VUB-professor Maus: ‘Brusselse regering moet mogelijk alle LEZ-boetes terugbetalen’

Als de Raad van State het advies van de auditeur volgt, dan dreigt de Brusselse regering alle geïnde boetes in het kader van de lage-emissiezone te moeten terugbetalen. Dat zegt Michel Maus, professor fiscaal recht aan de VUB. “Dan wordt de lage-emissiezone geacht nooit te hebben bestaan."

Eind vorige week onthulde de krant La Libre het advies van de auditeur van de Raad van State in verband met de klacht van een dame uit Genval over de LEZ-reglementering van de Brusselse regering.

De vrouw in kwestie vecht het Brusselse besluit over de Lage Emissiezone (LEZ) van 25 januari 2018 aan, met name de bepaling dat vrachtwagens van meer dan 3,5 ton niet onder de regeling vallen. Zij vindt het niet kunnen dat zijzelf met haar wagen, die een dieselmotor met Euronorm 3 heeft, sinds 1 januari 2020 Brussel niet binnen mag om er te gaan werken of haar kinderen te bezoeken, terwijl vrachtwagens van meer dan 3,5 ton wel nog rond kunnen rijden in het gewest, ook al zijn ze vervuilend. Dit is discriminatie, zo meent de dame.

De Brusselse regering heeft de vrijstelling voor zware vrachtwagens altijd verantwoord met het argument dat vrachtwagens in Brussel al een kilometerheffing betalen, die bovendien hoger wordt naarmate het voertuig meer vervuilend is.

In strijd met het gelijkheidsbeginsel

De auditeur bij de Raad van State oordeelt nu dat de Brusselse regering het verschil in behandeling tussen personenwagens en zware vrachtwagens onvoldoende heeft gemotiveerd. Volgens de auditeur is het LEZ-besluit daardoor in strijd met het grondwettelijk gelijkheids- en niet-discriminatiebeginsel en moet het besluit bijgevolg vernietigd worden.

Het advies van de auditeur is nog geen officiële beslissing van de Raad van State. De Raad beslist ten vroegste over enkele weken. Volgens professor Maus zijn er verschillende opties. ”De Raad kan het advies van de auditeur naast zich neerleggen of ze kan het volgen. In dat laatste geval kan de Raad het LEZ-besluit volledig vernietigen of gedeeltelijk. Ze kan bijvoorbeeld alleen de vrijstelling voor de vrachtwagens annuleren.”

De gevolgen van een vernietiging zijn in beide gevallen groot, zegt Maus: “Als het volledige besluit wordt vernietigd, wordt het geacht nooit te hebben bestaan en moeten alle boetes in principe terugbetaald worden. Als alleen de vrijstelling voor de zware vrachtwagens wordt geschrapt, dan is het alsof die vrijstelling nooit heeft bestaan. Dat zou betekenen dat de vrachtwagens die niet voldeden aan de LEZ-criteria beboet hadden moeten worden. Dit achteraf nog doen is lastig, omdat er geen vaststellingen van overtreding gebeurd zijn voor die periode.”

Omdat de Brusselse regering de bui al een tijdje geleden zag hangen, nam Brussels minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) een tijdje geleden nog snel het initiatief voor een wijziging van het LEZ-besluit. De voorgestelde aanpassing bestaat erin de vrijstelling voor zware vrachtwagens te verduidelijken en te verantwoorden.

Slecht gemotiveerd besluit

Het voorontwerp van Maron is tot op heden nog niet definitief goedgekeurd door de Brusselse regering. Vraag is ook of het voldoende zal zijn om een nietigverklaring door de Raad van State te voorkomen. “Een wijziging van het besluit kan een verschil maken voor de uiteindelijke beslissing van de Raad van State,” zegt Eric Brewaeys, persmagistraat van de Raad van State. “Maar dan moet het wel een wijziging zijn die neerkomt op een vervanging van het oorspronkelijke besluit. In dat geval kan het immers zijn dat het beroep zonder voorwerp verklaard wordt en dus afgewezen wordt. Maar je kan niet zomaar een slecht gemotiveerd besluit in de loop van een procedure bij de Raad van State bijkomend motiveren om te ontkomen aan een eventuele annulatie.”

Volgens Michel Maus valt een vrijstelling voor vrachtwagens ook moeilijk te verantwoorden met het argument dat deze voertuigen al een kilometerheffing betalen. “Die twee regelingen hebben namelijk een andere doelstelling. Het LEZ-besluit heeft als doel vervuilende voertuigen van het grondgebied te weren om zo de luchtkwaliteit te verbeteren, de kilometerheffing is een algemene verkeersbelasting.”

Het kabinet-Maron wil niet reageren zolang de zaak nog loopt bij de Raad van State.