'Vijf sloten, toch gepikt': hoe fietsdieven je tweewieler stelen

Dieven die in alle rust een fietsslot doorslijpen in een straat vol passanten. Dure fietsmodellen die op bestelling gestolen lijken uit garages. En een verkoper in Barcelona die plots dertig tweewielers uit Brussel aanbiedt: welkom in de wereld van de Brusselse fietsdief. “Al bij al is fietsdiefstal een veilige business.”

"Mij zullen ze niet liggen hebben,” dacht Florence (35), nadat ze ruim 5.000 euro had neergeteld voor haar nagelnieuwe longtailfiets van het merk Tern. Ze stalde haar nieuwe voertuig netjes in het afgesloten fietslokaal in de al even afgesloten garage van haar appartementsgebouw in Vorst. In dat lokaal kreeg de fiets nog eens twee dure sloten en werd hij verbonden met een vast punt. O ja, het vehikel was ook geregistreerd in de database mybike.brussels én het had een airtag-tracker om de fiets op te sporen.

Welgeteld zes weken beleefde Florence plezier aan haar nieuwe aankoop. “Toen ik die ochtend in de garage kwam, zag ik meteen dat er iets mis was: de deur van het fietslokaal stond open en van mijn fiets was – op enkele zaagsporen na – geen spoor meer. Zelfs de resten van de sloten hadden ze meegenomen.”

Als Florence de info van haar tracker raadpleegt, leidt die naar een adres in Anderlecht dat ze aan de politie doorspeelt. Die vraagt haar om geduld te oefenen, omdat de fiets deel uitmaakt van een groter onderzoek. Een week later blijkt de fiets opnieuw in beweging: de airtag toont een locatie op de Poincarélaan, waar regelmatig busreizen naar Spanje en Marokko vertrekken. “Daar verdween het signaal plots, wellicht het teken dat iemand de tracker had gevonden. Ik ben er in allerijl naartoe gegaan en merkte dat er fietsen werden verpakt en in bestelwagens gestopt. Alleen zag ik mijn exemplaar niet. Enkele van die bestelwagens waren al dicht.”

Wat Florence overkwam, is geen alleenstaand geval. Fietsdieven mikken steeds meer op dure elektrische fietsen, merkt de Brusselse politie. “Die exemplaren brengen niet alleen veel meer op dan een klassieke fiets,” merkt commissaris Guillaume Henaut van de zone Brussel Noord op. “Ze zijn vaak zo zwaar dat je ze niet zomaar in je appartement kan plaatsen. En in de gemeenschappelijke delen van een gebouw zijn ze kwetsbaarder.”

Heel wat fietsen lijken daarbij wel op bestelling gestolen te worden, vertelt Tijl De Groot van de zone Brussel Hoofdstad Elsene. Het hoofd cybercrime is ook de initiatiefnemer van de Facebook-pagina Véloflic Polbru, die teruggevonden fietsen weer met hun eigenaar probeert te verenigen. “We vinden veel tweewielers terug, maar voor bepaalde gamma's van elektrische en cargofietsen is dat niet zo. Die worden vaak gestolen en lijken vervolgens van de aardbodem te verdwijnen.”

De Groot neemt met ons een kijkje in het depot waar de lokale politie haar in beslag genomen fietsen – vaak in het kader van diefstal – stalt. Er staan/liggen een tachtigtal tweewielers, maar van de alomtegenwoordige longtailfietsen is er hier geen spoor. “Dat wijst erop dat we met professionele bendes te doen hebben met een eigen helernetwerk. Die fietsen belanden zo wellicht heel snel in het buitenland.”

Vijf à zes sloten

De getuigenis van Florence is ook kenmerkend voor een tweede trend bij fietsdiefstallen: politiezones merken hoe fietsdieven steeds vaker buiten de openbare weg toeslaan, in een appartement en nog vaker in de gemeenschappelijke delen van gebouwen.

