Snelheidsbegrenzer wordt verplicht: nooit meer 50 rijden waar maar 30 mag

Terwijl boetes en sensibilisering Brusselse hardrijders in het gareel helpen, wordt er ook gesleuteld aan de bron. Vanaf volgend jaar verplicht Europa een slimme snelheidsbegrenzer op alle nieuwe automodellen. Met mogelijk grote consequenties voor het Brusselse verkeer.

Stel: het is twee uur 's nachts en je rijdt de lange, rechte Leopold II-tunnel in. Op het verkeersbord staat een maximumsnelheid van 50 kilometer per uur, maar er is niemand te zien en er wordt niet geflitst. Geef je wat gas bij?

Wat het antwoord ook is, vanaf volgend jaar wordt dat moeilijker, toch als je met een nieuwe wagen rijdt. Want die auto zal met een Intelligent Speed Assistance (ISA) uitgerust zijn, een slimme snelheidsbegrenzer die autoconstructeurs op alle wagens in de Europese Unie verplicht moeten inbouwen. Vanaf 7 juli 2022 bij nieuwe automodellen en vanaf 2024 op alle nieuw geproduceerde wagens.

“Een camera in je voorruit zal de verkeersborden lezen en de afgeleide maximumsnelheid op je dashboard weergeven,” zegt Graziella Jost van het European Transport Safety Council (ETCS), dat vanuit Brussel al twintig jaar voor het systeem lobbyt. “Heel wat autoconstructeurs zullen dat combineren met info uit de gps-kaarten.”

Vier opties

Voor de eigenlijke begrenzing kunnen constructeurs kiezen uit vier opties. De eerste is het ‘dode pedaal': voorbij de maximumsnelheid biedt de motor geen extra vermogen meer als je het gaspedaal dieper induwt. Dat kan je wel nog overrulen door het pedaal helemaal in te duwen, om bijvoorbeeld sneller in te halen. “We hopen dat veel constructeurs hiervoor zullen kiezen,” zegt Jost, “want het werkt heel intuïtief.”

Een tweede systeem is een variant hierop, met een pedaal dat tegendruk geeft, en dus wat omhoog komt wanneer je te snel dreigt te gaan.

“En dan zijn er nog twee systemen waar we helemaal niet gelukkig mee zijn, maar waar de constructeurs op aandrongen,” zegt Jost. “Vibrerende pedalen zijn er één van, wat gebruikers aangeven als 'licht irritant'. De vierde optie is een geluidssignaal, dat twee keer vijf seconden afgaat als je te snel rijdt, maar daarna wel stopt. Uit ondervinding blijkt dat gebruikers de limiet zo wél nog overschrijden.

Of het systeem gewoon uitzetten. Want jawel: hoewel het standaard aan staat, kun je ISA elke rit opnieuw uitschakelen. Een open systeem heet dat. Daar is Jost niet onverdeeld gelukkig mee. “Maar we aanvaarden het als een stap in de goede richting. We moeten eerst steun vinden bij het grote publiek. Als het systeem beter wordt, kunnen we het zo maken dat het moeilijker uit te zetten valt.”

Foutjes

Constructeurs zoals Ford, Renault en Mercedes hebben al zo'n systeem – als optie, en dat werkt inderdaad niet foutloos. Zo melden gebruikers dat regendruppels op de camera het systeem in de war brengen, of soms de verkeerde maximumsnelheid lezen. “Net daarom moet je het kunnen uitzetten,” zegt Steven Willems van verkeersinstituut VIAS, dat net als Brussel Mobiliteit en het Vlaams verkeerscentrum deel uitmaakt van het ETCS. “Want stel je voor dat je op de snelweg opeens wordt afgeremd tot 70, omdat ISA denkt dat je op de secundaire parallelweg aan het rijden bent. Maar zodra dit breed uitgerold is, zal het systeem verbeteren. En daaruit volgt automatisch dat je het in de toekomst moeilijker zal kunnen uitschakelen.

Ook Graziella Jost denkt dat. “Voor bussen en vrachtwagens lag dat nu al op tafel, maar de Commissie vond het te vroeg. Maar zolang de chauffeur zelf rijdt, kan er geen sprake zijn van een echt gesloten systeem. Dat kan pas bij zelfrijdende wagens.”

