Expo Oscar Jespers in vroegere woning

De beeldhouwer Oscar Jespers (1887-1970) heeft nooit veel erkenning gekregen van de gemeente waar hij meer dan veertig jaar woonde en werkte. Nu is er in Sint-Lambrechts-Woluwe eindelijk een expo over hem, en wel in zijn schitterende woning in de Erfprinslaan.

Er is in de gemeente wel een straat naar hem vernoemd en er staat ook een beeld aan het zwembad Poseidon, maar dat is het zo’n beetje. Terwijl Jespers overal ter wereld – van New York tot Boekarest – tentoonstellingen kreeg, werd zijn werk nooit in de eigen gemeente getoond. Meer nog, toen de kunstenaar er eind jaren twintig een woonhuis annex atelier wilde laten bouwen door architect Victor Bourgeois, probeerde de toenmalige burgemeester het strakke, modernistische project met zijn ‘disproportionele’ ramen tegen te houden. Na Jespers’ dood in 1970 wilde de familie het pand aan de gemeente schenken, maar die weigerde. Of er moest een fikse som voor het onderhoud bovenop komen.

Maar nu is er dan toch die tentoonstelling in de vroegere woning van Jespers. Het initiatief ging uit van Centre Marinus, een gemeentelijke vzw voor folklore en cultuur. “We overwogen al langer om iets te doen rond Jespers,” zegt directeur Jean-Paul Heerbrant. “Waar kon dat beter dan in het vroegere woonhuis van de kunstenaar? Toen we hoorden dat de huidige bewoner wilde meewerken, hebben we niet geaarzeld.”

Een grote overzichtstentoonstelling is het niet geworden – daarvoor heb je minstens een ruimte als Bozar nodig. Het is eerder een intimistische evocatie van het leven en werk van de beeldhouwer.
Beneden worden sculpturen en foto’s uit de vroege periode in Antwerpen getoond. Jespers woonde en werkte er de eerste veertig jaar van zijn leven. In die periode zocht hij zijn eigen weg, los van die van zijn vader - beeldhouwer Victor - en beroemdere broer, schilder Floris Jespers.

Meermaals kreeg hij forse kritiek op zijn werk. Alleen de dichter Paul van Ostaijen bleef hem altijd steunen. Jespers was met hem bevriend geraakt tijdens de Eerste Wereldoorlog en mocht later de dichtbundel ‘Bezette Stad’ illustreren.

Eind jaren twintig kende de kunstenaar veel tegenslag. Zijn vijfjarige dochtertje Hella stierf en enkele maanden later ook zijn vriend Van Ostaijen. Het is in die periode dat Jespers overwoog om in Parijs een huis met atelier te laten bouwen door Le Corbusier. Maar de bouwgrond werd voor zijn neus weggekaapt. Toen Henry Van de Velde, directeur van ‘La Cambre’, hem vroeg om docent beeldhouwkunst te worden, besloot Jespers om met zijn vrouw Mia in Brussel te gaan wonen en vroeg hij architect Victor Bourgeois een huis te bouwen in de Erfprinslaan.

Rik Wouters
De beeldhouwer experimenteerde met verschillende stijlen. Op de mezzanine krijg je een overzicht aan de hand van een reeks kleine figuren en bustes. In zijn vroege jaren liet hij zich inspireren door het expressionisme à la Rik Wouters, later door de Egyptische en Griekse oudheid en door Oosterse en Afrikaanse kunst. ‘Perle Fine’, een vrouwenhoofd in wit marmer, is hier een schitterend voorbeeld van. In de jaren vijftig werd zijn stijl meer uitgepuurd. Alleen de trekken van het gezicht waren belangrijk. En in zijn laatste jaren werkte hij zelfs helemaal abstract.

Behalve kleine beelden maakte Jespers ook monumentale sculpturen. Vanaf de jaren dertig kreeg hij steeds meer overheidsopdrachten, onder meer voor de Wereldtentoonstellingen in Brussel, Parijs en New York. Ze hielpen hem het dure huis in Woluwe af te betalen. Van dit monumentale werk zijn modellen in klein formaat en ook een enkel schetsje te zien.

Op de expo is er ook aandacht voor het familiale leven. Centre Marinus publiceert een lang interview met Jespers’ enige zoon Paul. En op de verdieping staan de bustes van zoon, vrouw en schoondochter. Voorts hangt er een schilderij van de hand van zijn broer Floris en werk van zijn vrienden. Oscar Jespers was goed geïntegreerd in het artistieke milieu van zijn tijd. Edgar Tytgat - die even verderop woonde -, Léon Spilliaert, Constant Permeke, Frits Van den Berghe, Hans Arp, Wassily Kandinsky, allemaal kwamen ze langs in de Erfprinslaan.