Bezoek aan Librarium, ook getest op kinderen

De Letterfretters ontdekken Librarium, het doe-boekje van de educatieve dienst en van illustrator Geertjan Tillmans, werkt als een magneet op kinderen. Maar heeft het nieuwe boekmuseum van de Koninklijke Bibliotheek van België zelf ook dat effect?

O nze twee museumkids (7 en 11) willen meteen weten wat de verlekkerde amoeben op de kaft van plan zijn. "Halloooo! Wij zijn de Letter­fretters! Wij doen graag gek en zijn verzot op lekkere lettertjes. Een i bijvoorbeeld, heerlijk, met dat puntje erop. En boeken! Mmmm... Smikkelen is dat met al die letters."

We staan nog aan de balie van het Librarium als de potloden al in de aanslag worden genomen om de opdrachtjes uit te voeren. Een daarvan is de typische neusfiguurtjes van Tillmans verbinden met hun schrift: de Egyptenaar met de hiërogliefen, de oermens met het jachttafereel op de rots,... Grappige tijdslijn met Gutenbergs drukletter en de computer, die in de jaren 1970 nog veel weg had van een ijskast. Hierna proberen ze het geheimschrift van Julius Caesar, de Caesarrotatie, te ontcijferen.

We waren het museum bijna vergeten, want er zijn ook interessante wist-je-datjes te lezen. Dat de Grieken geheime boodschappen tatoeëer­den op het kaalgeschoren hoofd van een slaaf bijvoorbeeld, en dat hij pas op pad werd gestuurd als zijn haren weer gegroeid waren. Eigenlijk heb je het museum niet nodig om in het boekje te werken... De begeleiders moeten zich dan maar een afremmende rol aanmeten, er zijn er leukere. Goed, maar het koffertje dat elk kind nu ook meekrijgt, belooft!

Gebarentaal en morse
Niet dat het zo'n spectaculaire koffer blijkt te zijn, we zijn al blij dat een échte jongen met dat kartonnen tasje met stipjes wil rondlopen.

De centrale blikvanger in het mu­seum is de Woordenwerveling, een installatie met woorden in de 23 talen van de Europese Unie en verder het Arabisch, oosterse talen en het Latijn. Het is dus even zoeken naar enkele voor lagereschoolkinderen leesbare woorden. In hun boekje mogen ze nu zelf opschrijven waaraan boeken hen doen denken. Kiekeboe en Bakelandt mogen ook, ja, met lekker veel lettertjes voor de hongerige letterfretters. Op een grote videowand kunnen ze kijken naar onze schriftelijke geschiedenis. Hier is verder niets te beleven, behalve metershoge iPhones waarop de oudste museumkid haar naam in gebarentaal uitprobeert, en de jongste alle touch-opties. De witte letters op de zwarte achtergrond nodigen niet echt uit om lang te blijven lezen.

Verderop kunnen ze opnieuw op een touchscreen wereldwijd schriften kiezen. Aan de reis van het Latijnse schrift via het Etruskisch, Grieks of Fenicisch hebben ze nog weinig boodschap, maar het is knap dat bijvoorbeeld ook sms-taal en morse opgenomen zijn, dat een voorloper van de digitale communicatie blijkt te zijn. Ze verzinnen woorden in morse voor elkaar en dus is tuut tuuuuuut tuut het enige leven op deze nochtans schoolvrije woensdagmiddag. De koffer mag nog niet meedoen.

En dan krijgen ze eindelijk fysieke boeken te zien. De vitrinekasten zijn wel iets te hoog voor de jongste. "Wat zijn dat? Nummerplaten?" De bijschriften kunnen kinderen zelf niet terugvinden: het blijkt een Birmees handschrift op plankjes. De pop-upboeken fascineren, een recent Voor je geboorte naast een medisch pop-upboek uit 1619. Maar in het museum ontbreken symbooltjes voor kinderen die wat meer reliëf zouden aanbrengen, ook voor de begeleiders. Waarom ze ook niet laten zoeken naar het grootste of kleinste (het slechts vijf millimeter grote Le Notre Père) boek, een vlinderboek, brieven in klei of leisteen of negentiende-eeuwse manga's?

Eindelijk verwijst het boekje naar de koffer! Er steekt een waaiertje papiersoorten in waarop ze de juiste naam moeten plakken: bamboe, papyrus, perkament, papier of zijde. En lompenpapier - "lomp papier"; het wordt niet uitgelegd. Ook een link naar wat er getoond wordt in het museum, zou hier mogen, bijvoorbeeld naar het Egyptische Dodenboek van Iouesânkh in perkament, het oudste document van de Koninklijke Bibliotheek. Dan maar wat 'geitenwiskunde' uit De Letterfretters. Als uit één geitenhuid vier pagina's perkament werden gehaald, weten ze dan hoeveel geiten er nodig zijn voor een handschrift van tweehonderd pagina's? Een dik boek lokt daarna het commentaar uit dat hiervoor wel een miljoen geiten zijn gebruikt.

Ook de schrijverskamers spreken tot de verbeelding, en die van Michel de Ghelderode nog het meest. Hier moeten de kinderen in 3D op zoek naar zijn leesbril, een schommelpaard, maskers en marionetten, en een pelikaan gered uit een Vlaams kapelletje. "Schreef hij tussen al die griezelige dingen? Er zijn bijna geen boeken, ik zou bang zijn." Meer tastbare boeken mochten er voor de kinderen anders ook zijn. Het vergeelde leesboek van een openbare bibliotheek in het koffertje telt niet mee. Ze moeten er een beetje schools de plaats en het jaar (in Latijnse cijfers) van uitgave in opzoeken, maar de boekenkeuze mocht vooral wat prikkelender. Gelukkig mag dat kleurrijke boekje van Tillmans mee naar huis. Met etiketten als Mijn lekkerste / spannendste / mooiste boek om het librariumpje in hun eigen kamer te (her)ontdekken.

---------------------------
Librarium in de KB, ingang langs de Kunstberg of Keizerslaan 2, van maandag tot en met zaterdag van 9 tot 17 uur. Meer op info@kbr.be of www.kbr.be