Cohen: 'Aanslag niet uit haat tegen Belgen, maar omdat België strijdende partij is oorlog'

Op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 start Nicolas Cohen donderdag de pleidooien over beschuldigde Bilal El Makhoukhi. Maandag volgt het tweede deel van het pleidooi door Virginie Taelman.

17.58 uur - Verdediging El Makhoukhi: België strijdende partij in oorlog tegen IS

Cohen kondigde enkele weken geleden al aan dat hij een herkwalificatie naar oorlogsmisdaden zou pleiten. Dat is opvallend, omdat oorlogsmisdaden als erger worden beschouwd dan terreurdaden. Cohen nam de juryleden tijdens zijn lang pleidooi onder meer mee op een lange reis door de geschiedenis van ideologische conflicten en onderwees hen over het oorlogsrecht.

Hij concludeerde dat de aanslagen wel degelijk plaatsvonden in een oorlogscontext. Ze zijn aangestuurd door de leiders van IS, een groep betrokken was in een conflict met een hoge intensiteit, waarbij België ook betrokken is als lid van de internationale coalitie tegen IS. Door deel te nemen aan het gewapend conflict in Syrië nam België bovendien het risico dat het conflict ook naar ons land komt, zei Cohen.

Hij vraagt dan ook om twee extra, secundaire vragen voor te leggen aan de jury tijdens het beraad, gebaseerd op het oorlogsrecht. Op de primaire vragen rond terroristische moord en poging tot moord en deelname aan een terroristische organisatie, kunnen ze volgens Cohen binnen het kader van het oorlogsrecht niet anders dan 'neen' antwoorden.

Cohen besloot zijn pleidooi door de jury te vragen het lijden te erkennen van zowel de slachtoffers als van zijn cliënt, die onherroepelijk verbonden zijn. "Neem een beslissing op basis van het internationaal recht, en neem afstand van een naïef discours van 'wij, de verlichten tegenover zij, de barbaren'. Zo zetten we een stap richting een verzoening"', klonk het

14.13 uur - Cohen: El Makhoukhi zat bij zijn terugkeer met zijn hoofd nog bij de oorlog

El Makhoukhi, die onder meer de wapens van de terreurcel hielp verbergen, keerde in 2013 terug uit Syrië nadat hij gewond was geraakt. De man, die bij de eerste Syriëstrijders was toen die vertrok in 2012 zonder zijn familie te verwittigen, wou in feite niet terugkeren, maar wou in België wel gepaste zorg krijgen.

Cohen schetste tijdens zijn pleidooi de persoonlijkheid van El Makhoukhi, die hij een bijzondere hardheid toeschreef. Hij citeerde een conversatie met zijn moeder, die hem vroeg waarom hij niet kon terugkeren uit Syrië zoals zoveel andere jongeren. El Makhoukhi antwoordde haar dat het voor die jongeren misschien te moeilijk was.

"Het is niet boosaardig wat hij zegt, maar hard. Die hardheid keert terug gedurende zijn hele parcours."

Ook verwees Cohen naar afgeluisterde gesprekken met Mehdi Nemmouche in de gevangenis van Brugge, de dader van de aanslag in het Joods Museum. De twee praatten er over een oorlogsscène in Syrië die ze allebei meemaakten.

"Het was hun geheim, de oorlog. Het was dat waar ze over praatten. Daar waren ze samen bang, leefden ze. Het kan vreemd klinken, maar dat was zijn wereld."

Cohen, die een herkwalificatie vraagt van terrorisme naar oorlogsmisdaden, deed er in zijn pleidooi alles aan om aan te tonen dat El Makhoukhi in een oorlogslogica zat. Op het moment dat Najim Laachraoui hem sprak in België, vermoedelijk in december 2015, en hem "activeerde", zou die hem ook verteld hebben dat de familie van de Vilvoordse Syriëstrijder Houssien Elouassaki, met een drone-aanval gedood zou zijn.

Even daarvoor had Cohen de jury verteld hoe El Makhoukhi lovend sprak over die Elouassaki, de 'emir der Belgen' binnen IS, omdat die steeds vooropging in de strijd. "Dat markeerde hem. Bilal El Makhoukhi bleef in die logica. Hij was een soldaat. Toen hij de feiten pleegde was de groep nog in oorlog, actief en vocht ze tegen de internationale coalitie."

11.30 uur - Cohen: Aanslag niet uit haat tegen Belgen, maar omdat België strijdende partij is oorlog

Dat de aanslagen van 22 maart 2016 in essentie een aanslag waren tegen de Belgen en hun levensvreugde, slaat op niets en is een puur ideologische verklaring. Dat zei Nicolas Cohen, advocaat van beschuldigde Bilal El Makhoukhi, tijdens zijn pleidooi. Wel is het zo dat België en terreurgroep Islamitische Staat tegenstanders zijn in de oorlog in Syrië.

Cohen begon het pleidooi voor zijn cliënt, dat ook maandag nog zal voortduren, door te stellen dat El Makhoukhi schuldig is als medeplichtige aan een oorlogsmisdaad. Volgens hem geldt niet het strafrecht rond terrorisme bij het berechten van de aanslagen, maar het oorlogsrecht.

"Het terrorisme is een reeks misdaden opgenomen in het strafrecht. Maar er zijn ook uitzonderingen, opgenomen in artikel 141bis van het strafrecht", aldus Cohen. Dat artikel creëert een uitzondering voor het toepassingsgebied van de wet betreffende terroristische misdrijven "op handelingen van strijdkrachten tijdens een gewapend conflict als gedefinieerd in en onderworpen aan het internationaal humanitair recht".

