Airbnb boomt, maar niet zonder risico

Goed 315.000 overnachtingen in Brussel gebeuren buiten een hotel. Volgens de Brussels Hotels Association biedt de hoofdstad meer dan 5.000 Airbnb-kamers aan, verspreid over een duizendtal adressen. Maar is die verblijfsformule wel veilig? De Brusselse regelgeving voor Airbnb’s, die in mei volledig van kracht wordt, is summier.

Het nieuwe model van gedeelde economie (sharing economy) schudt dankzij internet en apps de traditionele handelsmarkt door elkaar. Samen zaken delen, ruilen, lenen… Alles goedkoper en zonder (te veel) taksen, het leek even op dé toverformule. Die ontbrak althans in de flower-powerjaren een halve eeuw geleden. Met Roomer, Uber-taxi’s, allerhande ruil- of verkoopsites als eBay, Couchsurfing en Airbnb werd het deze eeuw realiteit. Maar Couchsurfing (gestart in 2004 als ‘een zetel of bed uitlenen als ik thuis ben’), werd in 2011 een beursgenoteerd bedrijf.

Airbnb begon in 2007 in San Francisco toen er geen hotelkamers meer te vinden waren tijdens een megacongres. De living en kamer verhuren bleek wereldwijd aan te slaan bij wie logies zocht. “Vandaag haalt Airbnb 13 miljard dollar marktwaarde, dankzij de 550.000 Airbnb-bedden over de hele wereld. Meer dus dan de hotelketen Hyatt. Enkel in Syrië, Iran en Noord-Korea bestaat het Airbnb-aanbod nog niet,” schrijft gids en hotelinspecteur Toerisme Alain Porreye in het proefschrift Airbnb in Brussel, de luchtmatras doorprikt?.

Overnachtingsmarkt
Op enkele jaren tijd is het aantal Airbnb-gebruikers verdrievoudigd in ons land. De recentste cijfers voor België spreken van 20.000 slaapplaatsen op 5.207 adressen. Die worden verhuurd door 3.700 verhuurders. Een vijfde daarvan situeert zich in de hoofdstad. Volgens Brussels Hotel Associations (BHA) worden in het Brussels Gewest meer dan 5.000 Airbnb-bedden aangeboden. Dat is veel, want volgens het Observatorium voor Toerisme in Brussel telden alle Brusselse hotels in 2013 samen 17.677 kamers.

Brussel is dus een belangrijke Airbnb-bestemming en aanbieder, ook al haalt dit marktsegment maar 1,5 procent van het verblijfstoerisme van jonge buitenlanders naar de hoofdstad en Vlaanderen (WES-enquête 2013, berekend op meerdere antwoordmogelijkheden). Couchsurfing haalt 1,2 procent. De hotels rijven nog steeds 95 procent van de overnachtingen binnen. Na de hotels zijn het de hostels, het logement bij vrienden, de B&B’s en het logeren bij familie dat de buitenlandse jongeren aanspreekt. Martha Meeze, woordvoerster van Visit Brussels, stelt het zo: “Binnen de toenemende groei van het toerisme in Brussel, met 7 miljoen bezoekers in 2014 – we mikken op 10 miljoen in 2020 – zijn alle verblijfsarrangementen mooi meegenomen. Voor ons bestaat er geen concurrentie in de overnachtingsmarkt, elk aanbod is complementair en heeft zijn publiek.”

Trendy plekjes
Airbnb gebruiken lijkt eenvoudig, ook voor toeristen die Brussel bezoeken. Maar er zitten toch wat tekortkomingen in het systeem. Vooreerst weet internet waar je die nacht slaapt; elke gebruiker moet zich eerst digitaal registreren voor hij boekt. Sociale mediagebruikers moeten elkaar ook beoordelen, dus lezen dat je het boeltje gortig achterliet is niet leuk – ook al moest je stellig om 9 uur ’s ochtends de trein halen en kwam er nog een fotograaf aanbellen, zoals bij ons het geval was.

De betaalregeling is ook niet klantbeschermend. Dat doe je vooraf met een kredietkaart, maar de ‘verhuurder’ kan de afspraak last minute annuleren. Je krijgt dan wel je geld terug, maar je moet voor vanavond of morgen wel dringend op zoek naar een ander bed. De sleutel afhalen van de stek die je huurt, kan ook wel eens een Uber-ritje door de stad kosten. Vandaar dat zakenlui die geen tijd willen verliezen minder of nooit voor Airbnb kiezen. En wat als je de sleutel tijdens je verblijf verliest?

Daartegenover staat natuurlijk dat de verhuurder je zal vertellen over alle trendy plekjes en restaurants in de buurt. Want daar teert het cosy en local-gericht Airbnb-systeem toch op. Als je de verhuurder natuurlijk al te zien krijgt.

Verzekeringsclaim
Airbnb is zeker niet goedkoper, stelt Porreye onomwonden. Het gemiddeld tarief in België is 83 euro per overnachting. In Brussel en Vlaanderen zijn de overnachtingen goedkoper dan in Wallonië. De huurder betaalt echter voor eenzelfde product meer dan bij een rechtstreekse betaling met een hotel (via website), of via Booking.com. Op 100 euro is het snel 6 euro duurder voor de huurder (een commissie van 6 tot 9 procent). En ook de verhuurder heeft er minder baat bij dan wanneer hij zijn appartement of kamer op een eigen website aanbiedt. Hij moet 3 euro afstaan aan Airbnb op een prijs van 100 euro, al is dat veel minder dan de 12 euro die hij verliest aan Booking.com. Door de dagen dat het geld geparkeerd staat bij Airbnb, worden de eigenaars van de site dus snel rijk. Een drukke verhuurdag in Amsterdam levert snel 50.000 euro commissie aan Airbnb.