“De meeste diefstallen vinden nog altijd op de openbare weg plaats, maar er is wel een verschuiving bezig,” weet Véloflic De Groot. “Er zijn gevallen waarbij dieven een dure fiets volgen tot aan de garage waar hij gestald is. Maar het komt evengoed voor dat dieven die een woninginbraak plannen via de garage binnendringen en dan als eerste object op hun weg een fiets vinden. Bij een gewone fiets waren ze vroeger wellicht verdergegaan naar de woningen, maar als daar zo’n duur exemplaar staat, is de inbraak op dat moment al geslaagd.”

Zodra een dief binnen raakt in een gebouw, is de sociale controle heel wat kleiner dan op straat en kan de dader vaak rustig te werk gaan. “Een collega van mij had een erg dure elektrische mountainbike van 5.000 euro gekocht, die hij – echt waar – met vijf à zes sloten en twee alarmen vastmaakte,” herinnert commissaris Guillaume Henaut zich. “De fiets stond in een apart lokaal in zijn gebouw en toch zijn dieven erin geslaagd hem te stelen. Ze gebruikten daarbij een slijpschijf en moeten een hele tijd aan het werk geweest zijn, want op die plek bleven nadien twee versleten slijpschijven achter.”

Het verhaal van de vijf sloten toont hoe relatief de beveiliging van een tweewieler wel is. “Verschillende goede sloten gebruiken werkt wel degelijk ontradend en ook is het belangrijk dat je de fiets aan een vast punt vergrendelt,” legt Tijl De Groot uit. “Maar we hebben zelf testen gedaan met de slijpschijf. En de waarheid is dat niets weerstaat aan een gemotiveerde dief die zijn tijd neemt.”

Het aspect sociale controle relativeert De Groot meteen: “We hebben video’s van mensen die met een slijpschijf op straat in de weer zijn, terwijl verschillende voetgangers langslopen zonder iets te zeggen. En als iemand al eens een opmerking maakt, dan klinkt het al vaak dat die persoon zijn sleutel kwijt is. Het beste dat je dan kan doen is niet zelf tussenbeide komen, maar de politie op de hoogte brengen.”

Station als hotspot

Het Noordstation, verdieping -1. Naast het Fietspunt van Cyclo, waar je fietsen kan laten repareren, liggen twee fietsparkings. Rechts een beveiligde met abonnement, links een gratis plek waar iedereen die op een grote knop drukt zo kan binnenwandelen. Verschillende lezers wezen ons er al op dat hier al eens een fiets durft te verdwijnen.

“Fietsdiefstallen? Tussen nul en drie per dag,” vertelt Amir, die in het fietspunt werkt. “Zowat dagelijks komen er mensen vragen of we geen dieven hebben gezien. Soms werken die alleen, soms is het een samenwerking. Het komt bijvoorbeeld voor dat een eerste persoon een slot stukmaakt, een tweede een lintje aan de fiets bevestigt om hem te markeren en nog een derde dader de fiets uiteindelijk komt ophalen. Waarom zoveel moeite doen? Wellicht om niet zo verdacht te zijn op de beelden van de verschillende camera’s die hier hangen.”

Een slijpschijf zou te veel opvallen en dus gebruiken daders hier vaak een andere techniek. “Bij veel fietsen kan je het zadel er via een snelspanner uithalen,” toont Amir. “De zadelpen wordt dan gebruikt om een slot te forceren.” Het is een strategie die onder meer bij de scharniervormige platte sloten efficiënt blijkt.

Het Noordstation is een echte hotspot voor fietsdiefstallen én voor heling, hoorden we eerder al. Zo voelt het ook. Terwijl we wat napraten voor het Fietspunt, loopt een groepje van vier jongeren richting fietsenstalling. Ze openen de deur, merken de fotografe op en maken rechtsomkeert.

De ene plek is al gevoeliger voor fietsdiefstal dan de andere, blijkt. Anonieme plekken waar mensen een hele tijd weg zijn, blijken erg in trek. De sociale controle is er kleiner, het risico ook. Behalve trein- en metrostations zijn ook bioscopen ware hotspots. Ook in de verschillende Brusselse voetgangerszones is fietsdiefstal een fenomeen. “Mensen komen er boodschappen doen voor een minder lange tijd, misschien zijn ze daarom wat lakser,” zegt Véloflic Tijl De Groot.

