Apothekers in de frontlinie van het vaccinatieplan: ‘We informeren, overtuigen is lastig'

In een stad waar een derde van de inwoners geen eigen huisarts heeft, vervullen apothekers een belangrijke rol in de vaccinatiestrategie. Zij zijn voor veel Brusselaars het eerste medische aanspreekpunt, maar spelen hun sensibiliserende rol met wisselend enthousiasme. “Geef mijn vaccin maar aan de ouderen.”

“Meestal begin ik spontaan zelf over het coronavaccin. Mensen die de juiste leeftijd hebben, vraag ik of ze al gevaccineerd zijn. Als ze meer informatie willen, geef ik die.” Evelyne Deknop van apotheek Sogephar aan het Blyckaertsplein in Elsene is zich bewust van haar taak in de frontlijn van de sensibiliseringscampagne voor het coronavaccin. “Evengoed vragen mensen er uit zichzelf naar. Vaak willen ze weten of ik het vaccin zelf al gehad heb. Ik kan dan zeggen van wel en dat ik geen bijwerkingen gehad heb. Mijn zus had die wel, dat zeg ik er eerlijk bij.”

De Brusselse apotheken hebben een belangrijke rol toebedeeld gekregen in de vaccinatiecampagne. Omdat een derde van de Brusselaars geen huisarts heeft, zijn apothekers het medische aanspreekpunt voor veel burgers. “In veel medische centra is nogal een groot verloop van dokters,” legt apotheker Nicolas Wehbe van apotheek Malibran in de Malibranstraat uit. “Mensen zien er vaak verschillende artsen, die hun persoonlijke dossier niet allemaal evengoed kennen. Ik zit al tien jaar in deze wijk en ik ben er altijd. Ze zien mij als een soort vertrouwenspersoon.”

Bijwerkingen en langetermijneffecten

Dat maakt apothekers als Wehbe geschikt om mensen die sceptisch tegenover het coronavaccin staan te overtuigen zich toch te laten prikken. Al spreekt hij zelf liever van informeren. “Er komen veel mensen met vragen langs. Zeker aan het begin van de vaccinatiecampagne hadden veel mensen hun twijfels, nu is dat minder. Wij kunnen hen alleen maar zeggen wat wij zelf weten, en dat is niet zoveel. We zouden graag meer details over de vaccins kennen. Het blijft allemaal nieuwe technologie.”

Zelf krijgt Wehbe volgende week zijn eerste prik. “Dat stelt mensen wel gerust. Ik adviseer ze ook dat ze zich absoluut moeten laten vaccineren. Maar tegelijkertijd moeten we eerlijk zijn en zeggen dat we nog niet veel weten over langetermijneffecten. En dat er neveneffecten zullen zijn, zoals bij ieder vaccin. Maar dat vind ik normaal. Momenteel is het vooral informeren, mensen die echt sceptisch zijn overtuigen, is lastig.”

Veel informatie over het vaccin heeft hij niet gekregen, zegt Wehbe. De overheid zou daarin volgens hem beter kunnen doen. Hij zegt zich ook niet te herinneren dat hij een informatie- of flyerpakket gekregen heeft van het Brussels Gewest. Bij Deknop liggen de flyers wel naast de toonbank. “Een vaccin en alles kan als vroeger zijn,” staat erop. “Mensen nemen ze mee of ze beginnen erover,” zegt ze.

Melding bij mensen die uitnodiging negeerden

Ook bij een derde apotheek, verderop in de wijk, liggen de flyers duidelijk in het zicht. Maar wanneer we aan de medewerker vragen naar zijn rol in de sensibiliseringscampagne, is hij wat terughoudend. “Goh, ik weet niet of ik de beste persoon ben om daarover te praten. Noteer mijn naam alsjeblieft niet.”

De medewerker zegt dat hij zichzelf voorlopig niet laat vaccineren. “Ik sta hier al een jaar in de frontlinie, zie dagelijks veel mensen en ben nog nooit besmet geraakt. En dat terwijl veel van mijn naasten of collega’s al wel corona gehad hebben. Geef mijn vaccin eerst maar aan de ouderen.” Dat laatste zegt hij lachend. “Wanneer mensen vragen hebben, beantwoord ik die natuurlijk. Maar ik ga niemand overtuigen.”

Apothekers zouden een melding in hun computersysteem moeten krijgen wanneer iemand nog niet reageerde op zijn vaccinatie-uitnodiging. Wanneer iemand met zijn identiteitskaart een medicijn afhaalt, zou het systeem een pop-up moeten geven. “Die klik ik altijd snel weg,” aldus de medewerker.

Communicatieproblemen

Van de apotheken die we deze regenachtige zaterdagochtend bezochten, is die laatste de enige die zegt daadwerkelijk een pop-up te krijgen bij mensen die hun uitnodiging negeerden. Bij Sogephar en Malibran zeggen ze dat ze niets kunnen zien over iemands vaccinatiegeschiedenis. Zij knopen zelf een gesprek aan wanneer iemand een bepaalde leeftijd heeft, zeggen ze. Vaak stellen mensen die een uitnodiging kregen zelf hun vragen ook bij de apotheek. En bij alledrie de apotheken hebben ze al mensen geholpen met het maken van hun afspraak, wanneer ze daar zelf niet aan uit geraakten.

Dat digitale analfabetisme speelt, net als echt analfabetisme of het niet machtig zijn van het Frans, Engels of Nederlands, een belangrijke rol in de moeizame sensibiliseringscampagne in Brussel. In het Brussels gewest kreeg 36 procent van de 18-plussers een eerste prik, tegenover 47 procent in Vlaanderen en 49 procent in Wallonië. “Ik doe mijn best om mensen te informeren, maar ik spreek alleen Frans of Engels. Er zijn hier veel mensen die alleen Arabisch of Spaans spreken,” zegt Deknop.

Voor Wehbe, die zelf Libanese roots heeft, is communicatie minder een probleem, zegt hij. “We redden ons wel. Aan het begin kreeg ik heel veel vragen vanuit de Marokkaanse gemeenschap, maar dat is nu een stuk minder.” Deknop verwijst naar de campagnes in Sint-Jans-Molenbeek en Sint-Joost-ten-Node, waar animatoren de markt op gaan om mensen in hun eigen taal aan te spreken over het vaccin. “Zoiets werkt heel goed, volgens mij. Maar waarom kan dat ook niet hier, op de markt op het Flageyplein?”

In Sint-Joost was afgelopen donderdag de eerste dag dat die lokale vaccinatie-antenne geopend was. Het werd een groot succes. Mensen die zich lieten overtuigen om zich te laten vaccineren, konden dat direct ter plaatse doen. Alle 120 vaccins werden gebruikt.

Meerderheid is enthousiast

“Ik heb het idee dat de grootste scepsis wel verdwenen is,” aldus Wehbe. “Het belangrijkste argument dat veel mensen overtuigt, is vrijheid. Mensen willen hun vrijheid terug. Ze zijn het beu. De enige manier om die terug te krijgen, is het vaccin.”

Deknop beaamt dat. Evenzeer als de kritische vragen die ze krijgt in haar apotheek, ziet ze enthousiaste Brusselaars die blij zijn dat ze hun vaccin krijgen. “Er zijn klanten die hier snel even binnenspringen, terwijl ze op hun bus moeten wachten, om te zeggen dat ze hun vaccin eindelijk krijgen. De meerderheid is gewoon heel blij dat ze eindelijk aan de beurt zijn.”