palmen we met Beeckman en Coppens een van de onverwarmde, lege lokalen in, waar Recyclart straks vooral lokale kunstenaars wil uitnodigen. Ze kennen elkaar niet echt, maar hebben dezelfde drang om iets te doen aan de basisnoden van stedelingen die uit de boot vallen.

Wanneer en waarom zijn jullie nu precies moeten vertrekken uit Brussel-Kapellekerk?
Vincen Beeckman: Begin maart, maar over de reden en het moment liggen de percepties uiteen.
Niels Coppens: De officiële uitleg was dat de locatie niet aan de verstrengde normen voor brandveiligheid voldeed.
Beeckman: Men moest een reden vinden, was ons al jaren liever kwijt dan rijk.
Coppens: Mijn probleem is dat er een dikke mist hing over de sluiting. Als brandveiligheid de echte reden was, waarom kon die dan niet in orde worden gebracht? Vaak is het een drogreden die een gebrek aan visie verbergt. Het choqueert me dat er straks weer negentig mensen zonder papieren uit een pand worden gezet, ook om de brandveiligheid. Alsof ze op straat veiliger zijn. Voor mensen in nood zijn dat kutprocedures. (De sans-papiers in het voormalige Bacardi-Martini-gebouw mogen na overleg tussen de eigenaar en de gemeente Molenbeek uiteindelijk tot na de winter in het pand blijven, tp) Het blijft ook absurd dat de nieuwe plek van Recyclart minder brandveilig is dan de oude. Ik vind dat een stad ook een beetje vuiligheid moet kunnen verdragen. Een verlaten treinstation was ideaal. Nu het bruisende leven er weg is, blijven alleen de daklozen over.

Jij had met Toestand dit gebouw al bezocht. Is het een goed alternatief voor de oude site?
Coppens: We waren hier al eens op bezoek geweest omdat de leegstand in Brussel weliswaar groot is, maar grotere ruimtes relatief schaars zijn. Dit is er zo één. Al lijkt het me delicaat om concerten en feesten te geven. De binnenkoer zou weleens een echo kunnen maken. Anderzijds stel ik vast dat men de wijkbewoners niet voor het hoofd wil stoten met feestjes voor er geïsoleerd is. In Brussel een plek vinden waar je de ganse nacht luide muziek kan spelen, is nog steeds niet eenvoudig, terwijl er wel degelijk ruimte is: langs het kanaal, in Anderlecht of richting Vilvoorde, aan Pacheco, aan het Zuidstation.

Hoe reageren de oude en de nieuwe buren op jullie vertrek en komst?
Beeckman: Het is moeilijk om de bezoekers van de oude site naar hier te halen. De Manchesterstraat ligt niet in het centrum. Er stopt geen bus of tram voor de deur. Vijf minuten wandelen door nachtelijk Molenbeek (van metrohalte Delacroix, tp) ligt niet voor iedereen voor de hand. Maar geef het wat tijd, net als de samenwerking met de nieuwe buurt, die stilaan op gang komt. Stapje per stapje willen we interesse wekken: door samen te werken met ontmoetingsplek WAQ (WijkAntenne de Quartier in de Liverpoolstraat, tp), door een sinterklaasfeestje, een concertje, en straks een radioproject. We hebben hier inderdaad nog geen fuiven gegeven tot vijf uur ’s ochtends, want we willen de buurt niet forceren. De eerste indruk mag niet zijn dat er hier alleen maar bier gedronken en lawaai gemaakt wordt. We moeten weer vanaf nul beginnen, maar zijn bijzonder gemotiveerd om de garagisten, de Libanezen, de Marokkanen en de West-Afrikanen uit de straat beter te leren kennen. Mensen zijn in deze buurt, die vooral bekend is voor de handel in tweedehandswagens, een beetje rough. Maar dan nog kan je hen eventueel via een omweg, zoals een stage voor hun kinderen, trachten te bereiken.

Wat is het grootste voordeel van de nieuwe plek?
Beeckman: De ruimte en de vele mogelijkheden. Op termijn kunnen ook Fabrik, dat voorlopig nog in de Marollen zit, en ons restaurant, nu in Les Brigittines, naar hier komen en voor extra dynamiek zorgen, zoals twintig jaar geleden in de Marollen, die misschien wel te trendy voor ons waren geworden. Op onze Garage Pirate-avonden willen we muzikanten en kunstenaars alvast samenbrengen op dezelfde informele manier van onze vroegere In Vitro-avonden. Er komt ook een fotoproject met Roma aan.
Coppens: De kracht van Recyclart is dat creatief zijn overal tot de verbeelding spreekt en mensen enthousiasmeert. Zo komt een gesprek op gang, waarbij verschillende meningen aan bod komen. Dat is voor mij de functie van kunst. Vincen zei net dat wat moeilijk is er echt toe doet. Daarom moet men de mensen die zich het hardst verstoppen het hardst proberen te bereiken. Precies daarvoor zijn minder propere ruimten nodig die ons niet, volgens de principes van de vastgoedsector, per vierkante meter iets willen opdringen. Met verschillende mensen uit het alternatieve Brusselse muzieklandschap wilden we die boodschap ook al kwijt met Underground Occupy Mainstream. Door de plek op onze manier in te vullen, bewezen we dat de vraag ‘Brengt het iets op?’ niet altijd met geld te maken heeft. Ook al werd de precieze locatie pas op het laatste moment bekendgemaakt, drie keer heeft de AB de zaal die avond moeten sluiten omdat ze volzet was. Dat toont toch aan dat er nood is aan ruimtes zoals Recyclart. Dan is het absurd dat de stad daar niet transparant over is, want een organisatie als Recyclart brengt heel veel op.”

> Recyclart Kunstencentrum/Centre d’arts. Manchesterstraat 13-15 rue de Manchester, Molenbeek, 02-502.57.34
> Bar. Korte Brigittinenstraat 1 petite rue des Brigittines, Brussel/Bruxelles, 02-289.00.59
> Fabrik. Menslievendheidsstraat 12 rue de la Philanthropie, Brussel/Bruxelles, 02-534.18.40

BXL marks the spot

Onze hoofdstad werd het voorbije jaar artistiek niet alleen op de kaart gezet door een arsenaal aan relevante kunstenaars, maar ook door heel wat (nieuwe) culturele hotspots. In onze eindejaarsspecial zoomen we in op zes van die creatieve broeihaarden. Bekijk ze op onderstaande kaart.

Lees het volledige OUT-magazine van BRUZZ.