Opportunisten en toxicomanen

Het daderprofiel dan. “De allergrootste groep zijn nog altijd opportunisten,” weet De Groot. “Mensen die een mogelijkheid zien, toeslaan en dan wel zien hoe ze de fiets aan de man krijgen. Een deel van die daders zijn toxicomanen die snel aan geld moeten raken of mensen in illegaal verblijf.”

De georganiseerde bendes nemen een kleiner aandeel van de diefstallen voor hun rekening, maar mikken wel op de dure vogels. De bendes werken zoals De Groot hogerop al beschreef: met een eigen verdeelnetwerk en snelle transporten naar andere steden en liefst nog het buitenland.

Dat die buitenlandse trafiek geen fabel is, horen we ook bij Amor Mistiaen, manager van de Velofixer-Lucienvestiging in de Anspachlaan. “Ik zag zo ooit één verkopersprofiel in Barcelona, dat dertig fietsen aanbood, die allemaal stickers hadden van Brusselse fietswinkels. Dan weet je het wel.”

De winkel van Mistiaen verkoopt nogal wat dure fietsen en kent het fenomeen diefstal maar al te goed. Veel klanten nemen daarom een fietsverzekering. “We zijn tegelijk de beste en de slechtste klant van onze Nederlandse verzekeraar,” legt Mistiaen uit. “Niemand verkoopt zoveel polissen, maar ze maken ook nergens zoveel verlies als bij ons.” De manager heeft ook een tip voor wie met een goedkopere fiets rijdt. “Die kan je maar beter naast een dure e-bike parkeren, dan is de keuze van de dief snel gemaakt (lachje).”

Gerecht is een knelpunt

Wat het beleid doet? De politie zit niet stil, daarover is iedereen het eens. Terwijl slachtoffers vroeger vaak op onverschilligheid stootten, is de mentaliteit vandaag veranderd. “Het resultaat is dat we heel wat fietsen kunnen teruggeven,” zegt De Groot. Via de pagina Véloflic, die met het publiek samenwerkt, waren dat vorig jaar 65 exemplaren, maar de politiezone zelf kon er nog eens ruim 200 terugbezorgen. Op een totaal aantal aangegeven diefstallen van 1.570 in onze zone is dat een begin.” Dat het echte aantal diefstallen een veelvoud bedraagt, daar twijfelt niemand aan.

In de toekomst moet dat politieoptreden nog efficiënter worden. De zes Brusselse politiezones harmoniseren hun aanpak momenteel in het kader van het project U-Lock. Het Brussels Gewest probeert vooral meer beveiligde parkeerplaatsen te creëren, onder meer in de vorm van fietsboxen.

“Daarnaast lobbyen we bij Justitie, want daar knelt het schoentje,” legt Pieterjan Desmet, woordvoerder van Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) uit.

Dat het schoentje erg hard knelt bij het gerecht, hoorden we eerder ook al bij verschillende politiezones. Wie vandaag fietsen steelt, riskeert vandaag maar bitter weinig. Fietsdiefstal blijft een gewone diefstal waarvoor in de eerste plaats een geldboete dreigt. Wie niet kan betalen, die betaalt gewoon niet. “Het is een van de factoren die van de fietsdiefstal een veilige business maakt,” zo weet De Groot. “Fietsen zijn steeds meer waard, het risico om gepakt te worden is niet zo groot en als dat al gebeurt, dreigen geen zware gevolgen. Het is de reden waarom ik mij vooral focus op de fietsen die ik kan teruggeven. Want daar boeken we resultaat.”

Het Brusselse parket geeft nog mee dat “er heel veel onderzoek wordt verricht, maar dat die onderzoeken niet altijd tot de identificatie van de dader leiden”. Het gerecht zet naar eigen zeggen meer in op de heterdaadprocedure.

U wou nog weten hoe het Florence verging? Die was gelukkig verzekerd, kocht exact hetzelfde model terug en stuurt ons na ons telefoongesprek nog een foto van de fiets die – voorwiel naar boven – geparkeerd staat naast een designlamp. “Hij staat nu in mijn keuken,” schrijft ze. “Les vilains voleurs ne voleront pas ma motivation.”