Nieuwe uitbraak schimmelziekte bedreigt Brusselse vuursalamanders

In de Luikse gemeente Olne zijn in januari tientallen dode vuursalamanders aangetroffen. Ze stierven aan een fatale schimmelziekte met de naam Batrachochytrium salamandrivorans, kortweg Bsal. Om verdere verspreiding van de schimmelziekte te beperken, nam de gemeente onmiddellijk maatregelen en werd een lokale buurtweg afgesloten. Maar een nieuw geval van Bsal bedreigt nu ook de voorlopig gespaarde Vlaamse en Brusselse vuursalamanders.

Door de zachte temperaturen trekken veel vrouwelijke vuursalamanders nu al naar poelen en plassen om er hun eieren af te zetten. De bedreigingen zijn legio: de dieren kunnen plat eindigen op de rijweg, ten prooi vallen aan predatoren of kunnen, zoals nu in Olne, geveld worden door de levensbedreigende schimmelziekte Bsal. In België werden sinds 2016 geen nieuwe uitbraakgevallen gemeld, maar nu duiken dus nieuwe gevallen op.

"Bsal is wellicht geïmporteerd uit Azië", zegt herpetoloog Jeroen Speybroeck van INBO. "De aandoening is moeilijk te behandelen. Er bestaat een protocol waarbij nog levende dieren behandeld worden met een ontsmettingsmiddel. Helaas helpt dat maar tijdelijk. In tegenstelling tot vele Aziatische soorten is er bij onze salamanders geen enkele vorm van resistentie tegen de schimmelinfectie. Een behandeld dier, kan als het een volgende keer in aanraking komt met de schimmel, opnieuw ziek worden en sterven."

Meldpunt aan de UGent

Hoewel de Vlaamse vuursalamanderpopulaties tot nog toe gespaard bleven, is de kans groot dat het noodlot vroeg of laat ook in Vlaanderen of Brussel zal toeslaan. Om gepaste acties te kunnen ondernemen, is het van belang om over voldoende kennis over de vuursalamanderpopulaties te beschikken.

In het kader van de Vlaamse soortenmeetnetten monitoren vrijwilligers van Natuurpunt, in opdracht van het ANB en het INBO, sinds 2016 met gestandaardiseerde tellingen jaarlijks alle Vlaamse vuursalamanderpopulaties en deze in het Zoniënwoud in het Brussels Gewest. Dode vuursalamanders die duidelijk geen verkeersslachtoffer zijn of waar geen sporen van predatoren op zitten, moeten onmiddellijk worden gemeld via meldpuntziekeamfibieen@ugent.be. De dieren worden dan onderzocht door experten van de universiteit van Gent om na te gaan of ze besmet zijn met de schimmelziekte.

Vanaf september 2020 zal INBO in opdracht van het ANB een onderzoek starten over de populatieopbouw, de genetische diversiteit en de beheersnoden van de Vlaamse en Brusselse vuursalamanderpopulaties. De onderzoeksresultaten moeten alle terreinbeherende instanties in staat stellen om vóór, tijdens en na een eventuele uitbraak van Bsal de gepaste acties te ondernemen om het duurzaam behoud van de vuursalamanderpopulaties te garanderen.