Onverdoofd slachten opnieuw op de politieke agenda

Joodse en moslimorganisaties houden hun hart vast voor de nakende uitspraak van het Grondwettelijk Hof over het onverdoofd slachten. Het Europees Hof voor Justitie bevestigde immers het Vlaamse en Waalse verbod. “Dit is een hellend vlak. De vrijheid van godsdienst komt in het gedrang,” zeggen joodse en moslimorganisaties.

Brussel is momenteel een vrijhaven voor de joden en de moslims. De rituele slachting is er, in tegenstelling tot Vlaanderen en Wallonië, nog altijd toegelaten. Die gebeurt ook nog steeds. In het slachthuis van Anderlecht worden wekelijks schapen en runderen geslacht volgens de joodse en islamitische rite.

Voor joden en moslims moeten dieren levend en staand gekeeld worden. Alleen dan kan de slachting koosjer of halal worden verklaard, en kan het vlees, volgens de religieuze voorschriften, goedgekeurd worden voor consumptie. Een houding die steeds meer wringt met de westerse opvattingen over het dierenwelzijn.

Het Brussels Gewest heeft geen wet die het onverdoofd slachten verbiedt. Maar hoelang nog? Minister Bernard Clerfayt (Défi) heeft van dierenwelzijn een speerpunt gemaakt. De Brusselse regering wil echter wachten op een arrest van het Grondwettelijk Hof alvorens wetgevend op te treden. Over enkele weken zal dat, na een klacht van joden en moslims, duidelijk maken of Wallonië en Vlaanderen hun boekje te buiten zijn gegaan door het ritueel slachten zonder bedwelming te verbieden.

Godsdienstvrijheid

“Het is misschien wel de moeilijkste zaak die het Grondwettelijk Hof al heeft moeten behandelen,” zegt Elke Cloots. Zij is advocaat gespecialiseerd in mensenrechten en treedt op voor het Comité de Coordination des Organisations Juives de Belgique (CCOJB). “Er moet immers een afweging worden gemaakt tussen het dierenwelzijn en godsdienstvrijheid. Voor de joodse gemeenschap behoort de rituele slacht tot de essentie hun geloof. Ze voelen zich dus bedreigd in de uitoefening van hun godsdienst.”

Het Grondwettelijk Hof heeft het Europees Hof voor Justitie gevraagd hoe de Europese Unie (EU) hiertegen aankijkt. Al in 2009 nam de EU hierover een standpunt in. De lidstaten moeten dierenleed vermijden als dat vermeden kan worden, zegt Europa. Slachten met voorafgaandelijke bedwelming is sindsdien de regel. De lidstaten mogen wel in een uitzondering voorzien om de religieuze gemeenschappen tegemoet te komen. Of de lidstaten het onverdoofd slachten ook mogen verbieden, was dan weer voer voor interpretatie.

Net voor kerst oordeelde het Europees Hof dat Vlaanderen en Wallonië binnen de krijtlijnen van de Europese regelgeving hebben gehandeld. De lidstaten mogen onverdoofd slachten wel degelijk verbieden. Een harde klap voor de joodse en islamitische gemeenschap in ons land, zo mocht blijken op de zitting vorige week, waar voor de rechters van het Grondwettelijk Hof de laatste pleidooien werden gehouden.

Zo nam de Brusselse opperrabbijn Albert Guigui er persoonlijk het woord. “Ik ben een Europeaan van het eerste uur, maar vandaag ben ik een ontgoocheld man. Europa gaat met deze uitspraak honderd jaar terug in de tijd. Joden hebben zich volledig in de Europese samenleving geïntegreerd, hebben bijgedragen aan Europa, een Europa van eenheid in verscheidenheid. Wel, dat ideaal is aan diggelen geslagen. Met deze uitspraak worden joden niet meer aanvaard om wie ze zijn.”

Guigui vraagt met aandrang dat het Grondwettelijk Hof een arrest velt dat de godsdienstvrijheid en de scheiding kerk en staat respecteert. “Vandaag gaat het om het sjechieta (de rituele slacht, red.), wat is de volgende stap?” Ook Ibrahim Akrouh, advocaat van de Moslim­executieve, ziet in Europa een hellend vlak, waarbij de godsdienstvrijheid steeds meer in het gedrang komt.

