Hoe verkeersveiligheid uitgroeit tot hét kiesthema in Schaarbeek

Na een resem ophefmakende ongelukken met wegpiraten kwam het Schaarbeekse gemeentebestuur de afgelopen maanden onder vuur te liggen. Actiegroepen bestookten het gemeentebestuur met hun eisen voor meer verkeersveiligheid, net zoals het collectief Stop de Kindermoord dat in de jaren zeventig in Amsterdam deed. Schaarbeeks burgemeester Clerfayt (Défi) ziet de bui hangen en neemt nu maatregelen. Of dat genoeg is, zal in oktober blijken.

Meer en meer klaagden inwoners van Schaarbeek de afgelopen jaren over wegpiraten. Niet meer dan elders, wuifde Clerfayt dat altijd weg. En het gebrek aan politiecontroles? Een gevolg van terreurniveau 3, waardoor meer agenten op terroristen moeten jagen. Maar in het afgelopen half jaar, na een resem ophefmakende ongelukken, kwam het gemeentebestuur bij pers en publiek onder vuur te liggen. Wijkcomités organiseerden herdenkingsacties op de plek van zware ongelukken, en bestookten het gemeentebestuur met interpellaties over de verkeersonveiligheid.

Het dodelijke ongeluk in november 2017, waarbij een jonge redactrice van De Standaard omkwam, bleek voor veel inwoners de druppel. Een buurtcomité van vooral jonge ouders uit de wijk Île aux Bains trok die maand met baby’s en peuters naar de gemeenteraad om meer verkeersveiligheid te eisen voor hun wijk. Een maand later bleek uit een politie-enquête dat snelheidsduivels voor de Schaarbekenaar zelfs het allergrootste veiligheidsissue zijn. Voor 81 procent van de ondervraagden was onaangepaste snelheid het grootste probleem in hun wijk. Agressief rijgedrag en wildparkeren stonden op plaats twee en vier.

Bezorgde ouders

Verontwaardigde Schaarbekenaars – opnieuw namen vooral bezorgde ouders van jonge kinderen het voortouw – richtten het collectief 1030/0 op. Die naam verwijst naar de postcode van Schaarbeek en het objectief van nul verkeersdoden en -gewonden. Met een petitie die onder meer pleitte voor een algemene zone 30, slaagde de groep erin op vrij korte tijd 3.500 handtekeningen op te halen.

De zware ongevallen bleven elkaar echter in sneltempo opvolgen, en dan hebben we het alleen nog maar over degene die de media haalden: een aanrijding met vluchtmisdrijf op de Jerusalemstraat, een verkeersongeval waarbij de chauffeur zijn auto gewoon achterliet op een druk kruispunt, een joyrider onder invloed die met zijn auto dwars door een speeltuintje raasde en daarbij een vader en zijn 5-jarige dochtertje omver maaide.

Het voedde de verontwaarding, de woede van de activisten. Zoals altijd in Brussel wezen gemeente en gewest naar elkaar, maar dat kon de boze burgers worst wezen. Op de gemeenteraad, de straat en in de media eisten ze actie. Het doet - op kleinere schaal en ditmaal inclusief sociale media - denken aan die van actiegroep Stop de Kindermoord, die begin jaren zeventig in Nederlandse steden veiliger verkeer afdwong na een resem dodelijke ongelukken, vaak met kinderen.

Het fiets- en wandelvriendelijke Amsterdam dat we vandaag kennen, kwam er onder druk van actiegroepen als Stop de Kindermoord. “Ik was destijds een jonge moeder en zag al die verkeersongelukken waarbij kinderen gewond raakten, en dat maakte me heel boos”, verklaarde medeoprichtster Maartje van Putten in 2015 in The Guardian.

'Het is hier geen Francorchamps'

Het standpunt van burgemeester Bernard Clerfayt (Défi) schoof mee op. In een Terzake-uitzending begin januari, na alweer een zwaar ongeluk, betwijfelde hij nog openlijk of de veroorzakers van de zware verkeersongevallen op zijn grondgebied wel in Schaarbeek woonden, en dat vergelijkingen met Francorchamps volledig uit de lucht gegrepen waren.

Dat viel niet in goede aarde. Zeker niet toen kort daarna opnieuw iemand omkwam bij een verkeersongeluk op het Liedtsplein. Op de laatste gemeenteraad daagden tientallen leden van het collectief 1030/0 op om een minuut stilte voor de recente dodelijke slachtoffers te eisen. Burgemeester Clerfayt zag zich voor een voldongen feit geplaatst en kon niet anders dan die toestaan.

SP.A-leden mengden zich die avond tussen het publiek met bordjes met daarop "Bernard 'trop tard' Clerfayt". De bestuurscoalitie van Défi, een Schaarbeekse liberale scheurlijst, CDH en Ecolo/Groen begint stilaan te beseffen dat verkeersveiligheid in de gemeente wel eens hét thema van de komende gemeenteraadsverkiezingen kan worden. Het grote protest heeft een effect, gaf Vlaamse schepen Adelheid Byttebier eerder al aan BRUZZ toe. “Dankzij deze mobilisatie kunnen burgers druk op de ketel houden."

En Clerfayt voelt die. Hij kondigde een algemene zone 30 aan en ging recent samenzitten met staatssecretaris Bianca Debaets voor trajectcontroles. Het is natuurlijk afwachten of wat vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen wordt aangekondigd achteraf ook effectief wordt uitgevoerd. En of dit volstaat voor de Schaarbekenaar, straks in het kieshokje.