Hof hoort getuigenissen van politie en onderzoeksrechter in proces over de aanslagen

Dinsdag gaat het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 verder met getuigenissen van het Disaster Victim Identification (DVI), die uit de doeken zullen doen hoe de identificatie van de dodelijke slachtoffers is verlopen. De zitting startte met een uur vertraging en beschuldigde Salah Abdeslam heeft een medisch attest ingediend, dat alvast geldt tot woensdag.

17.07 uur: Schokkende beelden van dodelijke slachtoffers in Maalbeek hullen de assisenzaal in stilte

Op het assisenproces over de terreuraanslagen in Brussel hebben Nathalie B., destijds gerechtelijk commissaris bij de federale gerechtelijke politie van Brussel, en Dieter C., destijds laborant van de technische en wetenschappelijke politie, maandagmiddag hun uiteenzetting over de eerste vaststellingen in het metrostation van Maalbeek vervolgd. De schokkende beelden van de uiteengereten lichamen van de dodelijke slachtoffers hulden de aanwezigen in een diep stilzwijgen.

Sommige onderdelen van het 18 meter lange metrostel waarin Khalid El Bakraoui zich opblies, waren bedolven door zoveel puin en lichaamsresten, dat de onderzoekers laag per laag moesten werken, "een beetje zoals in de archeologie", legde Nathalie B. uit.

De foto's schetsten een beeld van totale vernietiging. De stilte die in de assisenzaal hing werd onderbroken door snikken uit het publiek.

15.59: Courtoy vraagt om al sneller vragen te kunnen stellen aan getuigen

Sébastien Courtoy, die beschuldigde Smail Farisi vertegenwoordigt, heeft dinsdag aan voorzitter Laurence Massart gevraagd om al voor het einde van de getuigenissen over het onderzoek vragen te kunnen stellen. Hij deed dat toen Massart vroeg of de verdediging ermee akkoord gaat om twee slides met informatie over de verschillende safehouses af te printen en aan de jury te geven.

De onderzoeksrechters zijn dinsdagnamiddag gestart met de tweede fase van de voorstelling van het onderzoek naar de aanslagen, die over het onderzoek zelf. Ze gaven onder meer een tijdlijn van de verschillende safehouses en wanneer welke beschuldigden er verbleven.

Massart vroeg daarop of de verschillende partijen er een probleem mee zouden hebben moest de jury een afgedrukte versie van twee slides krijgen, zodat zij het verhaal van de onderzoeksrechters beter kunnen volgen. Courtoy nam daarop het woord om te zeggen dat zijn cliënt en hij er alle voordeel bij hebben dat de jury zoveel mogelijk informatie krijgt. Hij maakte ook van de gelegenheid gebruik om een vraag te stellen aan de voorzitter. "Het is onmogelijk dat we nu geen vragen kunnen stellen. We zouden ons binnen twee maanden nog alles moeten herinneren, zonder er een intentieproces van te willen maken", klonk het.

Courtoy zei extreem verbijsterd te zijn over de kwestie, nog meer dan over de kwestie rond de naaktfouilles. Hij stelde ook dat hij al meer dan 200 bladzijden nota's heeft en 150 vragen.

Voorzitter Massart benadrukte dat de voorstelling van het onderzoek zelf nu pas gestart is, en dat de jury helemaal niet zou kunnen volgen als er nu al vragen over dat onderzoek gesteld zouden worden. "U hebt samen met mij het proces van het Joods Museum gedaan, toen was de werkwijze dezelfde", zei ze, en stelde dat dag per dag bekeken zal worden wat de beste manier van werken is. "Maar laat de getuigen eerst hun verhaal vertellen." In de huidige planning is opgenomen dat alle getuigen in de week van 6 februari terugkomen voor het beantwoorden van vragen.

15.59 uur: Onderzoeksrechters schetsen tijdlijn met safehouses waar beschuldigden samen verbleven

Op het proces over de terreuraanslagen van 22 maart 2016 hebben onderzoeksrechters Berta Bernardo-Mendez en Olivier Leroux dinsdagmiddag uit de doeken gedaan hoe het onderzoek naar de aanslagen in Brussel en Zaventem verweven is met die in Parijs op 13 november 2015. Dat resulteerde in een schema en tijdlijn die samenvatten welke beschuldigden in welke safehouses verbleven en gedurende welke periode.

