Hilde De Windt toont pijn en geluk van de geboorte in zwart-wit

Socrates zag zichzelf als een vroedvrouw omdat hij mensen hielp bij het baren van kennis die ze al in zich droegen. Ook fotografe Hilde De Windt paste de vroedvrouwtechniek toe en deinde mee op de golven van iets wat niet tegen te houden valt.

H oe fotografeer je barenspijn, die 'functioneel' wordt genoemd - alsof je dáár wat aan hebt op dat moment? Hoe de trance in beeld brengen van het overrompelende, de handen die je je voor altijd herinnert, de geboorte, kortom, van een kind, moeder én vader?

De kans bestaat dat het allemaal 'terugkomt' als u gaat kijken naar de zwart-witfoto's van de tentoonstelling Baren in het Huis van Culturen en Sociale Samenhang in Sint-JansMolenbeek. Hilde De Windt printte ze voor het eerst op het kwaliteitsvolle barietpapier sinds ze twee jaar geleden als projecties te zien waren in de Academie voor beeldende kunsten in Anderlecht. "Met een streepje Bach, er kwamen toen mensen huilend naar buiten," zegt De Windt over de bezoekers die langs een fluwelen gordijn moesten.

Ook nu is er een soort cocon gemaakt in de ruimte waar haar foto's ophangen. "Je moet er bewust voor kiezen om binnen te stappen. Maar de emoties zijn misschien zo heftig niet, op papier is het stiller, gestileerder ook. Ik ben er dagen mee bezig geweest: wat werkt er op papier? En enkele maanden in de donkere kamer. Omdat het thuisbevallingen zijn, waren de lichtomstandigheden verre van ideaal. Soms was het zelfs werken bij kaarslicht."

De Windt kwam in contact met de mensen van het Huis van de culturen tijdens de vernissage van de tentoonstelling over Teun Voeten, de oorlogsfotograaf die in de academie een lezing gegeven had. Ze waren meteen enthousiast over De Windts werk en steunden graag inwoners van de gemeente Molenbeek. "Sympa, non?" zegt de rasechte Brusselse. Toen ze de tentoonstelling aan het opbouwen was, kwam een Berberse vrouw al eens piepen: "C'est la nature!"

Romantiek en oorlog
"Ik was niet op zoek naar het onderwerp, het is naar mij gekomen door een bevriende vroedvrouw die vroeg of ik haar zwangerschap wilde fotograferen en uiteindelijk ook de bevalling. Behalve de bevalling van je eigen kind - mijn zoon is nu 23 - maak je zoiets waarschijnlijk nooit meer mee," vertelt De Windt. "Als een dokter van wacht hield ik me stand-by. We hoopten natuurlijk dat het in mijn job (als VRT-journaliste, AD) zou in te passen zijn als het moment daar was, en toen kreeg ik 's nachts een telefoon van de aanstaande vader. Dat was een erg emotioneel moment, maar daarna heb ik me laten meedeinen op de golven."

"Bevallen is zo'n oerkracht, het is alsof je de natuur aan het werk ziet. Het lichaam weet precies wat het moet doen, de kennis is genetisch doorgegeven. Je kunt ook niet terug… Dat zie ik alleen gebeuren bij klaarkomen en bevallen! Het is tegelijk superromantisch en oorlog - je wordt als vrouw wel opengereten, hé? Als reportagemaker probeerde ik daar een evenwicht in te vinden. Ik vond het ook erg ontroerend om een man vader te zien worden."

De gesmaakte foto's gingen rond onder de collega's van de vroedvrouw, waardoor nog andere vrouwen vroegen om op die manier gefotografeerd te worden tijdens de bevalling. "Het mocht zeker geen realityshow à la Babyboom worden. Ik wilde weg van de anekdotiek of de herkenbaarheid, maar een verhaal over het baren zelf brengen. Daarom koos ik intuïtief ook voor zwart-wit, wat me meer tot de essentie dwong. Toen de oorlogsfotograaf James Nachtwey gevraagd werd waarom hij per se naar de oorlog moest, antwoordde hij dat hij zich als een doorgeefluik zag. Dat vond ik ergens ook van toepassing bij bevallingen."

"Ja, ik ben geëvolueerd als fotografe. Ik moest heel beweeglijk zijn en toch op de laatste rij plaatsnemen, dat was niet vanzelfsprekend. Ik kende gelukkig de vroedvrouwen en aan hen heb ik alles te danken. Ik werkte als het ware in hun kielzog."

Op haar elfde kreeg De Windt een radiootje en op haar twaalfde een kodakske: "Fotografie blijft zich opdringen, ze dwingt je tot een synthese van verhalen, verhalen die ik ook maak voor tv en vroeger voor de radio."

"Ik zou graag bevallingen fotograferen in andere continenten, maar ook een foto-opleiding documentairefotografie in Den Haag aanvatten."

Na een cyclus van zes jaar aan de Academie van Anderlecht - "een fijne plek: een soort tempel of refuge voor prettig gestoorde mensen, waar we andere dingen kunnen doen dan in ons dagelijks bestaan, zéér heilzaam voor de mens" - wil ze nu vooral snel evolueren.

Plooien
Terug naar de expo, waar de foto's geanimeerd worden door verzen van Herman de Coninck, Jacques Prévert, Sylvia Plath en Al-Hallaj ("Ik ben wie ik bemin, wie ik bemin is mij"). Alles is er 'terug' voor wie goed kijkt. De nabijheid van de vader. Veel handen: van de moeder, vroedvrouw en de vader, handen die steunen, sturen en verwelkomen. Dezelfde gefronste inspanning op het gezicht van de moeder als op dat van de zuigeling. Een plooienfoto: plooien van de pasgeborene, de mamabuik, de lakens - het zijn geruststellende groeven van het leven. En dan de foto waar man en vrouw naar elkaar glunderen, terwijl de baby één oog openspert en hen aankijkt met een blik van: dit zijn ze dus, mijn ouders.

------------------------------

De expo Baren, een fotografische zoektocht naar het oergevoel van het baren loopt nog tot 13 mei in het Huis van Culturen en Sociale Samenhang, Mommaertsstraat 4, 1080 Sint-Jans-Molenbeek. van maandag tot zaterdag, van 9 uur tot 17 uur. Gratis