Ziekenhuispersoneel eist meer personeel én meer waardering: 'Iedereen is moe'

Na anderhalf jaar zwoegen tegen het coronavirus loopt de batterij van het ziekenhuispersoneel stilaan leeg. De mensen zijn op, maar ze zijn ook kwaad. Vooral in de Franstalige ziekenhuizen vraagt het personeel almaar luider om erkenning en betere werkomstandigheden. Het kwam afgelopen donderdag tot een staking.

In het Deltaziekenhuis in Oudergem werkte het voltallige personeel vorige donderdag op zondagsregime. De operatieplanning was maar voor de helft gevuld. Tussen twaalf en twee waren er helemaal geen ingrepen voorzien. Het personeel stond op dat moment buiten te staken.

“We hebben het voorbije jaar ongelofelijk hard gewerkt. In de eerste coronagolf was mijn dienst gesloten en viel ik in op de spoedafdeling. Nu alles weer opstart, is er nog meer werk dan voordien.” Nancy De Hertogh werkt als verpleegkundige op de dienst endoscopie. Ze is 52 jaar en lid van de liberale vakbond ACLVB. Volgens de huidige regels moet ze tot haar 67ste werken. “Wij vragen een erkenning als zwaar beroep, zodat we een eindeloopbaanplan kunnen opstellen. Daarnaast is er gewoon veel meer personeel nodig. Als enige verpleegster in een onderzoekszaal kan ik niet alles opvangen. Er komt steeds meer administratief werk bij. En zo is het op elke dienst. Iedereen is moe. Dat kan ervoor zorgen dat we menselijke fouten beginnen te maken.”

Meer erkenning en waardering, betere werkomstandigheden en extra werkkrachten. Dat is wat de vakbonden vragen met deze staking. Ze vertegenwoordigen niet enkel de verpleegkundigen, maar ook het administratieve en technische personeel.

Ook de medewerkers van de andere Chirec-sites hebben in Oudergem verzameld. Samen zijn ze met zeker tweehonderd. Ze wandelen als protest van aan de hoofdingang in de Triomflaan naar de Begraafplaats van Elsene en terug. Van op de horecaterrassen in Elsene krijgen ze luid applaus. Het doet denken aan het dagelijkse applaus voor de zorg tijdens de eerste coronagolf. “Applaudis comme des héros, considéres comme des zéros,” valt te lezen op een spandoek. Verderop in Brussel-­Stad legden hun collega’s van de Kliniek Sint-Jan op hetzelfde moment het werk neer. De openbare ziekenhuizen hadden de maandag ervoor al gestaakt.

Officieel gaat het protest niet over de lonen, want die hebben de vakbonden mee onderhandeld. Toch is dat voor heel wat stakers de reden om mee te doen. Vanaf 1 juli krijgen zorgmedewerkers nieuwe loonbarema’s. De vorige federale regering maakte daarvoor 500 miljoen euro vrij. Gemiddeld moet iedereen er zes procent op vooruitgaan gedurende de hele loopbaan, beloven de vakbonden. Vooral jongere medewerkers zullen sneller meer verdienen, maar voor verpleegkundigen die een aparte specialisatie-opleiding hebben gevolgd, zoals intensieve zorg, kan het een slok op de borrel schelen. Met de nieuwe barema’s zal hun bestaande specialisatiepremie verdwijnen. En het zijn vooral Franstalige verpleegkundigen die zo’n aparte opleiding hebben gehad. In Vlaanderen gebeurt dat soort vorming vaker on-the-job.

“Niemand verliest bij deze hervorming,” suste minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) donderdag in de Kamer. “Wie niet wil veranderen, kan in het oude systeem blijven.” Voor heel wat verplegers is dat onvoldoende. Zij vrezen dat ze toch gedwongen worden om naar de nieuwe barema’s om te schakelen, mochten ze ooit van job veranderen.

