Politiemensen verdacht van betrokkenheid drugsdossier: ‘Corruptie moet prioriteit worden'

Het kraken van communicatiekanaal Sky ECC bracht niet alleen criminele netwerken aan het licht, maar ook enkele tientallen gevallen van corruptie. Zo werd in Brussel dinsdagavond een politieagent opgepakt die in contact heeft gestaan met criminelen via het ECC Sky-netwerk “De aanpak van corruptie moet weer hoog op de agenda komen te staan,” zegt criminoloog Jelle Janssens.

De Brusselse agent is een politie-inspecteur die bij hem thuis in Molenbeek is gearresteerd. Het federaal parket bevestigt de link met het ECC Sky-onderzoek, maar geeft verder geen commentaar.

Het ECC Sky-onderzoek is een grootschalig onderzoek naar georganiseerde misdaad in België en in het buitenland. Volgens Janssens heeft de politie een belangrijke inspanning geleverd (600.000 uren werk verricht door 493 agenten), maar missen ze de structuren om het werk goed op te volgen. “Vooral op vlak van anti-corruptiemaatregelen zie ik weinig bewegen,” zegt de professor die aan de Universiteit Gent onderzoek doet naar georganiseerde misdaad en financiële en economische criminaliteit.

Tot 2011 was de corruptie een prioriteit in het Belgische veiligheidsbeleid. Daarna niet meer "dat zie je ook in de afslanking van de Centrale Dienst voor de Bestrijding van Corruptie," zegt Janssens. In 2018 werd de dienst in een rapport van federaal magistraat Geert Schoorens omschreven als een ‘zwalpende zeetanker’. Van de zestig personeelsleden waren er op dat moment niet veel over na jarenlange besparingen bij de federale politie.

Vooralsnog is corruptie niet meer opgenomen als prioriteit in de Kadernota Integrale Veiligheid. “Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne heeft gezegd dat hij vreest voor de verwevenheid van de onder- en bovenwereld. Toch zie ik weinig initiatieven om van corruptie weer een heet hangijzer te maken.”

“Er kwamen het laatste jaar iets meer dan 400 klachten binnen bij het openbaar ministerie over afpersing, publieke corruptie en belangenvermenging. Dat is niet veel,” zegt Janssens. “Zeker niet als je de resultaten van een bevraging van de Eurobarometer van 2019 erbij haalt. Daarin is aan Belgische ondernemers gevraagd of ze denken dat er corruptie bestaat in hun sector. De helft zei ‘ja’. Op de vraag ‘denkt u dat u gepakt wordt?’ zei de helft ‘nee’. De kans om vervolgd te worden was heel klein, dachten de ondervraagden.”

De overheid moet corruptie volgens Janssens opnieuw centraal stellen. Dat blijkt ook uit de aanbevelingen van de Group of States against Corruption (GRECO). België scoorde in het begin heel goed, maar is de laatste jaren erg achteruit gegaan.

Roterende shifts en extra integriteitscontroles

Naast de onvoldoende opvolging van corruptie mist Janssens ook globaal integriteitsbeleid. “Iedere dienst heeft een eigen screening of controle, is de redenering. Maar in Nederland is er om de vijf jaar een nieuwe screening van politieagenten. We zijn daar in België te gemakkelijk in.”

In 2018 is beslist door minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) dat politiepersoneel mag bijklussen. In de Verzamelwet Politie is het stelsel van beroepsonverenigbaarheden immers aanzienlijk versoepeld. "Wat wel of niet mag, is niet gezegd. Daar moet een agent een aanvraag voor doen. Mag een agent dj’en in het weekend? En wat als klanten lijntjes coke snuiven op de wc-bril? Ik vind dit niet zomaar vanzelfsprekend."

“Ik hoop dat men het eigen integriteitsmanifest eens bekijkt. Want ik geloof er niet in dat dit de rotte appels zijn. Een appel rot door de rotte structuren.” Janssens duidt enkele zaken aan die gemakkelijk te verbeteren zijn: de kraanman die in de haven dag in dag uit dezelfde job uitvoert moet vaker van job wisselen. Er kunnen extra integriteitscontroles plaatsvinden en de zwijgcultuur bij de politie moet doorbroken worden. “We kunnen niets uitsluiten, maar het duurt te lang voordat misstanden boven komen. We zijn niet alert genoeg.”

Met de aanhouding van de Brusselse politieman gaat Brussel Antwerpen achterna. Daar werden al verschillende personen in publieke functies gelinkt aan het ECC Sky-onderzoek. De zaak van hoofdinspecteur van de Antwerpse politie, Dario L., verschijnt begin mei voor de rechter. Hij zou politie-informatie hebben verkocht aan criminelen. Hij werd in verdenking gesteld van lidmaatschap van een criminele organisatie, corruptie en schending van het beroepsgeheim.

Adjunct-federaalprocureur Eric Bisschop noemde de betrokkenheid van ambtenaren in De Morgen ‘het meest verontrustende’ element van het grootschalige ECC SKy-onderzoek. “Maffia-achtige verschijnselen als bedreigingen, chantage of illegale beloningen moeten worden uitgeroeid.” Bisschop verwijst naar andere landen waar corruptie zo ingebed is dat ze niet langer te beheersen is. “De winsten uit drugsgeld zijn zo groot dat er nieuwe netwerken ontstaan die zich aanpassen.”