Nadat er in de voormiddag nog getuigenissen waren over de eerste vaststellingen in metrostation Maalbeek, begonnen de onderzoeksrechters in de namiddag met een soort preambule van de voorstelling van het onderzoek. Ze keerden daarvoor eerst terug naar de aanslagen in Parijs en schetsten daarna een tijdslijn met de verschillende safehouses van de beschuldigden. "Afzonderlijke feiten, die apart berecht werden, maar waartussen er wel een verband bestaat en die daarom toch besproken worden", klonk het.

Zo viel op te maken dat beschuldigden Mohamed Abrini, Osama Krayem, Najim Laachraoui, Sofien Ayari, Salah Abdeslam en de omgekomen Mohamed Belkaid sinds 13 november 2015 maandenlang samen ondergedoken zaten in verschillende safehouses. Ook de broers-kamikazes Khalid en Ibrahim El Bakraoui zaten maandenlang samen ondergedoken. Daarnaast bleek 15 maart, toen een huiszoeking in Vorst leidde tot de arrestatie van Ayari en Abdeslam, een sleutelmoment, net als de dag van de aanslagen, 22 maart 2016.

14.49 uur: 'Wat ik op de luchthaven heb gezien, is onbeschrijfbaar en vreselijk'

Dat heeft brandweerofficier Tanguy D. d. W. dinsdagnamiddag verklaard tijdens zijn getuigenis op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016. "Bij aankomst ter plekke zag ik overal gewonden en geïmproviseerde brancards. Er waren veel slachtoffers en veel bloed."

Tanguy D. d. W. was op 22 maart officier van wacht in de kazerne in Brussel. In eerste instantie werd hij ter plaatse geroepen na de aanslagen op de luchthaven van Zaventem. Bij aankomst besliste hij meteen om extra ambulances te laten aanrukken. "Het was onmogelijk om een balans te maken omdat er zoveel slachtoffers waren", klonk het. Bovendien liepen de slachtoffers ook alle richtingen uit, wat niet bevorderlijk was om een overzicht te krijgen.

Tanguy D. d. W. verklaarde dat de interventie op de luchthaven gepaard ging met "veel emoties". "Niemand is er ongeschonden uitgekomen", klonk het.

De brandweer hielp er met het transport van de slachtoffers naar diverse ziekenhuizen, toen het nieuws binnenliep over een explosie in Maalbeek. Eens aangekomen in Maalbeek, was de brandweerofficier al overgeschakeld naar "automatische piloot". Alle slachtoffers waren er al geëvacueerd, waardoor hij de helft van zijn brandweerlui opdracht gaf om te helpen bij het toedienen van de eerste zorgen aan de slachtoffers, terwijl de anderen een sweeping uitvoerden in de tunnels naar Schuman en Kunst-Wet om te kijken of er nog slachtoffers waren.

Op vraag van een van de rechters gaf Tanguy D. d. W. toe dat de communicatie op de luchthaven niet van een leien dakje verliep. "Er waren heel veel oproepen van veel hulpverleners, wat zorgde voor een vertraging en een saturatie op het netwerk."

13.43 uur: Getuigenis politievrouw: 'Kan beeld niet vergeten van vrouw die ik niet kon helpen'

Een politievrouw van de spoorwegpolitie, die als een van de eersten aanwezig was in metrostation Maalbeek na de explosie, heeft vandaag getuigd dat de gebeurtenissen haar voor het leven getekend hebben. Vooral het beeld van een vrouw die ze niet had kunnen helpen, blijft haar bij. "Ze is daar overleden, alleen."

Sophie T. was een van de eerste politie-inspecteurs die die voormiddag metrostation Maalbeek binnengingen. Bij de start van haar getuigenis verklaarde de vrouw dat ze de beschuldigden "niet persoonlijk" kende, maar wel de familie-Abdeslam kende, omdat ze "in dezelfde wijk opgroeide".

