Audiovisuele Vorming in Atheneum Anderlecht

Het atheneum van Anderlecht is deze week begonnen met een gloednieuwe richting, Audiovisuele Vorming. "Onze uitdaging is niet zozeer om jongeren met allerlei apparaten te leren omgaan, wel om hun blik op cultuur ruimer en kritischer te maken," zegt Stefan Tavernier, fotograaf en coördinator van de afdeling.

In Brussel werd Audiovisuele Vorming tot dusver alleen gegeven in de kunsthumaniora van Sint-Lukas. Nu begint ook het gemeenschapsonderwijs met deze KSO-richting. Ze wordt in het atheneum van Anderlecht ingericht vanaf de tweede graad. De school werkt hiervoor samen met de vlakbij gelegen Academie voor Beeldende Kunsten. "Die heeft grote, lichte lokalen, alle apparatuur is aanwezig en overdag is er niemand," zegt Stefan Tavernier.

De leerlingen van de nieuwe afdeling krijgen naast een pakket algemene vakken, met daarin onder meer Nederlands, Frans en wiskunde, elke week zes uur audiovisuele vorming, vier uur beeldende vorming, twee uur waarnemend tekenen en twee uur kunstinitia­tie.

Het vak audiovisue­le vorming is heel breed, zegt Tavernier. "Film, fotografie, geluid, animatietechnieken en grafische vormgeving komen aan bod. Bij film leren de leerlingen welke soorten films er bestaan, hoe de apparatuur te gebruiken en hoe het productieproces verloopt. Maar ze gaan natuurlijk ook zelf aan de slag met de camera."

Behalve de nieuwste audiovisuele technieken krijgen de jongeren ook de basis van het vak aangeleerd. "Zo vertrekken we bij fotografie van de camera obscura, verkennen dan de pellicule en eindigen bij de digitale fotografie. Voor het onderdeel animatietechnieken zullen de leerlingen eerst driedimensionaal te werk gaan, met echte poppetjes in een echt decor, daarna zullen ze alles tweedimensionaal tekenen, om dan uit te komen bij de computeranimatie. Dit alles wordt natuurlijk gespreid over vier jaar."

The Simpsons
Tavernier neemt zich voor om ook de typische jongerencultuur te integreren in zijn lessen. "Heel veel jongeren maken al filmpjes, met hun gsm. Dat beschouw ik niet als minderwaardig. Ook wil ik hun favorieten, zoals The Simpsons, niet uit de weg gaan. Je kunt zo'n film bekijken als een leuk verhaaltje over een Amerikaanse familie, maar er zitten natuurlijk ook een heleboel politieke en maatschappelijke aspecten in. Die diepere lagen wil ik met hen ontdekken. Het gaat erom een kritische blik te ontwikkelen."
Tijdens de lessen beeldende vorming zullen de leerlingen keuzes leren te maken. Waarom staat iemand links in beeld en niet rechts? Waarom is in die film dat type licht en dat type geluid gebruikt?

Waarnemend tekenen staat op het programma om de alertheid van de scholieren aan te scherpen. Tavernier: "Ze moeten details leren zien, leren kijken. Goed kunnen tekenen is trouwens heel handig als je films wilt maken. Een film begint immers altijd met een storyboard, waarin alle scènes uitgetekend zijn."
Tavernier neemt zelf de vakken audiovisuele vorming, beeldende vorming en waarnemend tekenen voor zijn rekening. Hij vindt het boeiend om jongeren te introduceren in de wereld van kunst en cultuur, ook al is dat niet altijd evident. "In het begin van een schooljaar bots je vaak op vooroordelen. Maar het wordt leuk als je merkt dat jongeren een kunstwerk dat ze op het eerste gezicht belachelijk vinden, toch gaan waarderen. Of als je ziet dat leerlingen die altijd stijfjes in de klas zitten, plots al hun remmingen overboord gooien. Vorig jaar gaf ik een les over mode en kleurgebruik in de verschillende culturen en vroeg ik aan de leerlingen om iets mee te brengen. Een stil en teruggetrokken Pakistaans meisje had een prachtig gewaad meegenomen en voerde een oosterse dans uit. Opeens was het een heel ander meisje."