Hij hamerde tijdens het eerste deel van zijn pleidooi op het belang van context en het 'waarom' van de aanslagen. "Een slachtoffer zei dat ze het gevoel had dat ze vernietigd werd door de aanslagen, tot niets werd gereduceerd. Maar het is net het omgekeerde, hoorden we in de audioberichten: de slachtoffers waren zo belangrijk dat de cel dacht dat ze door hen te raken een oorlog konden doen kantelen. Dat is vreselijk en die daden moeten worden berecht, maar ze waren niet niets", aldus Cohen. Hij noemde het ook een "puur ideologisch" discours om te stellen dat de aanslagen een aanval waren op "de Belgen en hun levensvreugde". "Dat is gebaseerd op een aantal elementen van propaganda, zoals de wereldwijde sharia."

Wel is het volgens Cohen zeker dat de aanslagen gelinkt kunnen worden aan aanslagen op 4.000 kilometer van België. "Er is een intrinsieke link met het conflict in Syrië, daarom bevinden we ons in het oorlogsrecht", aldus Cohen. Hij legde uit dat IS binnen de context van het Syrische conflict zowel een terreurgroep is als een gewapende groep. "En in 2015-2016, de periode die ons aanbelangt, zijn IS en België (via de internationale coalitie tegen IS, red.) strijdende partijen in een gewapend conflict. Dat legitimeert de aanslagen niet, maar het oorlogsrecht biedt wel een kader", aldus Cohen. Hij voegde ook toe dat er ook binnen een oorlog regels zijn, en wat IS heeft gedaan - een aanslag plegen tegen zijn tegenstanders in een ander land - verboden is.

10.36 uur - Osama Krayem blijft uitzonderlijk zitten in beschuldigdenbox

Beschuldigde Osama Krayem blijft uitzonderlijk zitten in de beschuldigdenbox. Krayem is de voorbije maanden maar enkele dagen niet teruggekeerd naar het cellencomplex in het Justitia-gebouw bij de start van de zitting.

Nicolas Cohen, advocaat van beschuldigde Bilal El Makhoukhi, pleit donderdag dat het oorlogsrecht van toepassing moet zijn op zijn cliënt. Hij betwist dat hij zich schuldig maakte aan terrorisme en dat het strafrecht dus niet geldt. Het lijkt geen toeval dat Krayem net deze zitting blijft zitten in de box.

De vorige keer dat Krayem in de beschuldigdenbox aanwezig was, was toen moraliteitsgetuigen voor hem kwamen getuigen. Ook was hij present op enkele dagen toen slachtoffers en nabestaanden kwamen getuigen. Krayem heeft sinds de start van het proces nog niet gesproken. Hij weigert ook om hiervoor uitleg te verschaffen.

10.10 uur - El Makhoukhi pleit schuldig als medeplichtige aan oorlogsmisdaad

Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 pleit beschuldigde Bilal El Makhoukhi schuldig als medeplichtige aan een oorlogsmisdaad. Dat zei zijn advocaat Nicolas Cohen donderdag bij de start van de zitting.

El Makhoukhi staat op het proces terecht voor moord op 32 slachtoffers en poging tot moord op bijna 700 slachtoffers in een terroristische context. Ook wordt hij beschuldigd van deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie.

Maar Cohen stelde dus dat het oorlogsrecht van toepassing is, niet het strafrecht. Hij zei dat het voor de verdediging duidelijk is dat hij medeplichtig is aan een oorlogsmisdaad. De advocaat kondigde aan dat hij de rest van de dag in zijn pleidooi zijn argumentatie zou ontwikkelen. Hij voegde er wel aan toe dat het niet zijn bedoeling is om de aanslagen te legitimeren.

6.30 uur - Eerste deel van pleidooien over El Makhoukhi

Het federaal parket heeft gevraagd om El Makhoukhi te veroordelen als mededader van moord en poging tot moord in een terroristische context en voor zijn deelname aan de activiteiten van een terroristische groep. Volgens de procureurs bood hij met kennis van zaken essentiële hulp bij de voorbereiding van de aanslagen.

El Makhoukhi wordt ervan beschuldigd wapens van de cel te hebben verstopt na de aanslagen. Hij gaf dat kort voor het proces zelf ook toe, maar weigert te zeggen waar de wapens werden verstopt en wie hem geholpen heeft. Ook beschouwt het OM hem als de vertrouwenspersoon die na de aanslagen het contact werd van leider Oussama Atar, waardoor hij het voortbestaan van de groep moest garanderen. Hij bracht ook zijn vriend Hervé Bayingana Muhirwa naar de groep, die Mohamed Abrini en Osama Krayem zowel voor als na de aanslagen onderdak bood.

Cohen kondigde eerder op het proces al aan dat hij een herkwalificatie naar oorlogsmisdaden zou vragen voor zijn cliënt. Hij legde daarvoor een reeks documenten neer, "gelinkt aan artikel 136 en verder" van het strafwetboek over misdaden tegen de mensheid en terroristische misdrijven. Hoogstwaarschijnlijk zal het donderdag dan ook vooral gaan over internationaal recht en geopolitiek.

Eerder verwees Cohen al naar het feit dat Islamitische Staat, de groep die El Makhoukhi vervoegde in Syrië, ook handelde binnen de context van de Syrische burgeroorlog en dus een strijdende partij was. Ook hamerde de verdediging al verschillende keren op het feit dat de gewelddaden van IS plaatsvonden in een geopolitieke context, waarin ook het Syrische regime en de internationale coalitie tegen IS slachtoffers maakten.