De vrouw kwam evenwel enkel om te getuigen over de gebeurtenissen van 22 maart 2016, dus dat vormt geen probleem, zei Laurence Massart, de voorzitster van het hof. Sophie T. getuigde dat ze die dag op de terugweg was van Brussels Airport, waar ze met het haar team versterking was gaan bieden.

Maar veel hulp konden de politie-inspecteurs daar niet meer bieden, waarna ze naar het centrum van Brussel waren teruggeroepen. Ze waren niettemin onder de indruk van het nieuws dat een collega-politieman, die ze kende, een been had verloren.

Ter hoogte van het Montgomeryplein in Sint-Pieters-Woluwe hoorden ze via de dispatching over een explosie in Maalbeek, waarna ze ter plaatse snelden. Eenmaal binnen, op de mezzannine, viel het de politievrouw onder meer op dat zelfs de enorme drankautomaten niet meer op hun plaats staan, een teken van de enorme kracht die de explosie moet gehad hebben.

De vrouw daalde met haar collega's af naar het perron. Ze getuigde dat het eerste beeld dat ze kreeg toen ze de tweede wagon naderde dat van een vrouw was die op grond lag, van wie de armen nog bewogen, maar van wie ze het hoofd niet meer kon onderscheiden van het lichaam. "Op dat moment begon ik te denken dat er een tweede bom kon liggen. Ik kreeg angst en praatte erover met mijn collega. Maar op dat moment nam mijn politie-instinct het weer over en zei ik: 'Bekijk het niet, we gaan vooruit'."

De politie kamde vervolgens het metrostation uit om na te gaan of er nog een verdachte aanwezig was en of er nog een bom lag. Op dat moment was er de brandweer al aanwezig in het metrostation. Zo getuigde de politievrouw dat ze een brandweerman zag die zich ontfermde over een huilend klein meisje. Op een gegeven moment besliste de politievrouw om samen met haar collega weer bovengronds te gaan. "We praatten met elkaar, we realiseerden ons het risico dat we liepen. We gaven elkaar zinnen om door te geven aan de familie, voor moest er ons iets gebeuren. Waarom? We waren bang. Er was Zaventem. En hier die eerste bom. We wisten niet wat er ons nog te wachten stond", zei de vrouw, die haar emoties niet meer kon bedwingen.

Als de politie-inspecteurs het metrostation uit waren en de Wetstraat bereikten, troffen ze daar gewonde slachtoffers aan, die daar verzorging kregen, "een en al tristesse". Ziekenwagens reden af en aan.

De vrouw getuigde ook dat de situatie op een bepaald moment zo overweldigend was dat zij en een collega even niet meer wisten wat te doen. Op een vraag van de voorzitster antwoordde de vrouw aan het einde van haar getuigenis dat het niet makkelijk was om alles te verwerken. "We hebben een uniform, we zijn moeilijke situaties gewoon, vreselijke zaken. Maar achter dat uniform zitten mensen. Die avond ben ik in de armen van mijn papa gevallen. Ik heb hem niet alles verteld om hem te beschermen."

Later sprak de vrouw ook met het stressteam van de politie. "Alle herinneringen zitten in een hoekje, vervaagd, met de deur gesloten. Maar ze zijn er nog. Het heeft me getekend. Het enige waar ik problemen mee had, was het onthouden van de datum. Ik moest 22 maart 2016 echt van buiten leren. Maar nu nog, als ik 'Maalbeek' hoor, krijg ik rillingen. Het is een trigger. Ik kan het beeld niet vergeten van de vrouw die op de grond lag, verbrand, van wie ik het hoofd niet meer kon onderscheiden van het lichaam. Ik kon haar niet helpen. Ze is daar overleden, alleen. Terwijl het onze functie is om te helpen."

12.55 uur: Verdediging wacht op rapport gerechtsdeurwaarder, naaktfouilles vonden opnieuw plaats

De gerechtsdeurwaarder, die de verdediging van beschuldigde Bilal El Makhoukhi had gevorderd, is om 6.30 uur dinsdagochtend langsgeweest in de gevangenis van Haren. Dat heeft advocate Virginie Taelman dinsdagmiddag bevestigd.