En wat met de hygiëne en de brandveiligheid bij Airbnb? Zolang die in orde is, is er geen probleem met de bescherming van de consument. Maar stel dat het gasfornuis een steekvlam geeft en je kind zich verbrandt. De verzekeringsclaim kan complex worden, want wat wel en niet gedekt is blijft per adres vaag. De nieuwe ordonnantie voor Toeristische Logies van het Brussels Gewest wil de gebruiker toch wat bescherming bieden, want het juridisch vacuüm deed de haren rijzen als er pech bij de Airbnb-deal opdook.

De Brussels Hotels Association stond sterk achter een regelgeving en correcte fiscaliteit op dit vlak. Want zou een Brusselse verhuurder van Airbnb wel investeren in brandveiligheid, in hygiëne, in een verzekering Burgerlijke Aansprakelijkheid, in comfort en dies meer? Een Airbnb-aanbieder heeft amper of geen kosten, in vergelijking met het gemiddelde van 16 procent voor een B&B of hotel (lokale taksen, onderhoud, personeel, vastgoed, opfriswerken,…). Op de Airbnb-site staan al studio’s die expats maar af en toe gebruiken als ze in Brussel zijn, maar als opbrengsthuis gretig (onder)verhuren.

Platformaanbieder
Vorig jaar (8 mei 2014) bracht het Brussels Gewest een nieuwe Ordonnantie voor Toeristische logies uit, die pas volgende maand van kracht wordt. Regelgeving voor gastenkamers en ‘logies bij de bewoner’ zijn hierin opgenomen, naar analogie met wat in Vlaanderen bestond. Wie toeristische logies als Airbnb in Brussel gaat uitbaten, zal dan in principe een aanmelding moeten doen, met bewijsvoering van zaken als een brandveiligheidsattest. Eens het registratienummer toegekend, gebeurt er binnen het jaar een controlebezoek door de administratie.

Overtredingen kunnen beboet worden tot 25.000 euro. Daarmee is het juridisch vacuüm in Brussel wat gedicht. Couchsurfing wordt niet in de Ordonnantie opgenomen, het blijft voor de Brusselse overheid een gratis service aan toeristen en geen vorm van exploitatie van logies.

De regelgeving verbergt ook addertjes. Wie in Vlaanderen maximaal twee kamers aan maximaal acht toeristen verhuurt, moet zich niet aanmelden bij de Toeristische Vergunningen. Je moet het wel doen als je er promotie voor maakt. Dat wil zeggen dat wie zijn appartement of kamers op www.airbnb.be aanbiedt, promotie maakt en dus naar de letter van de wet tot registratienummerbezit en andere aangiften verplicht is. De verhuurder moet wel weten dat Airbnb zelf nooit verantwoordelijk kan gesteld worden, voor wat dan ook, aan de schadeclaims van derden. De verhuurder draagt alle verantwoordelijkheid, Airbnb is enkel een platformaanbieder. De Brusselse Ordonnantie verplicht de aanbieder enkel een ‘aangepaste verzekering van dekking burgerlijke aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door hemzelf of zijn aangestelde’ voor te leggen. Wie geld verdient aan het verhuren aan toeristen, is niet zomaar gedekt door zijn eenvoudige verzekeringspolis.

Bescherming
Want wat als het fout gaat? Het appartement wordt overhoop of deels leeggehaald? Of een duur object is verdwenen? De Airbnb-verzekering dekt geen persoonlijke aansprakelijkheid. En een gewone verzekeringspolis (brand en diefstal) dekt sowieso geen verhuur van woonst aan toeristen. Wat brandveiligheid betreft, is er wel al een Voorstel van Wijziging van de Ordonnantie (11/02/2014) ingediend door Brusselaars Paul Delva, Fouad Ahidar, Els Ampe, Hamza Fassi-Fihri, Emmanuel De Bock en Julien Uyttendaele. Zij zien liever de gemeente als verantwoordelijke voor het toekennen van brandveiligheidsattesten dan het gewest. Een herversnippering van de bevoegdheden én een moeilijkere centrale controle weliswaar, maar wel een controlemechanisme dat dicht bij de burger/wijk staat. Welke taksen voor Airbnb door Brussel kunnen geïnd worden, zal morgen ook nog duidelijker moeten worden.

San Francisco vraagt sinds oktober vorig jaar 14 procent toeristentaks. Amsterdam int rechtstreeks 5,5 procent sinds november 2014. In Berlijn mag Airbnb in bepaalde stadsdelen niet meer. In New York is het sinds 2013 in een nog grotere regio verboden om via Airbnb te verhuren. En wat denkt Brussel wat betreft verfijning aan regelgeving vindt best ook aansluiting bij de andere gewesten. De Vlaamse minster voor Toerisme Ben Weyts (N-VA) herbekijkt trouwens het Vlaams decreet van 2010 om de nieuwe logiesvormen in een actueler wettelijk kader te moduleren. Een en ander maakt duidelijk dat de Brusselse Ordonnantie te algemeen blijft en niet alle bescherming biedt aan de toerist én verhuurder in Brussel.

Als de Airbnb-toerist jouw appartement doorverhuurt of op de markt aanbiedt voor (seks)parties, dan kan je je verhaal delen via www.airbnbhell.com.