Zone 30 in Brussel

Wat geeft dat voor Brussel? Daar kan de veralgemeende zone 30 gek genoeg tot problemen leiden. “Dat 30 per uur de algemene regel is, is zeker de juiste boodschap,” verduidelijkt Jost, die in Sint-Pieters-­Woluwe woont. “Maar daardoor staan er veel minder 30-borden, die door ISA opgepikt kunnen worden. Als de camera dan bijvoorbeeld op de Keizer Karellaan een bord met 50 ziet, zal die misschien denken dat het overal 50 is.”

Inge Paemen van Brussel Mobiliteit maakt zich niet te veel zorgen. “Als dat systeem werkelijk intelligent is, zal het wel weten waar 30 mag. De constructeurs moeten 90 procent nauwkeurigheid halen, en zullen daarvoor een beroep doen op gps-kaarten én de camera. En naast de uitzonderingswegen staan nog altijd zone 30-borden, al zijn dat er inderdaad niet zoveel meer.”

Rest nog het maatschappelijk debat – of eerder het gebrek daaraan. Want hoewel de technische details pas afgelopen zomer zijn afgeklopt, is de wet al in 2019 aangenomen, en dat zonder enige deining. Nochtans gaat het om een technologie die de beleving van het autorijden grondig verandert en je vrijheid inperkt, zeker als het systeem in de toekomst meer gesloten wordt.

Nu lijken alleen de autofans tegen. Zo schrijft de autowebsite topgear.nl: “Als het rustig is op de weg, is het fijn als je zelf kunt bepalen om een beetje op te schieten. Gepiep bij inhalen, plus de wetenschap dat Vadertje Staat meekijkt, betekent dat weinigen dat in zo'n situatie zullen doen. Het gevolg: we worden een nog groter stel lemmings dan we nu al zijn.”

Een visie die in Brussel doorgaans belichaamd wordt door 'Droit de Rouler et de Parquer', dat zich al jaren weert tegen het schrappen van parkeerplaatsen en 'de vele irrationele snelheidsbeperkingen.' Zo'n vzw moet toch vast tegen een verplichte snelheidsbegrenzer zijn?“Toch niet,” zegt stichter Jacques Deliège, “want als je een snelheidsbeperking oplegt, moet die ook gecontroleerd worden, dat is een kwestie van consistentie. De vraag is waarom er zoveel snelheidsbeperkingen zijn. Op de Ring rond Brussel mag je nog maar 100, en in de meeste straten van Brussel nu 30. Die beperking is niet overal nodig: dát bekritiseer ik.”

Autogordel

Veiligheid boven alles dus, een tendens die ook techniekfilosoof Katleen Gabriels (Universiteit Maastricht) niet ontgaan is. “Onze maatschappij wordt steeds risicoschuwer,” zegt ze. “Kleuters die verplicht worden met rietjes te drinken om zo geen wesp in te slikken, kinderen die niet meer mogen buitenspelen, babyfoons met camera's en wiegendoodsensoren, en crèches waarvan de ouders willen dat die permanent gefilmd worden. Terwijl het leven nu eenmaal gepaard gaat met risico's”

“Die risico's moet je dus niet per se willen schuwen,” gaat ze verder. “Maar dat gaat niét op voor het verkeer. Waarom niet? Massa maal snelheid. De impact van een verkeersongeval is desastreus, individuele vrijheid is hier dodelijk. Daarom vind ik een automatische snelheidsbegrenzer als hulpmiddel een goed idee. Een autogordel beperkt trouwens ook je vrijheid. Maar de weerstand daartegen groeide er in enkele generaties uit.”

“Daarenboven vonden zowat alle Britse chauffeurs die het systeem getest hebben zo'n snelheidsremmer leuk,” zegt Graziella Jost. “Op je snelheid letten vergt veel breincapaciteit. Daar niet op moeten letten is handig, lekker relax én je krijgt geen boetes meer. Het is kortom een grote taak die uit je handen wordt genomen.”