De verdediging wacht nu op zijn rapport om zich te beraden over verdere stappen. "Maar we zijn bereid om tot het uiterste te gaan", verklaarde Taelman zonder te verduidelijken wat dat dan precies zou inhouden.

Vinden de naaktfouilles waarbij de gedetineerde beschuldigden door de knieën moeten gaan nog altijd systematisch plaats, die vraag vormt nu al dagenlang het twistpunt tussen de advocaten van de verdediging en de Belgische staat.

Indien de beslissing van de kortgedingrechter met de voeten wordt getreden, kunnen daarvoor sinds maandag dwangsommen van 1.000 euro per dag per beschuldigde worden geëist.

Om dat vast te stellen, werd dinsdag dus een gerechtsdeurwaarder uitgestuurd. De verdediging wacht nu op zijn rapport om te beslissen hoe ze het verder zullen aanpakken. Het lijkt nu wel al vast te staan dat de naaktfouilles het debat in de assisenzaal nog een tijdje zullen overschaduwen, want Taelman liet weten dat de verdediging "tot het uiterste" wil gaan.

Taelman bevestigde voorts dat er ook dinsdagochtend opnieuw naaktfouilles hadden plaatsgevonden, net als de voorbije dagen. Het enige verschil was dat de gedetineerde beschuldigden daarvoor om de beurt uit hun cel werden gehaald. Dit zodat de gerechtsdeurwaarder zijn werk kon doen.

11.17 uur: 'Identificatie slachtoffers heeft zes dagen geduurd'

De identificatie van de slachtoffers van de aanslag in Maalbeek heeft in het totaal zes dagen in beslag genomen. Dat heeft Christian D. van de dienst Disaster Victim Identification (DVI) van de federale politie dinsdag gezegd tijdens zijn getuigenis op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016.

"Het heeft drie dagen geduurd om de lichamen en menselijke resten te recupereren. De analyse nam daarna nog eens drie dagen in beslag", klonk het.

In totaal heeft de DVI vijftien lichamen geïdentificeerd en 300 menselijke resten bestudeerd, zei Christian D. Enkel Léopold Hecht, die in het ziekenhuis overleed, werd niet door het Disaster Victim Identification-team geïdentificeerd.

Christian D. legde uit dat zijn team "zo snel mogelijk de identificatie wou formaliseren" om op die manier het lichaam te kunnen overdragen aan de naasten en nabestaanden. Daarvoor heeft het team gebruikgemaakt van zowel primaire als secundaire elementen. Voor alle slachtoffers - met uitzondering van de 45-jarige Olivier Delespesse - gebeurde dat op basis van primaire elementen. Het gaat dan bijvoorbeeld over digitale vingerafdrukken, tandafdrukken of DNA.

In een tweede fase worden die elementen bevestigd door secundaire elementen, zoals de fysieke beschrijving, de beschrijving van de kledij, identiteitsdocumenten of juwelen of andere toebehoren.

In een latere fase heeft het DVI-team ook de dader, Khalid El Bakraoui, geïdentificeerd. Dit gebeurde op basis van zijn digitale vingerafdrukken en zijn DNA dat een match opleverde in de politiedatabanken.

10.32 uur: Proces start met uur vertraging

Op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 heeft beschuldigde Salah Abdeslam dinsdag een medisch attest ingediend. Osama Krayem en Ali El Haddad Asufi kwamen wel naar de rechtbank, maar keerden bij aanvang van de zitting terug naar het cellencomplex.

De zitting van dinsdag is een uur te laat gestart, volgens de voorzitter omdat de overbrenging van de beschuldigden vertraging had opgelopen. De advocaten van de verdediging kondigden maandag aan dat ze dinsdagochtend een deurwaarder naar de gevangenis van Haren gingen sturen. Hoe dat bezoek is verlopen is dinsdagochtend niet duidelijk.

Dinsdag is de laatste dag in het teken van de eerste van de eerste vaststellingen na de aanslagen. Het hof hoort dinsdag getuigenissen van de Disaster Victim Identification (DVI) van de federale politie, van politieagenten en van de onderzoeksrechter aangesteld na de aanslag in Zaventem.