Tekort aan meertaligen kost bedrijven contracten

Wie denkt dat het Engels inmiddels domineert in het Brusselse bedrijfsleven, heeft het mis. Nederlands en Frans blijven het belangrijkst. Voor wie een baan wil, is de kennis van beide landstalen dan ook een must. Maar het tekort aan twee- en meertaligen is groot en het bedrijfsleven lijdt hieronder.

Dit zijn de belangrijkste conclusies van het onderzoek van Tibem, een oudervereniging die ijvert voor tweetalig onderwijs. Het onderzoek werd bekostigd door de Brusselse minister van Economie en Werk Benoît Cerexhe (CDH) en werd uitgevoerd door Laurence Mettewie en Luk Van Mensel, twee onderzoekers van de universiteit van Namen. Ze hielden een online-enquête bij enkele duizenden Brusselse ondernemingen en interviewden bedrijfsleiders en uitzendbureaus. In eerste instantie brachten ze het taalgebruik en de taalnoden van de Brusselse bedrijven in kaart. Blijkt dat in de meeste bedrijven een combinatie van Frans en Nederlands gesproken wordt. Slechts een op de vijf ondernemingen beperkt zich tot een van beide talen. De externe communicatie gebeurt bij het gros van de bedrijven in minstens drie talen, waaronder ook weer Nederlands en Frans.

Voor wie in Brussel werk wil vinden, is de kennis van de beide landstalen dan ook een absolute voorwaarde. Op de hotelsector en de bouwnijverheid na willen de Brusselse bedrijven twee- of meertaligen, niet alleen voor hooggekwalificeerde, ook voor laaggekwalificeerde banen. "Ook van een heftruckwerker of magazijnier wordt tweetaligheid gevraagd. Vele werkzoekenden worden hierdoor afgeschrikt. Er staat immers nooit bij of een elementaire dan wel een grondige kennis vereist is," zegt Mettewie.

Kansen gemist
Vínden de bedrijven al die polyglotten ook, gingen de onderzoekers na. Neen dus, er is een schrijnend tekort aan twee- en meertaligen. Negentig procent van de Brusselse werklozen is eentalig Frans. Maar, zo zegt Van Mensel, ook de kennis van het Frans van Vlamingen gaat achteruit. "En steeds minder Vlamingen willen in Brussel komen werken."

Vacatures voor meertaligen worden trouwens makkelijker ingevuld dan werkaanbiedingen voor tweetaligen. Dat lijkt contradictorisch, maar Mettewie en Van Mensel hebben er een verklaring voor. "Wie de moeite doet om de andere landstaal te leren, neemt er meestal nog een derde of een vierde taal bij. En dan solliciteer je natuurlijk vlugger naar een baan die de kennis van meerdere talen vereist," aldus Van Mensel.

Het moeilijkst om te vinden zijn tweetalige kandidaten voor technische banen van lager niveau zoals magazijnier of caissière, maar ook twee- of meertalige hogeropgeleide technici, IT'ers en commerciële mensen zijn schaars. Wat doen bedrijven als ze geen werknemers vinden die aan alle eisen voldoen? Mettewie: "Als het om gespecialiseerde technische beroepen gaat, dan geven ze de voorkeur aan iemand met de juiste opleiding, maar zodra het een baan betreft waar men veel contact heeft met klanten, primeert de talenkennis op het juiste diploma."

De onderzoekers probeerden ook in te schatten wat de kostprijs van het gebrek aan talenkennis is voor het Brusselse bedrijfsleven. Die is hoog, zo blijkt. Veertig procent van de bedrijven in de steekproef beweert al contracten te hebben gemist door de gebrekkige talenkennis van het personeel. Voor het overige zijn de kosten moeilijk te ramen omdat ze verspreid zijn over verschillende posten als vertaling, premies en opleiding. In grote bedrijven lopen de uitgaven voor taalopleidingen soms op tot 400.000 euro per jaar. Mettewie: "En dan is er nog het verlies aan kwaliteit, aan kansen, aan productiviteit. Dat is al helemaal niet becijferen."
Vooral de kleine bedrijven zijn kwetsbaar. "Ze hebben dezelfde taalnoden, maar niet dezelfde middelen om het gebrek aan meertaligheid van het personeel op te vangen. Bij hen is het risico op het verlies van commerciële kansen dus nog veel groter," aldus Mettewie.

Zowel voor Tibem als voor minister Cerexhe ligt de conclusie van het onderzoek voor de hand: scholen en bedrijven moeten veel meer taaluitwisselingen organiseren, ondernemingen moeten meer investeren in vorming, maar vooral, het taalbad-onderwijs moet gestimuleerd worden zodat zoveel mogelijk kinderen van jongs af met vreemde talen bezig zijn.