De joodse en de moslimorganisaties wijzen erop dat de zogenoemde ‘bedwelming’ die Europees geregeld is, verre van een zachte dood is. Het gaat om een pin door de hersens, om vergassing met CO2, om elektrocutie et cetera. “Het gaat niet om een spuitje of een epidurale, hé. Het zijn wrede technieken, mooi opgelijst in de Europese verordening,” zegt Elke Cloots. “Volgens joden is het ritueel slachten wel degelijk diervriendelijk. Het wordt uitgevoerd door offeraars na een jarenlange opleiding. Dierenwelzijn maakt volgens hen integraal deel uit van het joods geloof.”

De Belgische joden voelen zich ook gediscrimineerd omdat er jaarlijks maar een duizendtal dieren ritueel wordt geslacht, terwijl er, door de intensieve veehouderij, miljoenen dieren worden gekweekt om vervolgens aan de lopende band geslacht te worden. En niet altijd in de beste omstandigheden.

Hypocrisie

Joden en moslims wijzen tot slot ook op een zekere hypocrisie in de Vlaamse en Waalse regelgeving dat toestaat dat halal en koosjer vlees wel nog mag worden ingevoerd, maar dat de rituele slacht aan banden wordt gelegd. “Stel je voor dat we in ons land slachten volledig verbieden,” zegt Guigui, “maar wel geïmporteerd vlees toelaten. Hoe absurd is dat?”

Michel Vandenbosch van Gaia, medepartij in deze zaak voor het Grondwettelijk Hof, is niet onder de indruk van de argumenten van de joden en de moslims. En hij voelt zich gesterkt door de uitspraak van het Europees Hof. “Dat zegt, terecht, dat het Vlaamse en het Waalse decreet maar raken aan een klein aspect van het ritueel slachten. Alle andere handelingen kunnen worden uitgevoerd als voorheen. Waar is dan de schending van de godsdienstvrijheid?”

Volgens Vandenbosch moeten joden en moslims begrijpen dat de tijden veranderd zijn. “We leven niet meer in het tijdperk van Mozes of in de zevende eeuw. De normen en waarden zijn geëvolueerd. Ik heb veel respect voor religieuze rites, maar als er schade wordt toegebracht aan kwetsbare wezens, dan zitten we wel degelijk met een probleem.”

Over de ‘wrede’ manieren van de bedwelming zoals toegelaten door de Europese Unie zegt Vandenbosch dat er niets zo wreed is als het onverdoofd slachten zelf. “Het gaat om minutenlange extreme pijn. Dat is uitvoerig aangetoond. De electronarcose is daarentegen pijnloos. En omkeerbaar. Als de slachting niet doorgaat, staan de dieren enkele minuten later weer recht.” Vandenbosch geeft wel toe dat voor de runderslacht de technieken nog niet op punt staan. “Maar daar wordt wel aan gewerkt.”

Terug naar Brussel. Minister Clerfayt zei al herhaaldelijk in het parlement dat hij een oplossing wil voor de heikele kwestie. Hij zat ook al samen met de joodse organisaties en met de Moslimexecutieve, en met Gaia. Maar makkelijk wordt het geenszins. PS en Ecolo zijn sterk verdeeld over de kwestie en tijdens de formatie zijn de Brusselse meerderheidspartijen niet op één lijn geraakt. Er staat dus niets over in het regeerakkoord.

Als het Grondwettelijk Hof de joden en moslims in het ongelijk stelt, dan heeft Clerfayt wel een belangrijk argument in handen om wetgevend op te treden. Maar dan nog zal hij de meerderheidspartijen moeten overtuigen.

Toch verwachten de meeste waarnemers, en ook de joodse organisaties bijvoorbeeld, dat het Brussels Gewest uiteindelijk niet zal achterblijven.

Gaia kan dat alleen maar toejuichen: “We willen niet vooruitlopen op de uitspraak, maar als het Europees Hof zegt dat het verbod op onverdoofd slachten geoorloofd is, kan Brussel het dan als enige gewest nog toelaten?” vraagt Michel Vandenbosch zich af. “Hoe dan ook zullen de politieke partijen kleur moeten bekennen. Ze kunnen zich nu niet meer verstoppen achter het uitblijven van een uitspraak van het Grondwettelijk Hof. Zullen ze electorale belangen laten doorwegen boven de ethische? Dat weten we over vier weken,” aldus de Gaia-baas.