Voor en Tegen: 'Sollicitanten mogen niet ouder zijn dan 25’

Gelijkekansencentrum Unia heeft twintig klachten ontvangen van kandidaat-luchtverkeersleiders over de leeftijdsgrens voor het toelatingsexamen bij Belgocontrol. Nog tot en met vandaag loopt de derde ronde van de aanwervingscampagne. Daarbij worden alle kandidaten ouder dan 25 geweigerd. Unia voert momenteel moeizame onderhandelingen met Belgocontrol over wat het als leeftijdsdiscrimnatie ziet.

VOOR (Tom Van Heuverswyn, hoofd Air Traffic Control Center)

Elke keer als Belgocontrol een examen organiseert om nieuwe luchtverkeersleiders te werven, komen daar duizenden kandidaten op af. Ook al vergt de job enorm veel concentratie en zijn stress en verantwoordelijkheden groot, het salaris is even duizelingwekkend: gemiddeld verdient een luchtverkeersleider 6.200 euro bruto. Dat bedrag kan nog stijgen door ervaring. Ook tijdens de drie jaar durende opleiding krijgen de kandidaten al een goed salaris.

“Bij het leger rekruteren we kandidaat-luchtverkeersleiders tot 34 jaar,” zegt luitenant-kolonel Tom Van Heuverswyn, die zelf jarenlang luchtverkeersleider bij Defensie is geweest en nu aan het hoofd staat van het Air Traffic Control Center in Semmerzake (Gavere). “Een leeftijdslimiet opleggen is een gangbare praktijk in de luchtverkeersleiding. De enige uitzondering die ik ken zijn de Britten, maar die leggen dan weer zulke strenge medische en psychische eisen op dat het waarschijnlijk bijna op hetzelfde neerkomt.”

“Er zijn drie redenen waarom centra voor luchtverkeersleiding jonge werknemers willen. Allereerst gaat het om return on investment: hoe jonger je de persoon rekruteert, hoe langer die actief kan blijven. Ten tweede is het voor oudere kandidaten moeilijker om te voldoen aan de medische eisen. We zoeken gezonde mensen, met goed zicht en gehoor, geen hartfalen of diabetes, en voldoende longcapaciteit. Tot slot liggen de slaagpercentages bij oudere kandidaten lager. Uit studies blijkt dat het vermogen om de vaardigheden aan te leren die nodig zijn voor de job, afneemt naarmate mensen ouder worden.”

Van Heuverswyn denkt daarbij aan reactiesnelheid, communicatievaardigheden, ruimtelijk inzicht, stressbeheersing, en kunnen multitasken. Die worden allemaal getest bij sollicitanten. “Wij hebben zelf proefondervindelijk vastgesteld dat mensen die op latere leeftijd beginnen het veel moeilijker hebben om de aangeleerde technieken toe te passen. Als luchtverkeersleider komt het er ook op aan om die heel flexibel te kunnen gebruiken.”

“Je moet ergens een leeftijdsgrens trekken. Dat die bij ons hoger ligt, is vooral omdat er bij ons veel minder kandidaten op een vacature afkomen. De lonen bij Defensie liggen veel lager dan bij Belgocontrol. Als wij tien nieuwe luchtverkeersleiders zoeken, kunnen we kiezen uit 150 kandidaten. Bij Belgocontrol zijn dat er zo’n 4.000. Daardoor kan het bedrijf het zich veroorloven heel streng te selecteren.”

TEGEN (Stefan Sottiaux, specialist discriminatierecht aan de KU Leuven)

“Het uitgangspunt van de Belgische en Europese wetten is dat je in principe geen leeftijdsgrenzen mag stellen, bijvoorbeeld bij sollicitaties", zegt Stefan Sottiaux, coördinator van het Universitaire Centrum voor Discriminatie- en Diversiteitsrecht aan de KU Leuven.

“De antidiscriminatiewetten zeggen dat een verschillende behandeling op basis van ras, geslacht, godsdienst, handicap of leeftijd onrechtvaardig is omdat je die eigenschappen niet kunt controleren. Je kunt er niks aan doen dat je man of vrouw bent, of een bepaalde huidskleur hebt.”

“We zijn allemaal ooit jong en iedereen wordt ouder. Leeftijd zegt op zich weinig over de capaciteiten van een persoon, en is daarom niet relevant als criterium. Sommige mensen verouderen sneller dan anderen, hun capaciteiten gaan sneller achteruit.”

“Leeftijd wordt door de wetgever wel als minder ‘verdacht’ gezien dan andere redenen om te discrimineren. Soms bestaan er legitieme redenen om op basis van leeftijd onderscheid te maken. Werkgevers of overheden kunnen proberen een leeftijdsgrens te verantwoorden. Het is dan aan de rechter om een afweging te maken.”

“Er bestaan twee soorten leeftijdsgrenzen: die van de toegang tot het beroep, en die waarbij je op een bepaalde leeftijd moet stoppen. In jobs waar bepaalde fysieke capaciteiten nodig zijn is het bijvoorbeeld niet evident om tot je 65ste te werken. Denk bijvoorbeeld aan straaljagerpiloten, brandweerlui of scheidsrechters. Zelfs in die situatie mag die grens niet te arbitrair zijn. Het Brusselse Arbeidshof heeft de Koninklijke Belgische Voetbalbond in 2008 bijvoorbeeld veroordeeld voor de leeftijdsgrens bij scheidsrechters, die op dat moment op 45 lag. Het hof oordeelde dat die grens te willekeurig was en dat ze bij elke scheidsrechter een fysieke test moesten afnemen.”

“Bij luchtverkeersleiders gaat het vooral om het mentale aspect. Naar mijn aanvoelen is een leeftijdsgrens van 25 jaar voor toegang tot het beroep wel heel erg krap. Als iemand een universitaire studie doet en dan nog een jaartje reist of ergens werkt, is hij of zij die grens al voorbij. Elk jaar telt op die leeftijd. In Nederland ligt de grens bijvoorbeeld op 27.”

“Je moet altijd nagaan of je het doel niet op een andere manier kunt bereiken. Een argument bij luchtverkeersleiders is dat ouderen sneller uitvallen en minder vaak slagen in de opleiding. Dan moet je misschien de toelatingsproef eens onder de loep nemen, in plaats van zo’n willekeurig criterium als een leeftijdsgrens te gebruiken.”