Meer dan helft Brusselse gemeentes onder financieel toezicht

Iets meer dan de helft van de 19 Brusselse gemeentes maakt nog steeds deel uit van een grootschalig saneringsplan van de overheid. Elke cent die de gemeentes uitgeven, moet worden goedgekeurd door een financieel adviseur van het Gewest. Dat is op zich geen probleem, al lijkt de situatie in Evere kritiek te zijn, meldt de website van BX1.

De gemeentes onder financiële voogdij zijn Anderlecht, Sint-Agatha-Berchem, Etterbeek, Evere, Ganshoren, Jette, Molenbeek, Sint-Gillis, Schaarbeek en Watermaal-Bosvoorde. De lijst is de laatste jaren nauwelijks veranderd, maar sommige gemeentes werden vervangen door andere. Zo verliet Vorst enkele jaren geleden de lijst, en kwam Evere erbij. De gemeentes in kwestie krijgen financiële hulp van het fonds ter herfinanciering van de Brusselse gemeenteschatkisten. Maar daar staat ook iets tegenover.

Een gemeente onder voogdij krijgt een herstructureringsplan opgelegd dat ervoor moet zorgen dat in de loop van drie jaar het geïnvesteerde geld terugverdiend wordt. De gemeente komt dan overeen om twintig jaar lang driejaarlijks een financiële planning openbaar te maken.

Maar dat is nog niet alles. De gemeente is ook onderworpen aan een zeer precieze controle door een gewestelijke inspecteur. In sommige gevallen moet de gemeente zelfs een permanent kantoor bij de gemeente aanduiden voor de inspecteur, die élke beslissing met financiële gevolgen moet goedkeuren.

"Zelfs om een sportschool te huren, moeten we groen licht hebben", vat de Anderlechtse schepen van Financiën Fabrice Cumps (PS) het kort samen. "Onder voogdij is er veel meer discussie is over de schaal van onze investeringen. Maar dat gebeurt in nauw overleg. Het meest concrete verschil is dat we die gewestelijke inspecteur hebben en dat alle punten die elke week op het college passeren, worden gevalideerd door deze inspecteur. Die zorgt ervoor dat we netjes binnen de lijnen van het budget kleuren."

Maar in essentie verandert de financiële slagkracht van een gemeente eigenlijk niet veel, verduidelijkt hij. "Net zoals andere gemeenten moeten we gewoonweg een begroting in evenwicht hebben."

Geen politieke macht

Elke aanwerving of promotie moet aldus worden goedgekeurd door de gewestinspecteur. Maar de inspectie beslist nooit over politieke keuzes. "Toen we de week van vier dagen in Anderlecht inlasten, was dat een project van 750.000 euro", zegt Cumps. "De inspecteur keurde dat toen goed, want het stond simpelweg zo ingepland. Een inspecteur kan nooit zeggen dat deze of gene beslissing dom of onmogelijk is."

Molenbeek heeft zojuist tal van maatregelen aangekondigd om stadspersoneel te herwaarderen voor een budget van 1,38 miljoen euro voor het jaar 2019. Ook dat plan werd voorgelegd aan de regionale inspecteur, die na analyse concludeerde dat de gemeente de nodige financiële middelen had en dat het financiële evenwicht was gewaarborgd, zegt het kabinet van Bernard Clerfayt (Défi), de kersverse gewestminister van Lokale Besturen.

"Je moet wel weten dat in 2017 de Brusselse gemeenten tot 30 miljoen euro zijn geherfinancierd. Bovendien werden de distributiecriteria voor dit bedrag tussen gemeenten onderling herbekeken. In het geval van Molenbeek heeft dat geleid tot een structurele verhoging van de financiering tot meer dan 6,6 miljoen euro per jaar", aldus de woordvoerder.

Zorgenkindje

Eenmaal deze procedure van goedkeuring is afgerond, kijkt de noodlijdende gemeente doorgaans tegen een iets rooskleuriger toekomstbeeld aan. Maar niet zelden is het eerst zaak om de broeksriem aanzienlijk aan te halen, zoals het geval was in Molenbeek in 2015.

Het plan dat destijds werd goedgekeurd door de meerderheid MR-Ecolo-CDH, moest de investeringen in gemeenschapsdiensten met maar liefst 10 procent terugdringen. Maar ook benoemingen en vervangingen van personeel werden een halt toegeroepen. Ook het OCMW, Molenbeek Sport en de non-profit organisatie Fight against Social Exclusion moesten hun uitgaven terugdringen.

Ook de sluiting van het zwembad in Vorst was destijds een gevolg van saneringen bij de gemeente. Maar Vorst werd dus in 2013 van haar voogdij bevrijd. "Na twintig jaar strakke planning viel het juk van de saneringen eindelijk van ons af. Maar een gemeente als Vorst heeft niet veel marge. Het is een groene gemeente met een klein kadaster. Twee parken, een spoorweg, de gevangenis... Dat is veel onbewoonde ruimte", zegt schepen Charles Spapens van PS.

Tot dusver lijken zo goed als alle gemeenten onder voogdij hun financiële planning rond te hebben. Enkel Evere heeft nog geen budget klaarstaan voor het komende jaar. De documenten zijn nog steeds niet verzonden, en daarmee is het budget voor 2019 van de gemeente Evere nog steeds niet afdwingbaar.

Dat heeft verstrekkende gevolgen: de gemeente kan voorlopig geen investeringen doen. Zelfs met het openen van kinderdagverblijven of scholen moet worden gewacht.