Op zoek naar Russische investeerders voor Haven

Afgelopen week reisde staatssecretaris Brigitte Grouwels (CD&V) met een delegatie van de Brusselse Haven en met bedrijfsleiders naar Sint-Petersburg. Doel van de missie: het handelsverkeer tussen de havens aanzwengelen en het short sea shipping promoten. De eerste stap - een samenwerkingsintentie - is een feit; nu is het afwachten of de investeerders volgen.

De haven van het Russische Sint-Petersburg lijkt in vele opzichten op die van Brussel. Hoewel ze een stuk groter is, ligt ze ook in het stadsweefsel en is ze zowel een zee- als een stadshaven. De regio rond Sint-Petersburg kent bovendien een ongeziene economische bloei, en de Brusselse Haven wil dan ook graag mee op de kar springen om het maritiem transport van en naar Brussel te promoten. Nu al gebeurt maar liefst 73 procent van het zeevaartverkeer van de Brusselse Haven met de landen rond de Oostzee.
De Russische export naar België bestaat hoofdzakelijk uit vloeibare olieproducten en diamanten (twintig procent). Met zijn 142.000 ton per jaar mag dit zeevaartverkeer dan wel een peulenschil zijn ten opzichte van de bijna acht miljoen ton die jaarlijks per schip de Brusselse haven passeert, maar met haar bezoek aan Sint-Petersburg wil Grouwels er alles aan doen om het maritiem transport verder aan te zwengelen.

Tot voor enkele jaren was dit maritiem transport voor Brussel nog een stuk belangrijker, door de aanwezigheid van enkele houtbedrijven die veel invoerden over het water. Deze zijn echter weggetrokken uit de Brusselse haven om zich in Gent te vestigen, met het oog op een groepering van de sector en omdat de Brusselse Haven te weinig opslagcapaciteit kon bieden. De kans bestaat wel dat het Antwerpse bedrijf Nordic zich in het Brusselse havengebied zal vestigen om zich op Noord-Europa te richten. Nordic-directeur Paul Verpeut reisde mee, in de hoop al enkele contacten te kunnen leggen in Sint-Petersburg. Toch relativeert hij de mogelijke impact van zijn bedrijf op het maritiem transport in Brussel. "Wij zijn maar een bedrijf van achtduizend vierkante meter, erg klein in vergelijking met bedrijven zoals de groep van Hoorebeke, die vroeger in Brussel zat," zegt hij. "Omdat wij niet zo groot zijn en niets kunnen opslaan, kunnen wij geen volledige schepen gebruiken en zijn we vooral geïnteresseerd om de invoer met containers te laten gebeuren. Nu komt ons hout vooral uit Finland en Zweden per vrachtwagen." Waarom Verpeut de Brusselse haven boven die van Gent verkiest, heeft vooral te maken met haar goede centrale ligging.

Samenwerking
De Brusselse Haven wil mee op de kar springen van de Russische economie, die een enorme bloei kent. De haven van Sint-Petersburg is een van de snelst groeiende havens in Rusland en bovendien de meest dynamische van de Oostzee (of Baltische Zee), met een jaarlijkse trafiek van twintig miljoen ton. Er wordt hard gewerkt aan de aanleg van een nieuwe ringweg rond de stad en een zogenaamde 'snelle diameter', er dwars doorheen. De oude luchthaven wordt binnenkort vervangen door een nieuwe, en de stad wil de komende jaren haar toeristenaantal laten aangroeien tot maar liefst vijf miljoen per jaar.

Tijdens haar verblijf in Sint-Petersburg heeft staatssecretaris Grouwels een intentie tot samenwerken ondertekend tussen de Haven van Brussel en de OAO Zeehaven Sint-Petersburg, het grootste van de privé­bedrijven die samen de Haven van Sint-Petersburg uitmaken. "Dit akkoord is een eerste concrete stap om beide havens nauwer te laten samenwerken," zegt ze. "Ik denk dat er heel wat mogelijkheden zijn, onder meer omdat beide havens toch veel gelijkenissen vertonen. Het is onze bedoeling om het handelsverkeer tussen Brussel en Sint-Petersburg aan te zwengelen, en meer bepaald het short sea shipping: kustvaart over relatief korte afstanden. Dit kadert perfect in de prioriteiten van de Europese Unie, die dankzij dergelijke 'zeesnelwegen' het drukke verkeer op de wegen wil ontlasten. We zouden het maritiem transport in de Brusselse haven de komende drie jaar met twintig tot dertig procent willen zien toenemen."

