Museum van het Kapitalisme palmt OCMW van Sint-Gillis in

In het OCMW van Sint-Gillis gaat vrijdagavond het Museum van het Kapitalisme open. Officieel nemen de initiatiefnemers geen standpunt pro of contra het politiek-economisch systeem in. Toch maakt het laatste luik van de expo duidelijk waar het om te doen is: de bezoekers doen nadenken over alternatieven.

De omschrijving als ‘museum’ is wat misleidend. Op dit ogenblik gaat het om een reizende tentoonstelling. De expo was vorig jaar in de Universiteitsbibliotheek van Namen te gast. Tot eind mei houdt ze halt in zaal Jacques Franck van het OCMW van Sint-Gillis.

De term ‘museum’ kan ook doen uitschijnen dat het politiek-economisch systeem naar de geschiedenisboeken is verbannen. Hoewel sommigen dat ook zouden willen - onder hen allicht ook de tentoonstellingsmakers, zonder daar openlijk voor uit te komen - domineert het systeem voor een groot stuk ons leven.

De toon van de expo is didactisch, ludiek en zet aan tot nadenken.

Wie de expo binnenstapt, krijgt op een groot doek informatie over de ontstaansgeschiedenis van het kapitalisme. Met wat tekst, maar ook illustraties, waaronder een hamburger, met ernaast het jaartal 1994. Het jaar van de eerste McDonald’s-vestiging in Afrika. De bezoeker wordt meteen voor zijn eigen keuzes geplaatst: wat zijn volgens hem of haar de beste ingrediënten voor een gelukkige samenleving: arbeid, rijkdom…? Keuzes die de bezoeker letterlijk kan afwegen door icoontjes op een weegschaaltje te leggen.

Verwachtingen en uitdagingen
Een tweede luik focust op de verwachtingen die het kapitalisme heeft opgeroepen en over de positieve verwezenlijkingen ervan. Zo wijst de expo erop dat het kapitalistische systeem “bevorderlijk is geweest voor de strijd tegen plagen en ziektes, de productie en distributie op grote schaal van consumptiegoederen en de toegang tot een gevarieerde voeding die bovendien in grote hoeveelheden beschikbaar is”.

Het plezier is echter van korte duur. Want een volgend luik betreft de beperkingen van het kapitalisme, zeg maar de minpunten. Een video over burn-out en stress op het werk zet de toon. Op een ander tv-scherm ziet men een reportage uit een RTBF-journaal over een experiment aan de universiteit van Louvain-la-Neuve. Daaruit bleek dat bijna zestig procent van een ondervraagde doelgroep er met kennis van zaken mee instemde om zijn geld te plaatsen bij banken die onethisch beleggen. “Hiermee willen we tonen dat mensen wel degelijk keuzes kunnen maken, dat iedereen een persoonlijke verantwoordelijkheid heeft”, legt mede-initiatiefneemster Hélène Janssens.

Gevolgen van en alternatieven voor het kapitalisme
Een ander paneel toont foto’s van de milieugevolgen van het kapitalisme: een meisje dat een masker draagt in een Chinese stad dat helemaal onder de smog zit, de ontbossing in Kalimantan (Indonesië) en meer algemeen de uitputting van de natuurlijke rijkdommen. Ook de oneerlijke verdeling van de rijkdom tussen Noord en Zuid enerzijds en tussen producent en verkoper anderzijds komen aan bod.

Om naar het laatste luik te stappen - de alternatieven voor het kapitalisme - moet men door een benauwende gang bestaande uit witte jerrycans met daarop woorden die wijzen op overconsumptie.

Na de benauwing volgt de verlossing. Mogelijke alternatieven leest men op grote dozen: zelfbeheer, volksonderwijs, het gebruik van hernieuwbare energie, een milieuvriendelijke mobiliteit, financiële regulering, herverdelende belastingen, communisme en milieubewust socialisme.

De expo is interactief: bezoekers kunnen een barbiepop meenemen en mogen die dan plaatsen bij het thema waar de pop volgens hen het beste bij aansluit: bij overconsumptie? Bij het onbegrensde optimisme en wetenschap en kapitalisme in het Amerika van de jaren 50? U mag het zelf uitzoeken.

De initiatiefnemers mogen dan al hun vrije tijd in het project investeren, ook een expo over het kapitalisme heeft centen nodig om overeind te blijven. De productiekost van de expo bedraagt ongeveer 20.000 euro. Die centen komen er van subsidies van de Franse Gemeenschap, van privébijdragen, van crowdfunding via het platform kisskissbankbank (3.500 euro) en eigen inkomsten. Bezoekers worden verzocht om een kleine bijdrage te leveren, zo veel of zo weinig ze willen. Voor geleide bezoeken is er een vaste inkomprijs van 2 euro per persoon.

De initiatiefnemers hopen dat er veel scholen - Franstalig en Nederlandstalig - over de vloer zullen komen. En dat de leerlingen met nieuwe inzichten vertrekken.

Museum van het Kapitalisme, tot 31 mei in zaal Jacques Franck van het OCMW van Sint-Gillis, Fernand Bernierstraat 40. Ma. tot vr. 9 > 17u., za. 10 > 18 u. Openingsreceptie vrijdagavond om 18 uur. Iedereen is welkom.