Uplace Machelen, de concurrent voor het winkelcentrum op Heizel

Op vijfhonderd meter van de grens met Brussel moet in het Vlaams-Brabantse Machelen in 2014 een gloednieuw winkelcentrum verrijzen. Uplace levert meer dan drieduizend nieuwe banen op, maar is ook de rechtstreekse concurrent van het geplande winkelcentrum op de Heizel.

Tussen de Nieuwbrugstraat en de Beaulieustraat in Machelen valt vandaag maar weinig te beleven. Het kale terrein dat in 2014 een soort winkelpretpark wordt, herbergt enkel maagdelijke sneeuw, en konijnen in de zomer. Een draad omgeeft het terrein, een bordje zegt dat de boel bewaakt wordt. En net achter de plek stijgt het via­duct van Vilvoorde op en dendert werkend België voorbij.

En toch. Dit terrein is een kleine nachtmerrie voor enkele Brusselse gezagsdragers. Met name Freddy Thielemans (PS), burgemeester van de gemeente die vijfhonderd meter verderop begint, zegt hierover op bepaalde bijeenkomsten dat "mensen niet graag zullen winkelen onder een viaduct." De algemene teneur in Brussel is: dit project steekt ons Heizelproject stokken in de wielen. En het komt alleen Vlaanderen ten goede. Voor wie nu pas wakker schiet: op de Heizel plant men een winkelcentrum, dat moet dienen om het nieuwe congrescentrum dat er ook komt, te financieren.

Nieuw stuk stad
Lorin Parys, directeur bedrijfsvoering van Uplace (en actief binnen Open VLD-Leuven), zegt zich niet over concurrenten te willen uitspreken. "Wij gaan uit van ónze sterkte, een heel nieuw concept: de ervaringsbestemming . Hiermee bieden we een antwoord op de eisen en verzuchtingen van de moderne consument. Winkelen wordt in de toekomst een belevenis, eerder dan een noodzaak. Mensen zijn uiterst kritische consumenten geworden, die steeds meer taken combineren: werken, vrije tijd, winkelen, vertier... Daarop willen we inspelen. Waarom geen stadswijk creëren waarin dat allemaal samenvalt? Een plek waar mensen van overal naartoe komen. Om te winkelen, maar ook om rond te kuieren, te eten en naar het theater te gaan. Dat betekent ook dat winkels nieuwe concepten uitproberen: een bioscoop die first class- zitjes aanbiedt, een geautomatiseerd hotel zonder personeel, een wellnesscomplex voor moeder en kind. We hebben begrepen dat die markt in België nog onontgonnen is, en de ervaring leert ons dat ketens staan te springen om zulke dingen aan te bieden in ons land."

En dus wordt Uplace Machelen door de bezielers gezien als een nieuw stuk stad, op een terrein met een zwaar indus­trieel verleden (vlak bij Renault, vroeger Franki en Bonna Sabla), in een stuk niemandsland dat vroeger stad was, maar nu 'rand' is geworden.

"Uplace biedt 27.000 vierkante meter ontspanning, met cafés en restaurants, 20.000 vierkante meter hotelruimte oftewel twee hotels, 55.000 vierkante meter conceptwinkels, 50.000 vierkante meter openbare ruimte zoals daktuinen, pleintjes, straten en recreatie en 40.000 vierkante meter kantoren, waaronder een kantoortoren van tachtig meter hoog. Met skybar . Alles tezamen een investering van 600 miljoen euro, waaronder 13 miljoen euro door Uplace geïnvesteerd wordt in infrastructuur en mobiliteit."

Brownfield
Uplace past binnen de plannen van de Vlaamse regering om de omgeving rond Brussel, gedefinieerd als het VSGB, het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel , nieuwe bestemmingen te geven. En binnen een zogenaamd masterplan om de industriegebieden van Vilvoorde en Machelen een nieuwe bestemming te geven.

De volledige procedure gaan we u besparen, maar het komt erop neer dat de Vlaamse overheid een brownfield-convenant met onder andere Uplace en de gemeente Machelen heeft gesloten. Dat is een kaderovereenkomst waarmee de overheid zegt dat ze vertrouwen heeft in een bepaald project dat een voormalig industriegebied, een brownfield dus, opwaardeert.

"In 2014 moet Uplace klaar zijn," zegt Parys. Dat betekent dat er drie jaar gewerkt zal worden, want Machelen denkt dat de stedenbouwkundige vergunning eind 2011 wordt afgeleverd. Dat betekent ook dat Uplace waarschijnlijk vóór de Heizel klaar zal zijn: pas in maart wordt er in Brussel beslist welke architect de uitgeschreven Heizelwedstrijd wint.

Kritiek
Maar ook Uplace is geen waterdicht project. Er wordt gevreesd voor een mobiliteitsinfarct, ook al betaalt Uplace een deel van de infrastructuurkosten, ook al plant de NMBS een GEN-station naast het project en ook al plannen het Vlaams Gewest en de gemeente Machelen de nodige infrastructuur in de buurt. En stedenbouwkundig is er ook wat in te brengen tegen de geplande kantoorruimte (altijd maar kantoren), en het ontbreken van woningen in het geheel. "Dat heeft te maken met het feit dat er heel wat nieuwe woningen worden ontwikkeld in het Vilvoordse Watersite-project," weet Parys. "Kantoorruimte paste volgens verschillende studies beter binnen de markt die we beogen. Dat heeft vooral te maken met ons concept van event shopping . Heel wat bedrijven hebben al laten weten dat ze maar al te graag kantoorruimte willen huren in ons project, dicht bij de winkels en andere activiteiten die van Uplace een bruisende locatie maken."

Unizo Vlaams-Brabant/Brussel is niet echt een liefhebber van buitenstedelijke winkelcentra. Maar ook niet van een winkelcentrum op de Heizel. "We willen voorrang geven aan handel in de stad, en niet aan handel in de stadsrand," zegt Anton van Assche. "Er is ook maar ruimte voor één winkelcentrum buiten het stadscentrum. We vrezen dat het Brussels en het Vlaams Gewest elkaar op een nefaste manier aan het bekampen zijn. Dat zal resulteren in lagere prijzen, en daarbij is natuurlijk niemand gebaat."

"De Stad Brussel hanteert het financiële argument voor de Heizel: het winkelcentrum moet andere projecten financieren. Unizo trekt niet die andere projecten in twijfel (stadion, congrescentrum), wel de wijze van financiering (via een shoppingcentrum). Voor een stadsbestuur getuigt dit niet van verantwoordelijkheidszin. Als alleen het financiële speelt, dan ben je niet echt bezig met stadsplanning. En voor Uplace Machelen vrezen we dat er van dat evenementshoppen weinig in huis komt: er is geen juridische stok achter de deur."

"Maar," weet Van Assche nog, "het gaat er in de strijd tussen de Heizel en Machelen om wie als eerste klaar is. Het probleem lost zich met andere woorden vanzelf op. Of toch niet, want zelfs als er maar één project wordt gerealiseerd, dan zullen de handelaars van de binnenstad - en bij uitbreiding de algehele leefbaarheid van het stadscentrum - erbij verliezen."