Festivals laten spoor van vernieling achter in Ossegempark: ‘Niet goed bezig’

Na Core en Couleur Cafe is het Ossegempark met Brosella toe aan zijn derde festivalweekend op korte tijd. De festivals bezorgen duizenden muziekliefhebbers plezier, maar voor de natuur zijn ze vernietigend. Door de schaal van zulke evenementen wordt het park opgebruikt, stelt landschapsdeskundige Ann Voets. “Het park spreekt niet. Wij moeten de bomen beschermen, want zij kunnen het niet.”

Dit weekend palmt Brosella een groot deel van het Ossegempark in. Het is al het derde festival in twee maanden tijd dat er georganiseerd wordt. Daar lijdt het park onder, al zal de impact minder groot zijn dan bij Couleur Cafe en Core. Die festivals klokten vorige maand af op 70.000 en 40.000 bezoekers, Brosella verwacht dit weekend net als vorig jaar 10.000 mensen. “We hebben ook iets meer een luisterpubliek. Er wordt wel gedanst, maar minder dan op andere festivals,” merkt Brosella-directeur Bert Scheurs op.

De twee vorige festivals hebben alvast hun sporen achterlaten, blijkt wanneer we het park donderdagmiddag bezoeken met landschapsdeskundige Ann Voets. De opbouw van Brosella is dan volop bezig. Waar een weekend of twee geleden nog tientallen festivalgangers aan een muur aan luidsprekers vastgekluisterd stonden, weerklinkt er nu zo goed als geen geluid. Geen vogels, alleen het occasionele getimmer van podiumtechniekers. “Fauna en flora zien ongelooflijk af. De vogels zijn wellicht al weg, want ze hebben al twee festivals achter de rug,” zegt Voets, lid van De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen. Een blik op de grasperken verraadt tot waar het festivalterrein van het laatste feestelijke weekend in het park liep. Het groene en verzorgde gras aan de ene kant contrasteert met het schrale gazon aan de andere kant, waar de grond hard aanvoelt.

“Als de grond verdicht is, gaat het fout,” zegt Voets. Die verdichting is nefast voor het leven op en onder de bodem, en voor de bomen. “Je zou niet over de wortelzones van die beuken mogen lopen en dan hangen ze daar met linten asbakken aan. Dan is de wortelbetreding gegarandeerd, of hoe fout men het kan doen,” wijst de landschapsarchitecte naar enkele bomen in het hogere deel van het park. Iets verderop zijn techniekers bezig met de opbouw van een festivalinstallatie.

“Blijkbaar komt hier opnieuw een podium in het midden en zal het hier vol volk staan, maar hier staan bomen die meer dan 150 jaar oud zijn en die appreciëren dat niet. Als er ergens een boom verdwijnt, zorgt dat voor heel grote discussies. Kijk maar naar het Vrijheidsplein (een petitie voor het behoud van de bomen daar werd meer dan 2.000 keer ondertekend, red.). Als ik deze bomen fotografeer en een petitie start met de vraag: ‘zijn jullie akkoord dat die binnen tien jaar weg zijn?’ Dan verzamelen we binnen de kortste keren nog veel meer handtekeningen.”

Onzichtbare schade

Nochtans zeggen festivalorganisatoren dat ze stilstaan bij de bescherming van de natuur in het park. Core schakelt een boomchirurg in, Couleur Cafe een ecomanager. Bovendien vindt er voor en na elk evenement een plaatsbeschrijving plaats. “Maar daar wordt voornamelijk gekeken naar wat de direct zichtbare schade is. Die is natuurlijk vast te stellen, maar de onzichtbare schade is des te erger. Die boodschap passeert heel moeilijk,” aldus Voets.

“Ik hoor dat de controle achteraf eerder licht is. Gazons worden eventueel heringezaaid, maar je moet die eigenlijk helemaal terug loswerken. Dat is meer dan er een beetje graszaad op gooien. Ook een haag herplanten gaat niet zomaar. Je moet dan nog zien dat ze in groei gaan, ze moeten water krijgen en gesnoeid worden. Dan ben je al gauw enkele jaren verder.”