20 kilometer

“Ik zou over mijn hele loopbaan 5.000 tot 6.000 euro verliezen met de nieuwe barema’s, maar voor sommige collega’s loopt dat op tot 30.000 euro,” zegt Olivier, een brancardier. Hij maakt eigenlijk deel uit van de minimale dienstverlening, maar loopt toch mee met de betogers tijdens zijn pauze. “De werklast ligt voor iedereen te hoog, niet alleen voor mij. Het schoonmaakpersoneel moet ook elke kamer twee keer poetsen. Misschien is het niet makkelijk om extra personeel aan te werven, maar het hoeven niet allemaal verpleegkundigen te zijn.” Olivier vervoert elke dag veertig tot vijftig patiënten van kamer naar operatiezaal en terug. “Ik doe ongeveer 17 à 20 kilometer per dag,” zegt de brancardier. “Als dat zou zakken naar 10 à 12 kilometer, zou het al veel beter zijn.”

“Ik heb niets te winnen bij de nieuwe barema’s,” zegt ook verpleegster Cathérine. Ze werkt op de dienst neonatologie, een specialisatie binnen de intensieve zorg. “Ik denk niet dat ik zal omschakelen, want dan zal niemand nog willen specialiseren. Dit is geen beter systeem, het is gewoon een nieuw systeem. Er gebeurt niets ten gronde om ons te herwaarderen,” denkt ze. Op dit moment telt haar dienst zes verpleegkundigen. Ze verzorgen samen 25 te vroeg geboren kindjes. “Normaal gezien mag één verpleegkundige twee baby’s verzorgen op de neonatologie. Bij ons verzorgt iedereen er vier.”

Blouses blanches

Het protest in de zorgsector is niet nieuw. Al voor de coronacrisis voerde het personeel meermaals actie voor betere werkomstandigheden en hogere lonen, onder de noemer van ‘Les blouses blanches’. Het leidde tot een enveloppe van 100 miljoen euro, bedoeld om de arbeidsvoorwaarden te verbeteren. Daar kwam vorig jaar nog 402 miljoen euro bij via het zogenoemde zorgpersoneelsfonds. Ongeveer 300 miljoen euro van dat fonds is bestemd voor meer handen aan het ziekenhuisbed. Volgens de vakbonden is dat geld nog niet omgezet in extra aanwervingen. “De directie beheert het ziekenhuis zoals een bedrijf, met zo weinig mogelijk personeel. Interimkrachten kosten hen te veel. Zeker na het afgelopen jaar moeten zich uit de kosten werken,” denkt Cathérine. Door het tijdelijk stopzetten van niet-dringende zorg, heeft de coronacrisis de ziekenhuizen minder inkomsten opgeleverd.

“Ik beheer het ziekenhuis niet als een bedrijf, maar als een ziekenhuis. Natuurlijk steun ik de stakers, maar wat kan ik doen behalve de regering vragen om onze financiering op te trekken?” zegt Michel Dewever, die als directeur van het Deltaziekenhuis zelf meeloopt aan de rand van de mars. “Ik ben solidair met mijn personeel, want ik ben me ervan bewust dat de nieuwe barema’s een zekere nivellering met zich meebrengen. We zullen moeilijker specialisten vinden en dat is een probleem. Maar de crisis heeft vooral bestaande problemen blootgelegd.”

Of hij als ziekenhuisdirecteur zelf niet kan helpen om de werkomstandigheden te verbeteren? “Ja, maar we vinden de mensen niet. Er zijn niet voldoende interims om het personeelstekort op te vangen en ondertussen zijn er veel mensen die stoppen,” zegt Dewever, “omdat de werkuren te moeilijk zijn en de druk te hoog. Sinds maart dit jaar zie ik veel personeel uitvallen.” In het Deltaziekenhuis zijn nu al 33 van de 500 bedden gesloten, bij gebrek aan voldoende (verplegend) personeel. “Hoe minder bedden er vrij zijn, hoe langer de patiënten zullen moeten wachten op hun zorg,” zegt Dewever.

Gibbis, de koepel van de Brusselse privéziekenhuizen, volgt zijn reactie. “De ziekenhuizen beschikken wel over de nodige middelen om mensen aan te werven, maar er zijn simpelweg niet genoeg kandidaten,” zegt financieel directeur Dieter Goemaere. Samen met Actiris wil hij extra personeel in de zorg aantrekken. Goemaere ondersteunt de nieuwe barema’s wel. “Alle werknemers zijn vrij om te kiezen of ze in dit systeem instappen of niet. De besprekingen zijn lopende om nieuwe incentives te creëren voor de werknemers die zich blijven opleiden en specialiseren. De erkenning van de specialisaties ligt ook op tafel.”