Een snelle blik op de kaart leert dat de afstand tussen Brussel en Sint-Petersburg over zee een stuk korter is dan over het land, temeer omdat de schepen de omweg rond Denemarken kunnen afsnijden langs de zeestraat ten noorden van Hamburg. Grouwels pleit voor een frequentere scheepvaartlijn tussen Brussel en Sint-Petersburg, niet alleen voor de gebruikelijke halfafgewerkte producten, maar ook voor containerverkeer. Daarom wordt er gewerkt aan een soort pendeldienst voor containers over het water en werd er onlangs een transportdeskundige aangesteld om het Kanaal als transportweg te promoten bij Brusselse bedrijven.

Eerste stap
Grouwels blikt tevreden terug op de missie. "Ik denk dat ons doel bereikt is," zegt ze. "Voor veel ondernemers was het een eerste kennismaking met bedrijven en autoriteiten ter plaatse, en met Belgische ondernemers die er al gevestigd zijn. Ze hebben nu met eigen ogen de sterktes en de zwaktes van de regio gezien. Omgekeerd hebben wij als overheid ook de kans gekregen om de troeven van onze haven te promoten. We hebben gemerkt dat die in Sint-Petersburg totaal onbekend waren, zoals de snelheid waarmee de vrachtladingen bij ons behandeld kunnen worden, in contrast met hun eigen haven. We hopen dan ook dat we de mensen van de Sint-Petersburgse haven binnenkort ook eens mogen ontvangen voor een bezoek. De eerste stap is gezet; nu ligt de bal in het kamp van de bedrijven zelf. Wij als overheid hebben ons deel gedaan door een positief kader te creëren."

Plaatsgebrek
De havens van Brussel en van Sint-Petersburg lijken erg op elkaar, in die zin dat ze allebei zeehavens zijn in nauwe verbinding met het stadsweefsel. Maar er zijn ook enkele belangrijke verschillen: zo bestaat de haven van Sint-Petersburg uit 150 bedrijven, die onafhankelijk van elkaar werken. De haven wordt dus niet geleid door een overheidsbedrijf, zoals in Brussel. Er is enkel een administratie, die AMP heet, en die afhangt van de federale Russische overheid en die instaat voor de organisatie van het maritiem verkeer en de veiligheid van het scheepvaartverkeer in het havengebied, een beetje zoals de havenkapiteindienst in Brussel.

Net als de haven van Brussel kampt ook die van Sint-Petersburg met een acuut plaatsgebrek - door de nabijheid van de stad is verdere uitbreiding niet mogelijk. Daarom worden in de ruime omgeving van Sint-Petersburg een aantal voorhavens aangelegd, zoals die van Ust-Luga, iets meer dan honderd kilometer zuidwaarts. Hier wordt momenteel druk gewerkt aan nieuwe containerterminals, onder meer een voor minerale stoffen en een voor auto's. Deze autoterminal zal een capaciteit van maar liefst 360.000 wagens per jaar hebben. Geen overbodige luxe als je weet dat de auto-industrie in Noordwest-Rusland enorm boomt en dat de wachttijd voor een nieuwe wagen vaak oploopt tot een halfjaar.

Opslagruimte
Mede door zijn specifieke ligging kampt de Brusselse Haven met een acuut gebrek aan opslagruimte. Het oude TIR-centrum, waar kmo's uit de stad kleine opslagruimtes huren, beslaat in totaal een slordige 160.000 vierkante meter, maar er is dringend behoefte aan grotere opslagruimtes met voldoende capaciteit.

Tijdens haar missie naar Sint-Petersburg bezocht staatssecretaris Grouwels een vestiging van het Belgische bedrijf Ahlers, dat even buiten de stad naast de luchthaven en vlak bij de zeehaven zowat 25.000 vierkante meter aan opslagruimte heeft gebouwd en volgend jaar verder wil uitbreiden tot meer dan 40.000 vierkante meter. Het bedrijf verwerkt gemiddeld de lading van 45 vrachtwagens per dag. In Brussel wordt binnenkort de vergunningsaanvraag ingediend voor de bouw van een vergelijkbaar logistiek centrum, beter bekend als BILC, dat in 2008 zal worden gebouwd en een opslagcapaciteit van 60.000 vierkante meter zal bieden.