Ook bomen die verloren gaan kunnen niet zo eenvoudig vervangen worden. “Alvorens een boom zo’n volume heeft, is er veel tijd en inspanning nodig. Het kost ook wat om bomen goed groot te krijgen. Het is een beetje zoals met kinderen. Je zet niet een kind op aarde en zegt dan: ‘doe maar.’ Je moet ervoor zorgen, en met een boom is dat ook zo.”

“We weten dat er schade is als er zoveel festivalgangers zijn. We moeten nog zien of het gras gewoon wat verdord of vertrappeld is, of het gemakkelijk zal teruggroeien of niet. We vragen organisatoren om erg voorzichtig te zijn rond de wortelzones van bomen,” reageert Brussels schepen van Groene Ruimten Zoubida Jellab (Ecolo) in La Capitale. “We vragen de organisatoren om een waarborg en afhankelijk van de schade behouden we het bedrag dat we als Stad moeten gebruiken om schade te herstellen.”

“Ik zou die rekeningen wel eens willen zien. Wat kost het om het park naderhand in orde te brengen en wie betaalt dat dan? De parken zijn er voor de mensen. Elke kost die veroorzaakt wordt door een externe factor kan je niet verhalen op de gemeenschap,” gaat Voets verder. “Ik ben blij dat artiesten aan bod komen, maar mijn boodschap is: zoek een plek waar het kan. En zoek een aangepaste schaal voor de evenementen die je in het park wil houden.”

De roeping van het park zit eerder in de kleinschaligheid, stelt de landschapsdeskundige. Een festival als Brosella zou daarin kunnen passen, onder bepaalde voorwaarden. “Als het een kleinere massa volk is en de mensen op de paden blijven, is er echt geen probleem. Maar de schaal explodeert en daar maken wij ons voornamelijk ongerust over.”

Tuin van de Brusselse bevolking

Het Ossegempark, in de schaduw van het Atomium en de bomen, is steeds meer geliefd als eventlocatie, maar als organisatoren zich moeten beperken tot kleinere evenementen zal dat een invloed hebben op de rendabiliteit. De vraag is maar in hoeverre men daarmee rekening moet houden in tijden van klimaatverandering. Grote groene zones als het Ossegempark spelen een belangrijke rol in de bestrijding van hitte-eilanden. Voets: “Daar moet eens een prijs op worden gezet. Wat zijn we bereid om hiervoor neer te tellen, voor het behoud van zo’n park? Die afweging moet gemaakt worden. Het park spreekt niet. Wij moeten de bomen beschermen, want zij kunnen het niet.”

Om het park beter te beschermen, zou de vergunningsprocedure herbekeken moeten worden, vindt Voets. Voor elk evenement in het park moet een vergunning aangevraagd worden. “Daar zijn allerlei voorwaarden aan verbonden,” zei vorig staatssecretaris Pascal Smet (One.brussels/Vooruit). “Nu gaat men er bij de vergunningsaanvraag van uit dat een evenement moet kunnen, terwijl we ons eigenlijk zouden moeten afvragen of het wel kan. We moeten die vraag terug stellen,” aldus Voets. “Nu is het van doe maar en nadien zien we wel wat er te herstellen is. Heel raar toch, als het gaat over een van de belangrijkste zones voor de toekomst van de stad. En de geluidsnormen moeten dan niet eens gerespecteerd worden.”

De komst van duizenden festivalgangers en luide geluidsinstallaties verstoren een ecosysteem, maar of er ook sprake is van ecocide? "Ik weet niet of ik dat woord in de mond zou nemen, maar dat we niet goed bezig zijn, is het minste wat we kunnen zeggen. Zou u dit toelaten in uw tuin, dat mensen plots zeggen: ‘we gaan hier een feestje bouwen en nadien ruimen we het misschien wel op’? Wel, dit is de tuin van de Brusselse bevolking.”