Uit de hoek
Behalve KSO biedt het atheneum van Anderlecht ook ASO, BSO en TSO aan. "Dat is mooi meegenomen, want we willen niet dat de leerlingen Audiovisuele Vorming samen in een hoekje kruipen. Er moet interactie zijn. Daarom denken we eraan om onze leerlingen filmpjes te laten maken die kunnen dienen als lesmateriaal voor de anderen."
Voor wie later iets wil doen in de audiovisuele sector, bestaan ook in het hoger onderwijs tal van mogelijkheden, die geen specifieke vooropleiding vereisen. Toch vindt Tavernier het heel nuttig om ook op het niveau van het middelbaar onderwijs een richting Audiovisuele Vorming aan te bieden, zeker in Brussel. "In Brussel is er een heel uitgebreid aanbod van audiovisuele producties en tentoonstellingen. Veel jongeren zijn er echter niet in geïnteresseerd omdat ze de gebruikte beeldtaal niet kunnen decoderen. Ze begrijpen het niet. Wij willen hen prikkelen zodat ze het aanbod zelf gaan verkennen."

Ook vindt Tavernier het in een meertalige en multiculturele stad belangrijk dat jongeren, die elkaar soms niet verstaan, met beelden leren spreken. Een opleiding audiovisuele vorming is bovendien een sleutel die toegang biedt tot heel wat plekken die anders gesloten blijven. "Ik herinner me van mijn opleiding fotografie hoe onwaarschijnlijk veel deuren er opengaan als je vraagt of je ergens een foto mag nemen. En vele van onze leerlingen hebben nog véél te ontdekken in Brussel. Vorig jaar nam ik een klas mee op een architecturale wandeling in de Kruidtuin. Het bleek dat niemand van hen er ooit geweest was. Ik ga ze er dus op uitsturen. Ze zullen weinig in de klas zijn."

Een ander voordeel is dat de leerlingen in het middelbaar nog niet meteen een keuze hoeven te maken tussen bijvoorbeeld film, fotografie en grafische technieken. In het hoger onderwijs moet dit wel.
"Onze leerlingen mogen overal aan ruiken. Na vier jaar kunnen ze dan verder studeren, in een audiovisue­le of een andere richting. Of ze kunnen meteen aan het werk gaan, want de basis hebben ze onder de knie. Het gaat erom dat de leerlingen hier op school kijken wat er allemaal bestaat, om dan een eigen visie te ontwikkelen en te bepalen hoe ze het zelf zouden willen doen. Dat proces is niet evident, het is een lange, moeilijke rit. Van alle mensen die afgestudeerd zijn in een hogere kunstrichting, wordt maar een kleine fractie ook daadwerkelijk kunstenaar. Daarom is het goed om er op jonge leeftijd mee te beginnen. Misschien ontkiemen er dan wel wat meer zaadjes."

Ook nieuw in Brussel
Ook enkele andere secundaire scholen in Brussel beginnen vanaf dit jaar met nieuwe richtingen. Zo gaat het Don Bosco-instituut in Sint-Pieters-Woluwe van start met de TSO-opleiding autotechnieken. De kunsthumaniora in Laken begint met een opleiding dans. Zowel het instituut Anneessens-Funck als het Maria Assumpta­lyceum richt een zevende jaar haarstilist in. In het KTA Zavelenberg in Sint-Agatha-Berchem kun je terecht voor de richting podiumtechnieken. Het atheneum Emmanuel Hiel in Schaarbeek organiseert in zijn beroepsafdeling een specialisatiejaar logistiek. En het atheneum van Anderlecht heeft naast zijn nieuwe KSO-opleiding audiovisuele vorming ook een specialisatiejaar organisatieassistentie in de aanbieding, voor leerlingen van de BSO-richting personenzorg.