Voka-voorzitter Karel Lowette over 'de opportuniteit' Brussel

Brussel kreeg de laatste weken bakken kritiek over zich heen: een stad die ten onder gaat aan slecht en versnipperd bestuur, zo klonk het. Karel Lowette, voorzitter van werkgeversorganisatie Voka-Comité Brussel, blijft desondanks optimistisch. "Ik zie een begin van mentaliteitsverandering." [1 reactie]

Toen hij twee jaar geleden aan zijn mandaat bij Voka begon, kwam Lowette naar voren als een atypische voorzitter. Geen directeur van een internationaal bedrijf en pendel-Brusselaar zoals de meeste van zijn voorgangers, maar een architect die in Molenbeek woont en werkt. In plaats van te focussen op de belangen van de Vlaamse ondernemer wilde hij vooral de verschillende gemeenschappen in Brussel bijeenbrengen. Eén concreet programmapunt had hij, en een cultureel nog wel: de bouw van een markante Europese cultuurtempel.

Inmiddels is Lowette begonnen aan zijn derde en laatste jaar als voorzitter. Zopas hield hij zijn laatste nieuwjaarsrede. Daarin repte hij niet meer over de cultuurtempel, maar had hij het over enkele oude bekende Voka-verzuchtingen: de verhoging van de kwaliteit van het onderwijs, de versterking van de sociaal-economische dynamiek van Brussel en de Rand, en de hervorming van het bestuur, een eis die de jongste weken ook werd geuit door heel wat (vooral Vlaamse) politici.

Vlaams minister Pascal Smet (SP.A) zei dat er geen cent meer naar Brussel gaat als het bestuur niet gesaneerd wordt? Gaat u ook zo ver?
Karel Lowette: "Neen, wij pleiten al jaren voor een andere verdeling van de bevoegdheden tussen Gewest en gemeenten, en dat in het belang van de Brusselaar. Die is nu het slachtoffer van het versnipperde beleid. Hoe dat doel bereikt wordt, laten we over aan de politiek. Wij willen deze kwestie ook zeker niet communautair spelen. Het is een machtsverhaal. De burgemeesters voelen dat ze bevoegdheden gaan kwijtspelen en verzetten zich. Dat is puur menselijk. Toevallig zijn ze allemaal Franstalig, maar daarom is het nog geen communautair verhaal."

In uw nieuwjaarsrede hebt u het ook over de samenwerking met Vlaanderen. Die moet verbeteren, zegt u.
Lowette: " Natuurlijk. Neem die affaire rond de vervuiling van de Zenne door het stilleggen van het Brusselse waterzuiveringsstation. Waarom stelde Vlaanderen zijn expertise op het vlak van waterzuivering niet ter beschikking in plaats van er een communautaire zaak van te maken? Dat is toch godgeklaagd. Ook in het dossier van de verbreding van de Ring dringen we aan op overleg. Net zoals voor Zaventem. Wij willen dat op Vlaams en federaal niveau eindelijk eens duidelijk gekozen wordt voor Zaventem als nationale luchthaven. Zodat de bedrijven in de buurt de nodige rechtszekerheid, uitbreidingsmogelijkheden en vergunningen krijgen. Het is immers, na Antwerpen, de tweede belangrijkste economische pool van het land. Maar de bedrijven moeten voelen dat ze gewenst zijn. Als je de indruk krijgt dat ze er een regionaal hubke van gaan maken, tja, dan ga je weg. Waarom denk je dat DHL vertrokken is?"

En wat dan met het probleem van de overlast van de nachtvluchten?
Lowette: " Als er duidelijk gezegd wordt dat Zaventem de nationale luchthaven is, dan zal over de geluidsnormen niet meer op gewestelijk, maar op federaal niveau beslist worden. Dan is dat conflict tussen de gewesten ook van de baan. Trouwens, met die overlast valt het de laatste tijd heel goed mee. Er wordt bijna niet meer over vliegtuiglawaai geklaagd. De motoren zijn ook zoveel stiller geworden."

Dan is er het shoppingcenter in het noorden van Brussel, nog zo'n heet hangijzer.
Lowette: " Of het in Machelen komt of op de Heizel, als het maar in overleg gebeurt, want er is geen plaats voor twee malls. Maar volgens ons wordt zo'n shoppingcenter best op de Heizel neergezet, want daar is de infrastructuur al grotendeels aanwezig in de vorm van afritten, parking, metro."

Maar de plannen in Machelen zijn al veel verder gevorderd.
Lowette: " Is dat wel zo? Mensen uit de retail- en vastgoedsector hebben mij zopas verteld dat er in Machelen, behalve een sterke mediacampagne, nog maar weinig is."

Heeft het zin een groot winkelcomplex neer te zitten aan de rand van Brussel als elders in de stad winkelstraten wegkwijnen?
Lowette: " Als de vastgoed- en retailsector pleiten voor een dergelijk shoppingcenter, zal daar ook wel nood aan zijn. Overigens heb ik niet het gevoel dat er in Brussel een probleem van leegstand is. Kijk maar naar de Nieuwstraat. En ook met de bovenstad gaat het de goede kant op. Er wordt wel eens gezegd dat bepaalde internationale merken zich liever eerst in Antwerpen vestigen. Maar dat men Brussel links laat liggen, klopt niet."

Er wonen steeds minder Vlamingen in Brussel. Neemt ook de belangstelling van de Vlaamse bedrijven voor de hoofdstad af?
Lowette: " Ik heb niet de indruk dat de Vlamingen wegtrekken uit Brussel. Veertig procent van de GOMB-woningen wordt verkocht aan Vlamingen. De Vlaamse bedrijven keren zich evenmin af van Brussel. Mijn architectenkantoor is met heel wat dossiers bezig van ondernemingen die zich vanuit Vlaanderen in de kanaalzone of op een terrein van de GOMB willen vestigen. Ik stel ook vast dat het Vlaamse bedrijfsleven het belang van de hoofdstad als economische pool steeds duidelijker inziet. Voka raakt meer en meer overtuigd van de marktwaarde van een woord als Brussel. Daarom overweegt Voka ook om zijn zetel over te brengen van Antwerpen naar Brussel. Brussel is een opportuniteit, geen probleem. Waarbij ik niet blind wil zijn voor de problemen van deze stad. Ik woon en werk vlakbij de Picardstraat en bij Ribaucourt. Ik besef dat we met deze stad nog een lange weg te gaan hebben."

Twee jaar geleden lanceerde Voka, samen met de Brusselse ondernemersorganisatie Beci, het VBO en de Union Wallonne des Entreprises (UWE), het Routeplan 2018 "for Metropolitan Brussels", een project dat van Brussel en de hele rand een dynamische regio moet maken. Zijn er al concrete resultaten?
Lowette: "Zeker. Op 18 maart houden Voka, Beci en UWE samen een jobbeurs in Zaventem. Een jobbeurs in Vlaanderen, die mee georganiseerd wordt door de collega's van Brussel en Wallonië, dat is nooit gezien. In september is er de Brabantdag, bedoeld om bedrijven uit het hele historische Brabant in contact te brengen met de Europese instellingen."

"Samen met Beci hebben we een nota over de verbreding van de Ring en zelfs een gezamenlijke nota over onderwijs gemaakt. In de bedrijfswereld wordt dus veel ruimer gedacht dan in de negentien gemeenten. Wij hebben de indruk dat onze boodschap stilaan ook doordringt tot op het politiek niveau. Er is een begin van mentaliteitsverandering. Dat merken we aan kleine signalen. Zo staat in het Brusselse regeerakkoord dat er nagedacht moet worden over de verdeling van de bevoegdheden tussen Gewest en gemeenten. Een commissie van wijzen is daar nu mee bezig. En in het regeerakkoord staat ook dat Brussel op het vlak van ruimtelijke ordening rekening moet houden met het hinterland."

In de gezamenlijke nota over onderwijs maken jullie je zorgen over de kwaliteit van zowel het Nederlandstalig als het Franstalig onderwijs in Brussel.
Lowette: " Het Nederlandstalig onderwijs staat onder druk omdat er te weinig Nederlandskundige leerlingen zijn. Wij ijveren voor een absolute voorrang voor Nederlandstaligen en vragen ook dat kinderen van anderstalige gezinnen gedurende een maand of zes alleen maar Nederlands leren, zodat ze vanaf het begin de lessen kunnen volgen. De kwaliteit en het taalonderwijs in de meeste Franstalige scholen laat nog veel meer te wensen over. Ook Beci is het daar mee eens."

"Dat is de reden waarom er zoveel Franstaligen naar het Nederlandstalig onderwijs uitwijken. Als zowel uit het Nederlandstalige als uit het Franstalige onderwijs jongeren zouden komen die goed tweetalig zijn, zouden veel van de problemen in Brussel opgelost zijn. Wij dromen van een situatie waarin Nederlandstalige ouders overwegen om hun kind naar een Franstalige school te sturen, waar het evengoed Nederlands en Frans leert. Nu hebben ze die keuze niet."

In uw nieuwjaarsrede kwam de bouw van een nieuwe cultuurtempel niet meer ter sprake. Komt die er alsnog?
Lowette: " We hebben lange tijd gemikt op het museum of het huis voor Europa dat in de Europawijk gepland is. Maar intussen blijkt dat dit project in een bestaand gebouw gerealiseerd wordt. Het is niet zeker of er een uitbreiding komt. Daar kunnen we dus waarschijnlijk geen landmark van maken, zoals wij beoogden. We zullen het idee van een nieuw markant bouwwerk voor Brussel dan ook aan anderen moeten verkopen. Misschien kan die nieuwe landmark op de Heizel neergezet worden, het winkelcentrum bijvoorbeeld. Maar ons plan moet zeker verdergezet worden."

Door uw opvolger dan, want na dit jaar stopt u ermee als Voka-voorzitter.
Lowette: "Verschillende mensen hebben me gevraagd mijn mandaat te verlengen, maar ik heb geweigerd. Ik wil weer meer tijd hebben voor andere zaken. De voorbije twee jaren waren heel fijn, maar ook zwaar. Ik heb nog nooit zoveel gewerkt. Ik heb dat onderschat toen ik eraan begon. Wat ik ook heb onderschat, is de verstrengeling tussen het bedrijfsleven en de politiek. Ondernemingen kunnen zelf heel wat doen, jobbeurzen organiseren, nota's schrijven. Maar als je wilt dat er echt iets verandert, heb je de politiek nodig."